بیش از هزار و چهار صد سال پیش در روز 17 ربیع الاول ( برابر 25آوریل 570 میلادی ) کودکی در شهر مکه چشم به جهان گشود. پدرش عبد الله در بازگشت از شام در شهر یثرب ( مدینه ) چشم از جهان فروبست و به دیدار کودکش ( محمد) نایل نشد. زن عبد الله ، مادر "محمد" آمنه دختر وهب بن عبد مناف بود.  برابر رسم خانواده های بزرگ مکه " آمنه " پسر عزیزش ، محمد را به دایه ای به نام حلیمه سپرد تا در بیابان گسترده و پاک و دور از آلودگیهای شهر پرورش یابد ." حلیمه " زن پاک سرشت مهربان به این کودک نازنین که قدمش در آن قبیله مایه خیر و برکت و افزونی شده بود ، دلبستگی زیادی پیدا کرده بود و لحظه ای از پرستاری او غفلت نمی کرد. کسی نمی دانست این کودک یتیم که دایه های دیگر از گرفتنش پرهیز داشتند ، روزی و روزگاری پیامبر رحمت خواهد شد و نام بلندش تا پایان روزگار با عظمت و بزرگی بر زبان میلیونها نفر مسلمان جهان و بر مأذنه ها با صدای بلند برده خواهد شد ، و مایه افتخار جهان و جهانیان خواهد بود . " حلیمه " بر اثر علاقه و اصرار مادرش ، آمنه ، محمد را که به سن پنج سالگی رسیده بود به مکه باز گردانید و ... برای مشاهده ی متن کامل به ادامه مطلب بروید دو سال بعد که " آمنه " برای دیدار پدر و مادر و آرامگاه شوهرش عبدالله به مدینه رفت ، فرزند دلبندش را نیز همراه برد . پس از یک ماه ، آمنه با کودکش به مکه برگشت ، اما دربین راه ، در محلی بنام " ابواء " جان به جان آفرین تسلیم کرد ، و محمد در سن شش سالگی از پدر و مادر هر دو یتیم شد و رنج یتیمی در روح و جان لطیفش دو چندان اثر کرد . سپس زنی به نام ام ایمن این کودک یتیم ، این نوگل پژمرده باغ زندگی را همراه خود به مکه برد . این خواست خدا بود که این کودک در آغاز زندگی از پدر و مادر جدا شود ، تا رنجهای تلخ و جانکاه زندگی را در سرآغاز زندگانی بچشد و در بوته آزمایش قرار گیرد ، تا در آینده ، رنجهای انسانیت را به واقع لمس کند و حال محرومان را نیک دریابد.از آن زمان در دامان پدر بزرگش " عبد المطلب " پرورش یافت . " عبد المطلب " نسبت به نوه والاتبار و بزرگ منش خود که آثار بزرگی در پیشانی تابناکش ظاهر بود ، مهربانی عمیقی نشان می داد .دو سال بعد بر اثر درگذشت عبد المطلب ، " محمد " از سرپرستی پدر بزرگ نیز محروم شد . نگرانی " عبد المطلب " در واپسین دم زندگی بخاطر فرزند زاده عزیزش محمد بود . به ناچار " محمد " در سن هشت سالگی به خانه عموی خویش ( ابو طالب ) رفت و تحت سرپرستی عمش قرار گرفت . " ابوطالب " پدر " علی " بود . ابو طالب تا آخرین لحظه های عمرش ، یعنی تا چهل و چند سال با نهایت لطف و مهربانی ، از برادرزاده عزیزش پرستاری و حمایت کرد . حتی در سخت ترین و ناگوارترین پیشامدها که همه اشراف قریش و گردنکشان سیه دل ، برای نابودی " محمد " دست در دست یکدیگر نهاده بودند ، جان خود را برای حمایت برادر زاده اش سپر بلا کرد و از هیچ چیز نهراسید و ملامت ملامتگران را ناشنیده گرفت . نوجوانی و جوانی آرامش و وقار و سیمای متفکر " محمد " از زمان نوجوانی در بین همسن و سالهایش کاملا مشخص بود . به قدری ابو طالب او را دوست داشت که همیشه می خواست با او باشد و دست نوازش بر سر و رویش کشد و نگذارد درد یتیمی او را آزار دهد . در سن 12سالگی بود که عمویش ابو طالب او را همراهش به سفر تجارتی - که آن زمان در حجاز معمول بود - به شام برد .درهمین سفر در محلی به نام " بصری " که از نواحی شام ( سوریه فعلی ) بود ، ابو طالب به " راهبی " مسیحی که نام وی " بحیرا " بود برخورد کرد . بحیرا هنگام ملاقات محمد - کودک ده یا دوازده ساله - از روی نشانه هایی که در کتابهای مقدس خوانده بود ، با اطمینان دریافت که این کودک همان پیغمبر آخر الزمان است .باز هم برای اطمینان بیشتر او را به لات و عزی - که نام دو بت از بتهای اهل مکه بود - سوگند داد که در آنچه از وی می پرسد جز راست و درست بر زبانش نیاید . محمد با اضطراب و ناراحتی گفت ، من این دو بت را که نام بردی دشمن دارم . مرا به خدا سوگند بده ! بحیرا یقین کرد که این کودک همان پیامبر بزرگوار خداست که بجز خدا به کسی و چیزی عقیده ندارد . بحیرا به ابو طالب سفارش زیاد کرد تا او را از شر دشمنان بویژه یهودیان نگاهبانی کند ، زیرا او در آینده مأموریت بزرگی به عهده خواهد گرفت .محمد دوران نوجوانی و جوانی را گذراند . در این دوران که برای افراد عادی ، سن ستیزه جویی و آلودگی به شهوت و هوسهای زودگذر است ، برای محمد جوان ، سنی بود همراه با پاکی ، راستی و درستی ، تفکر و وقار و شرافتمندی و جلال . در راستی و درستی و امانت بی مانند بود . صدق لهجه ، راستی کردار ، ملایمت و صبر و حوصله در تمام حرکاتش ظاهر و آشکار بود . از آلودگیهای محیط آلوده مکه بر کنار ، دامنش از ناپاکی بت پرستی پاک و پاکیزه بود بحدی که موجب شگفتی همگان شده بود ، آن اندازه مورد اعتماد بود که به " محمد امین " مشهور گردید . " امین " یعنی درست کار و امانتدار . در چهره محمد از همان آغاز نوجوانی و جوانی آثار وقار و قدرت و شجاعت و نیرومندی آشکار بود . در سن پانزده سالگی در یکی از جنگهای قریش با طایفه " هوازن " شرکت داشت و تیرها را از عموهایش بر طرف می کرد . از این جا می توان به قدرت روحی و جسمی محمد پی برد . این دلاوری بعدها در جنگهای اسلام با درخشندگی هر چه ببیشتر آشکار می شود . چنانکه علی ( ع ) که خود از شجاعان روزگار بود درباره محمد ( ص ) گفت : " هر موقع کار در جبهه جنگ بر ما دشوار می شد ، به رسول خدا پناه می بردیم و کسی از ما به دشمن از او نزدیکتر نبود " با این حال از جنگ و جدالهای بیهوده و کودکانه پرهیز می کرد .عربستان در آن روزگار مرکز بت پرستی بود . افراد یا قبیله ها بتهایی از چوب و سنگ یا خرما می ساختند و آنها را می پرستیدند . محیط زندگی محمد به فحشا و کارهای زشت و می خواری و جنگ و ستیز آلوده بود ، با این همه آلودگی محیط ، محمد هرگز به هیچ گناه و ناپاکی آلوده نشد و دامنش از بت و بت پرستی همچنان پاک ماند .روزی ابو طالب به عباس که جوانترین عموهایش بود گفت : " هیچ وقت نشنیده ام محمد ( ص ) دروغی بگوید و هرگز ندیده ام که با بچه ها در کوچه بازی کند " . از شگفتیهای جهان بشریت است که با آن همه بی عفتی و بودن زنان و مردان آلوده در آن دیار که حتی به کارهای زشت خود افتخار می کردند و زنان بدکار بر بالای بام خانه خود بیرق نصب می نمودند ، محمد ( ص ) آنچنان پاک و پاکیزه زیست که هیچکس - حتی دشمنان - نتوانستند کوچکترین خرده ای بر او بگیرند . کیست که سیره و رفتار او را از کودکی تا جوانی و از جوانی تا پیری بخواند و در برابر عظمت و پاکی روحی و جسمی او سر تعظیم فرود نیاورد ؟ !در گذشته بین برخی از قبیله ها پیمانی به نام " حلف الفضول " بود که پایه آن بر دفاع از حقوق افتادگان و بیچارگان بود و پایه گذاران آن کسانی بودند که اسمشان " فضل " یا از ریشه " فضل " بود . پیمانی که بعدا عده ای از قریش بستند هدفی جز این نداشت . یکی از ویژگیهای این پیمان ، دفاع از مکه و مردم مکه بود در برابر دشمنان خارجی . اما اگر کسی غیر از مردم مکه و هم پیمانهای آنها در آن شهر زندگی می کرد و ظلمی بر او وارد می شد ، کسی به دادش نمی رسید .اتفاقا روزی مردی از قبیله بنی اسد به مکه آمد تا اجناس خود را بفروشد . مردی از طایفه بن سهم کالای او را خرید ولی قیمتش را به او نپرداخت . آن مرد مظلوم از قریش کمک خواست ، کسی به دادش نرسید . ناچار بر کوه ابو قبیس که در کنار خانه کعبه است ، بالا رفت و اشعاری درباره سرگذشت خود خواند و قریش را به یاری طلبید . دادخواهی او عده ای از جوانان قریش را تحت تأثیر قرار داد . ناچار در خانه عبد الله پسر جدعان جمع شدند تا فکری به حال آن مرد کنند . در همان خانه که حضرت محمد ( ص ) هم بود پیمان بستند که نگذارند به هیچکس ستمی شود ، قیمت کالای آن مرد را گرفتند و به او برگرداندند.بعدها پیامبر اکرم (ص( از این پیمان ، به نیکی یاد می کرد . از جمله فرمود : " در خانه عبد الله جدعان شاهد پیمانی شدم که اگر حالا هم - پس از بعثت به پیامبری - مرا به آن پیمان دعوت کنند قبول می کنم . یعنی حالا نیز به عهد و پیمان خود وفادارم " . محمد(ص( در سن بیست سالگی به این پیمان پیوست ، اما پیش از آن - همچنان که بعد از آن نیز - به اشخاص فقیر و بینوا و کودکان یتیم و زنانی که شوهرانشان را در جنگها از دست داده بودند ، محبت بسیار می کرد و هر چه می توانست از کمک نسبت به محرومان خودداری نمی نمود . پیوستن وی نیز به این پیمان چیزی جز علاقه به دستگیری بینوایان و رفع ستم از مظلومان نبود . ازدواج محمدوقتی امانت و درستی محمد ( ص ) زبانزد همگان شد ، زن ثروتمندی از مردم مکه بنام خدیجه دختر خویلد که پیش از آن دوبار ازدواج کرده بود و ثروتی زیاد و عفت و تقوایی بی نظیر داشت ، خواست که محمد ( ص ) را برای تجارت به شام بفرستد و از سود بازرگانی خود سهمی به محمد ( ص ) بدهد . محمد ( ص ) این پیشنهاد را پذیرفت . خدیجه " میسره " غلام خود را همراه محمد ( ص ) فرستاد . وقتی " میسره " و " محمد " از سفر پر سود شام برگشتند ، میسره گزارش سفر را جزء به جزء به خدیجه داد و از امانت و درستی محمد ( ص ) حکایتها گفت ، از جمله برای خدیجه تعریف کرد : وقتی به " بصری " رسیدیم ، امین برای استراحت زیر سایه درختی نشست . در این موقع ، چشم راهبی که در عبادتگاه خود بود به " امین " افتاد . پیش من آمد و نام او را از من پرسید و سپس چنین گفت : " این مرد که زیر درخت نشسته ، همان پیامبری است که در ( تورات ) و ( انجیل ) درباره او مژده داده اند و من آنها را خوانده ام " .خدیجه شیفته امانت و صداقت محمد ( ص ) شد . چندی بعد خواستار ازدواج با محمد گردید . محمد ( ص ) نیز این پیشنهاد را قبول کرد . در این موقع خدیجه چهل ساله بود و محمد (ص( بیست و پنج سال داشت . خدیجه تمام ثروت خود را در اختیار محمد (ص( و غلامانش را نیز بدو بخشید . محمد ( ص ) بیدرنگ غلامانش را آزاد کرد و این اولین گام پیامبر در مبارزه با بردگی بود . محمد ( ص ) می خواست در عمل نشان دهد که می توان ساده و دور از هوسهای زود گذر و بدون غلام و کنیز زندگی کرد .خانه خدیجه پیش از ازدواج پناهگاه بینوایان و تهیدستان بود . در موقع ازدواج هم کوچکترین تغییری - از این لحاظ - در خانه خدیجه بوجود نیامد و همچنان به بینوایان بذل و بخشش می کردند . حلیمه دایه حضرت محمد (ص( در سالهای قحطی و بی بارانی به سراغ فرزند رضاعی اش محمد ( ص ) می آمد.  محمد ( ص ) عبای خود را زیر پای او پهن می کرد و به سخنان او گوش می داد و موقع رفتن آنچه می توانست به مادر رضاعی ( دایه ) خود کمک می کرد . محمد امین بجای اینکه پس از در اختیار گرفتن ثروت خدیجه به وسوسه های زودگذر دچار شود ، جز در کار خیر و کمک به بینوایان قدمی بر نمی داشت و بیشتر اوقات فراغت را به خارج مکه می رفت و مدتها در دامنه کوهها و میان غار می نشست و در آثار صنع خدا و شگفتیهای جهان خلقت به تفکر می پرداخت و با خدای جهان به راز و نیاز سرگرم می شد .سالها بدین منوال گذشت ، خدیجه همسر عزیز و باوفایش نیز می دانست که هر وقت محمد ( ص ) در خانه نیست ، در " غار حرا " بسر می برد . غار حرا در شمال مکه در بالای کوهی قرار دارد که هم اکنون نیز مشتاقان بدان جا می روند و خاکش را توتیای چشم می کنند . این نقطه دور از غوغای شهر و بت پرستی و آلودگیها ، جایی است که شاهد راز و نیازهای محمد (ص( بوده است بخصوص در ماه رمضان که تمام ماه را محمد ( ص ) در آنجا بسر می برد . این تخته سنگهای سیاه و این غار ، شاهد نزول " وحی " و تابندگی انوار الهی بر قلب پاک " عزیز قریش " بوده است . این همان کوه " جبل النور " است که هنوز هم نور افشانی می کند . آغاز بعثتمحمد امین ( ص ) قبل از شب 27 رجب در غار حرا به عبادت خدا و راز و نیاز با آفریننده جهان می پرداخت و در عالم خواب رؤیاهایی می دید راستین و برابر با عالم واقع . روح بزرگش برای پذیرش وحی - کم کم - آماده می شد . درآن شب بزرگ جبرئیل فرشته وحی مأمور شد آیاتی از قرآن را بر محمد ( ص ) بخواند و او را به مقام پیامبری مفتخر سازد . سن محمد (ص( در این هنگام چهل سال بود . در سکوت و تنهایی و توجه خاص به خالق یگانه جهان جبرئیل از محمد (ص(خواست این آیات را بخواند : " اقرأ باسم ربک الذی خلق . خلق الانسان من علق . اقرأ وربک الاکرم . الذی علم بالقلم . علم الانسان ما لم یعلم " . یعنی : بخوان به نام پروردگارت که آفرید . او انسان را از خون بسته آفرید . بخوان به نام پروردگارت که گرامی تر و بزرگتر است . خدایی که نوشتن با قلم را به بندگان آموخت . به انسان آموخت آنچه را که نمی دانست .محمد (ص( - از آنجا که امی و درس ناخوانده بود - گفت : من توانایی خواندن ندارم . فرشته او را سخت فشرد و از او خواست که " لوح " را بخواند . اما همان جواب را شنید - در دفعه سوم - محمد ( ص ) احساس کرد می تواند " لوحی " را که در دست جبرئیل است بخواند . این آیات سرآغاز مأموریت بسیار توانفرسا و مشکلش بود .جبرئیل مأموریت خود را انجام داد و محمد ( ص ) نیز از کوه حرا پایین آمد و به سوی خانه خدیجه رفت . سرگذشت خود را برای همسر مهربانش باز گفت . خدیجه دانست که مأموریت بزرگ " محمد " آغاز شده است . او را دلداری و دلگرمی داد و گفت : " بدون شک خدای مهربان بر تو بد روا نمی دارد زیرا تو نسبت به خانواده و بستگانت مهربان هستی و به بینوایان کمک می کنی و ستمدیدگان را یاری می نمایی " . سپس محمد ( ص ) گفت : " مرا بپوشان " خدیجه او را پوشاند . محمد ( ص ) اندکی به خواب رفت . خدیجه نزد " ورقة بن نوفل " عمو زاده اش که از دانایان عرب بود رفت ، و سرگذشت محمد ( ص ) را به او گفت . ورقه در جواب دختر عموی خود چنین گفت : آنچه برای محمد ( ص ) پیش آمده است آغاز پیغمبری است و " ناموس بزرگ " رسالت بر او فرود می آید . خدیجه با دلگرمی به خانه برگشت.نخستین مسلمانانپیامبر (ص( دعوت به اسلام را از خانه اش آغاز کرد . ابتدا همسرش خدیجه و پسر عمویش علی به او ایمان آوردند . سپس کسان دیگر نیز به محمد ( ص ) و دین اسلام گرویدند . دعوتهای نخست بسیار مخفیانه بود . محمد ( ص ) و چند نفر از یاران خود ، دور از چشم مردم ، در گوشه و کنار نماز می خواندند . روزی سعد بن ابی وقاص با تنی چند از مسلمانان در دره ای خارج از مکه نماز می خواند . عده ای از بت پرستان آنها را دیدند که در برابر خالق بزرگ خود خضوع می کنند . آنان را مسخره کردند و قصد آزار آنها را داشتند . اما مسلمانان در صدد دفاع بر آمدند . دعوت از خویشان و نزدیكانپس از سه سال که مسلمانان در کنار پیامبر بزرگوار خود به عبادت و دعوت می پرداختند و کار خود را از دیگران پنهان می داشتند ، فرمان الهی فرود آمد : " فاصدع بما تؤمر... آنچه را که بدان مأموری آشکار کن و از مشرکان روی بگردان " . بدین جهت ، پیامبر ( ص ) مأمور شد که دعوت خویش را آشکار نماید ، برای این مقصود قرار شد از خویشان و نزدیکان خود آغاز نماید و این نیز دستور الهی بود : " وأنذر عشیرتک الاقربین . نزدیکانت را بیم ده " .وقتی این دستور آمد ، پیامبر ( ص ) به علی که سنش از 15سال تجاوز نمی کرد دستور داد تا غذایی فراهم کند و خاندان عبد المطلب را دعوت نماید تا دعوت خود را رسول مکرم ( ص ) به آنها ابلاغ فرماید . در این مجلس حمزه و ابو طالب و ابو لهب و افرادی نزدیک یا کمی بیشتر از 40نفر حاضر شدند . اما ابولهب که دلش از کینه و حسد پر بود با سخنان یاوه و مسخره آمیز خود ، جلسه را بر هم زد . پیامبر ( ص ) مصلحت دید که این دعوت فردا تکرار شود .وقتی حاضران غذا خوردند و سیر شدند ، پیامبر اکرم ( ص ) سخنان خود را با نام خدا و ستایش او و اقرار به یگانگی اش چنین آغاز کرد: " ... براستی هیچ راهنمای جمعیتی به کسان خود دروغ نمی گوید . به خدایی که جز او خدایی نیست ، من فرستاده او به سوی شما و همه جهانیان هستم . ای خویشان من ، شما چنانکه به خواب می روید می میرید و چنانکه بیدار می گردید در قیامت زنده می شوید ، شما نتیجه کردار و اعمال خود را می بینید . برای نیکوکاران بهشت ابدی خدا و برای بدکاران دوزخ ابدی خدا آماده است . هیچکس بهتر از آنچه من برای شما آورده ام ، برای شما نیاورده . من خیر دنیا و آخرت را برای شما آورده ام . من از جانب خدا مأمورم شما را به جانب او بخوانم . هر یک از شما پشتیبان من باشد برادر و وصی و جانشین من نیز خواهد بود " . وقتی سخنان پیامبر ( ص ) پایان گرفت ، سکوت کامل بر جلسه حکمفرما شد . همه درفکر فرو رفته بودند . عاقبت حضرت علی (ص( که نوجوانی 15ساله بود برخاست و گفت : ای پیامبر خدا من آماده پشتیبانی از شما هستم . رسول خدا ( ص ) دستور داد بنشیند . باز هم کلمات خود را تا سه بار تکرار کرد و هر بار علی بلند می شد . سپس پیامبر ( ص ) رو به خویشان خود کرد و گفت : این جوان ( علی ) برادر و وصی و جانشین من است میان شما . به سخنان او گوش دهید و از او پیروی کنید . وقتی جلسه تمام شد ، ابو لهب و برخی دیگر به ابو طالب پدر علی ( ع ) می گفتند : دیدی ، محمد دستور داد که از پسرت پیروی کنی ! دیدی او را بزرگ تو قرار داد !این حقیقت از همان سرآغاز دعوت پیغمبر ( ص ) آشکار شد که این منصب الهی : نبوت و امامت ( وصایت و ولایت ) از هم جدا نیستند و نیز روشن شد که قدرت روحی و ایمان و معرفت علی ( ع ) به مقام نبوت به قدری زیاد بوده است که در جلسه ای که همه پیران قوم حاضر بودند ، بدون تردید ، پشتیبانی خود را - با همه مشکلات - از پیامبر مکرم ( ص ) اعلام می کند . دعوت عمومیسه سال از بعثت گذشته بود که پیامبر ( ص ) بعد از دعوت خویشاوندان ، پیامبری خود را برای عموم مردم آشکار کرد . روزی بر کوه " صفا " بالا رفت و با صدای بلند گفت : یا صباحاه ! ( این کلمه مانند زنگ خطر و اعلام آمادگی است ) . عده ای از قبایل به سوی پیامبر ( ص ) شتافتند . سپس پیامبر رو به مردم کرده گفت : " ای مردم اگر من به شما بگویم که پشت این کوه دشمنان شما کمین کرده اند و قصد مال و جان شما را دارند ، حرف مرا قبول می کنید ؟ همگی گفتند : ما تاکنون از تو دروغی نشنیده ایم .سپس فرمود : ای مردم خود را از آتش دوزخ نجات دهید . من شما را از عذاب دردناک الهی می ترسانم . مانند دیده بانی که دشمن را از نقطه دوری می بیند و قوم خود را از خطر آگاه می کند ، من هم شما را از خطر عذاب قیامت آگاه می سازم " . مردم از مأموریت بزرگ پیامبر ( ص ) آگاه تر شدند. اما ابو لهب نیز در این جا موضوع مهم رسالت را با سبکسری پاسخ گفت . نخستین مسلمانانبه محض ابلاغ عمومی رسالت ، وضع بسیاری از مردم با محمد ( ص ) تغییر کرد . همان کسانی که به ظاهر او را دوست می داشتند ، بنای اذیت و آزارش را گذاشتند. آنها که در قبول دعوت او پیشرو بودند ، از کسانی بودند که او را بیشتر از هر کسی می شناختند و به راستی کردار و گفتارش ایمان داشتند . غیر از خدیجه و علی و زید پسر حارثه - که غلام آزاد شده حضرت محمد ( ص ) بود - ، جعفر فرزند ابو طالب و ابوذر غفاری و عمرو بن عبسه و خالد بن سعید و ابوبکر و ... از پیشگامان در ایمان بودند ، و اینها هم در آگاه کردن جوانان مکه و تبلیغ آنها به اسلام از کوشش دریغ نمی کردند . نخستین مسلمانان : بلال - یاسر و زنش سمیه - خباب - أرقم - طلحه - زبیر - عثمان - سعد و ... ، روی هم رفته در سه سال اول ، عده پیروان محمد ( ص ) به بیست نفر رسیدند . آزار مخالفانکم کم صفها از هم جدا شد . کسانی که مسلمان شده بودند سعی می کردند بت پرستان را به خدای یگانه دعوت کنند . بت پرستان نیز که منافع و ریاست خود را بر عده ای نادانتر از خود در خطر می دیدند می کوشیدند مسلمانان را آزار دهند و آنها را از کیش تازه برگردانند . مسلمانان و بیش از همه ، شخص پیامبر عالیقدر از بت پرستان آزار می دیدند . یکبار هنگامی که پیامبر ( ص ) در کعبه مشغول نماز خواندن بود و سرش را پایین انداخته بود ، ابو جهل - از دشمنان سرسخت اسلام - شکمبه شتری که قربانی کرده بودند روی گردن مبارک پیغمبر ( ص ) ریخت . چون پیامبر ، صبح زود ، برای نماز از منزل خارج می شد ، مردم شاخه های خار را در راهش می انداختند تا خارها در تاریکی در پاهای مقدسش فرو رود . گاهی مشرکان خاک و سنگ به طرف پیامبر پرتاب می کردند . یک روز عده ای از اعیان قریش بر او حمله کردند و در این میان مردی به نام " عقبه بن ابی معیط " پارچه ای را به دور گردن پیغمبر ( ص ) انداخت و به سختی آن را کشید به طوری که زندگی پیامبر ( ص ) در خطر افتاده بود . بارها این آزارها تکرار شد . هر چه اسلام بیشتر در بین مردم گسترش می یافت بت پرستان نیز بر آزارها و توطئه چینی های خود می افزودند . فرزندان مسلمان مورد آزار پدران ، و برادران مسلمان از برادران مشرک خود آزار می دیدند . جوانان حقیقت طلب که به اعتقادات خرافی و باطل پدران خود پشت پا زده بودند و به اسلام گرویده بودند به زندانها درافتادند و حتی پدران و مادران به آنها غذا نمی دادند . اما آن مسلمانان با ایمان با چشمان گود افتاده و اشک آلود و لبهای خشکیده از گرسنگی و تشنگی ، خدا را همچنان پرستش می کردند . مشرکان زره آهنین در بر غلامان می کردند و آنها را در میان آفتاب داغ و روی ریگهای تفتیده می انداختند تا اینکه پوست بدنشان بسوزد . برخی را با آهن داغ شده می سوزاندند و به پای بعضی طناب می بستند و آنها را روی ریگهای سوزان می کشیدند . بلال غلامی بود حبشی ، اربابش او را وسط روز ، در آفتاب بسیار گرم ، روی زمین می انداخت و سنگهای بزرگی را روی سینه اش می گذاشت ولی بلال همه این آزارها راتحمل می کرد و پی در پی ( احد احد ) می گفت و خدای یگانه را یاد می کرد . یاسر پدر عمار را با طناب به دو شتر قوی بستند و آن دو شتر را در جهت مخالف یکدیگر راندند تا یاسر دو تکه شد . سمیه مادر عمار را هم به وضع بسیار دردناکی شهید کردند . اما مسلمانان پاک اعتقاد - با این همه شکنجه ها - عاشقانه ، تا پای مرگ پیش رفتند و از ایمان به خدای یگانه دست نکشیدند روش بت پرستان با محمد (ص(وقتی مشرکان از راه آزارها نتوانستند به مقصود خود برسند از راه تهدید و تطمیع در آمدند ، زیرا روز به روز محمد ( ص ) در دل تمام قبایل و مردم آن دیار برای خود جایی باز می نمود و پیروان بیشتری می یافت . مشرکان در آغاز تصمیم گرفتند دسته جمعی با " ابو طالب " عم و یگانه حامی پیغمبر ( ص ) ملاقات کنند .پس از دیدار به ابوطالب چنین گفتند : " ابو طالب ، تو از نظر شرافت و سن بر ما برتری داری . برادر زاده تو محمد به خدایان ما ناسزا می گوید و آیین ما و پدران ما را به بدی یاد می کند و عقیده ما را پست و بی ارزش می شمارد . به او بگو دست از کارهای خود بردارد و نسبت به بتهای ما سخنی که توهین آمیز باشد نگوید . یا او را اختیار ما بگذار و حمایت خود را از او بردار " . مشرکان قریش وقتی احساس کردند که اسلام کم کم در بین مردم و قبایل نفوذ می کند و آیات قرآن بر دلهای مردم می نشیند و آنها را تحت تأثیر قرار می دهد بیش از پیش احساس خطر کردند و برای جلوگیری از این خطر بار دیگر و بار دیگر با ابو طالب بزرگ قریش و سرور بنی هاشم ملاقات کردند و هر بار ابو طالب با نرمی و مدارا با آنها سخن گفت و قول داد که به برادر زاده اش پیغام آنها را خواهد رساند .اما پیامبر عظیم الشأن اسلام در پاسخ به عمش چنین فرمود : " عمو جان ، به خدا قسم هر گاه آفتاب را در دست راست من و ماه را در دست چپ من قرار دهند که دست از دین خدا و تبلیغ آن بردارم حاضر نمی شوم . من در این راه یا باید به هدف خود که گسترش اسلام است برسم یا جانم را در این راه فدا کنم " . ابو طالب به برادرزاده اش گفت : " به خدا قسم دست از حمایت تو بر نمی دارم . مأموریت خود را به پایان برسان".سرانجام فرعونیان مکه به خیال باطل خود ، از در تطمیع در آمدند ، و پیغام دادند که ما حاضریم هر چه محمد ( ص ) بخواهد از ثروت و سلطنت و زنهای زیباروی در اختیارش قرار دهیم ، بشرط اینکه از دین تازه و بد گفتن به بتهای ما دست بردارد. اما پیامبر ( ص ) به سخنان آنها که از افکاری شایسته خودشان سرچشمه می گرفت اعتنایی نکرد و از آنها خواست که به " الله " ایمان بیاورند تا بر عرب و عجم سروری کنند. آنها با اندیشه های محدود خود نمی توانستند قبول کنند که به جای 360بت ، فقط یک خدا را بپرستند . از این به بعد - همانطور که گفتیم - ابو جهل و دیگران بنای آزار و اذیت پیامبر مکرم(ص( و دیگر مسلمانان را گذاشته و آنچه در توان داشتند در راه آزار و مسخره کردن پیامبر و مؤمنان به اسلام ، بکار بردند . استقامت پیامبربا این همه آزاری که پیامبر (ص ) از مردم می دید مانند کوه در برابر آنه ایستاده بود و همه جا و همه وقت و در هر مکانی که چند تن را دور یکدیگر نشسته می دید، درباره خدا و احکام اسلام و قرآن سخن می گفت و با آیات الهی دلها را نرم و به سوی اسلام متمایل می ساخت . می گفت "الله " خداوند یگانه و مالک این جهان و آن جهان است . تنها باید او را عبادت کرد و از او پروا داشت . همه قدرتها از خداست . ما و شما و همه ، دوباره زنده می شویم و در برابر کارهای نیک خود پاداش خواهیم داشت و در برابر کارهای زشت خود کیفر خواهیم دید. ای مردم از گناه ، دروغ ، تهمت و دشنام بپرهیزید. قریش آن چنان تحت تأثیر آیات قرآنی قرار گرفته بودند که ناچار، برای قضاوت از "ولید" که داور آنها در مشکلات زندگی و یاور آنها در دشواریها بود، کمک خواستند. ولید پس از استماع آیات قرآنی به آنها چنین گفت : "من از محمد امروز سخنی شنیدم که از جنس کلام انس و جن نیست . شیرینی خاصی دارد و زیبایی مخصوصی ، شاخسار آن پر میوه و ریشه های آن پر برکت است . سخنی است برجسته و هیچ سخنی از آن برجسته تر نیست ". مشرکان وقتی به حلاوت و جذابیت کلام خدا پی بردند و در برابر آن عاجز شدند، چاره کار خود را در این دیدند که به آن کلام آسمانی تهمت "سحر و جادو" بزنند، و برای اینکه به پیامبری محمد (ص ) ایمان نیاورند بنای بهانه گیری گذاشتند. مثلا از پیامبر می خواستند تا خدا و فرشتگان را حاضر کند! از وی می خواستند کاخی از طلا داشته باشد یا بوستانی پر آب و درخت ! و نظایر این حرفها. محمد (ص ) در پاسخ آنها چنین فرمود: من رسولی بیش نیستم و بدون اذن خدا نمی توانم معجزه ای بیاورم. مهاجرت به حبشهدر سال پنجم از بعثت یک دسته از اصحاب پیغمبر که عده آنها به 80نفر می رسید و تحت آزار و اذیت مشرکان بودند، بر حسب موافقت پیامبر (ص ) به حبشه رفتند. حبشه ، جای امن و آرامی بود و نجاشی حکمروای آنجا مردی بود مهربان و مسیحی .مسلمانان می خواستند در آنجا ضمن کسب و کار، خدای را عبادت کنند. اما در آنجا نیز مسلمانها از آزار مردم مکه در امان نبودند. مکی ها از نجاشی خواستند مسلمانان را به مکه برگرداند و برای اینکه پادشاه حبشه را به سوی خود جلب کنند هدیه هایی هم برای وی فرستادند. اما پادشاه حبشه گفت : اینها از تمام سرزمینها، سرزمین مرا برگزیده اند. من باید تحقیق کنم ، تا بدانم چه می گویند و شکایت آنها و علت آن چیست ؟ سپس دستور داد مسلمانان را در دربار حاضر کردند. از آنها خواست علت مهاجرت و پیامبر خود و دین تازه خود را معرفی کنند.جعفر بن ابیطالب به نمایندگی مهاجرین برخاست و چنین گفت : "ما مردمی نادان بودیم . بت می پرستیدیم . از گوشت مردار تغذیه می کردیم . کارهای زشت مرتکب می شدیم . حق همسایگان را رعایت نمی کردیم . زورمندان ، ناتوانان را پایمال می کردند. تا آن گاه که خداوند از بین ما پیامبری برانگیخت و او را به راستگویی و امانت می شناسیم . وی ما را به پرستش خدای یگانه دعوت کرد. از ما خواست که از پرستش بتهای سنگی و چوبی دست برداریم . و راستگو، امانتدار، خویشاوند دوست ، خوشرفتار و پرهیزگار باشیم . کار زشت نکنیم . مال یتیمان را نخوریم . زنا را ترک گوئیم . نماز بخوانیم . روزه بگیریم ، زکوة بدهیم ، ما هم به این پیامبر ایمان آوردیم و پیرو او شدیم . قوم ما هم به خاطر اینکه ما چنین دینی را پذیرفتیم به ما بسیار ستم کردند تا از این دین دست برداریم و بت پرست شویم و کارهای زشت را دوباره شروع کنیم . وقتی کار بر ما سخت شد و آزار آنها از حد گذشت ، به کشور تو پناه آوردیم و از پادشاهان تو را برگزیدیم . امیدواریم در پناه تو بر ما ستم نشود".نجاشی گفت : از آیاتی که پیامبر (ص ) بر شما خوانده است برای ما هم اندکی بخوانید. جعفر آیات اول سوره مریم را خواند. نجاشی و اطرافیانش سخت تحت تأثیر قرار گرفتند و گریه کردند. نجاشی که مسیحی بود گفت : به خدا قسم این سخنان از همان جایی آمده است که سخنان حضرت عیسی سرچشمه گرفته . سپس نجاشی به مشرکان مکه گفت : من هرگز اینها را به شما تسلیم نخواهم کرد. کفار قریش از این شکست بی اندازه خشمگین شدند و به مکه باز گشتند. محاصره اقتصادیمشرکان قریش برای اینکه پیامبر (ص ) و مسلمانان را در تنگنا قرار دهند عهد نامه ای نوشتند و امضا کردند که بر طبق آن باید قریش ارتباط خود را با محمد (ص( و طرفدارانش قطع کنند. با آنها زناشویی و معامله نکنند. درهمه پیش آمدها با دشمنان اسلام هم دست شوند.این عهدنامه را در داخل کعبه آویختند و سوگند خوردند متن آنرا رعایت کنند. ابو طالب حامی پیامبر (ص ) از فرزندان هاشم و مطلب خواست تا در دره ای که به نام "شعب ابی طالب " است ساکن شوند و از بت پرستان دور شوند. مسلمانان در آنجا در زیر سایبانها زندگی تازه را آغاز کردند و برای جلوگیری از حمله ناگهانی آنها برجهای مراقبتی ساختند. این محاصره سخت سه سال طول کشید. تنها در ماههای حرام (رجب - محرم - ذیقعده - ذیحجه ) پیامبر (ص ) و مسلمانان از "شعب " برای تبلیغ دین و خرید اندکی آذوقه خارج می شدند ولی کفار - بخصوص ابو لهب - اجناس را می خریدند و یا دستور می دادند که آنها را گران کنند تا مسلمانان نتوانند چیزی خریداری نمایند. گرسنگی و سختی به حد نهایت رسید. اما مسلمانان استقامت خود را از دست ندادند.روزی از طریق وحی پیامبر (ص ) خبردار شد که عهد نامه را موریانه ها خورده اند و جز کلمه "بسمک اللهم " چیزی باقی نمانده . این مطلب را ابو طالب در جمع مشرکان گفت . وقتی رفتند و تحقیق کردند به صدق گفتار پیامبر پی بردند و دست از محاصره کشیدند. مسلمانان نیز نفسی براحت کشیدند... اما پس از چند ماهی خدیجه همسر با وفا و ابو طالب حامی پیغمبر (ص ) دار دنیا را وداع کردند و این امر بر پیامبر گران آمد. بار دیگر اذیت و آزار مشرکان آغاز شد. انتشار اسلام در یثرب ( مدینه )در هنگام حج عده ای در حدود شش تن از مردم یثرب با پیامبر (ص ) ملاقات کردند و از آیین پاک اسلام آگاه گردیدند. مردم مدینه به خاطر جنگ و جدالهای دو قبیله (اوس ) و (خزرج ) و فشارهایی که از طرف یهودیان بر آنها وارد می شد، گویی منتظر این آیین مقدس بودند که پیام نجات بخش خود را بگوش آنها برساند. این شش تن مسلمان به مدینه رفتند و از پیغمبر و اسلام سخنها گفتند و مردم را آماده پذیرش اسلام نمودند. سال دیگر در هنگام حج دوازده نفر با پیامبر (ص ) و آیین مقدس اسلام آشنا شدند. پیامبر (ص ) یکی از یاران خود را برای تعلیم قرآن و احکام اسلام همراه آنها فرستاد.در سال دیگر نیز در محلی به نام "عقبه " دوازده نفر با پیامبر بیعت کردند و عهد نمودند که از محمد (ص ) مانند خویشان نزدیک خود حمایت کنند. به دنبال این بیعت ، در همان محل ، 73نفر مرد و زن با محمد (ص ) پیمان وفاداری بستند و قول دادند از پیامبر (ص ) در برابر دشمنان اسلام تا پای جان حمایت کنند. زمینه برای هجرت به یثرب که بعدها "مدینه " نامیده شد، فراهم گردید. پیامبر (ص ) نیز اجازه فرمود که کم کم اصحابش به مدینه مهاجرت نمایند به عقیده شیعه این سفر جسمانی بوده است نه روحانی چنانکه بعضی گفته اند. در قرآن کریم در سوره "اسرا" از این سفر با شکوه بدین صورت یاد شده است : "منزه است خدایی که شبانگاه بنده خویش را از مسجد الحرام تا مسجد اقصی که اطراف آن را برکت داده است سیر داد، تا آیتهای خویش را به او نشان دهد و خدا شنوا و بیناست ". در همین سال و در شب معراج خداوند دستور داده است که امت پیامبر خاتم (ص ) هر شبانه روز پنج وعده نماز بخوانند و عبادت پروردگار جهان نمایند، که نماز معراج روحانی مومن است . سفر به طائفحادثه دیگر سفر حضرت محمد (ص ) است به طائف . در سال یازدهم بعثت بر اثر خفقان محیط مکه و آزار بت پرستان و کینه توزی مکیان ، پیامبر (ص ) خواست به محیط دیگری برود. یکه و تنها راه طائف را در پیش گرفت تا با سران قبایل ثقیف تماس بگیرد، و آیین اسلام را به آنها بشناساند. اما آن مردم سخت دل به سخنان رسول مکرم (ص ) گوش ندادند و حتی بنای اذیت و آزار حضرت محمد (ص ) را گذاشتند. رسول اکرم (ص ) چند روز در "نخله " بین راه طائف و مکه ماند و چون از کینه توزی و دشمنی بت پرستان بیمناک بود، می خواست کسی را بجوید - که بنا به رسم آن زمان - او را در بازگشت به مکه امان دهد. از این رو شخصی را به مکه فرستاد و از "مطعم بن عدی " امان خواست . مطعم حفظ جان رسول مکرم (ص ) را به عهده گرفت و در حق پیامبر خدا (ص ) نیکی کرد. بعدها حضرت محمد (ص ) بارها از نیکی و محبت او در حق خود یاد می فرمود. هجرت به مدینهمسلمانان با اجازه پیامبر مکرم (ص ) به مدینه رفتند و در مکه جز پیامبر و علی (ع ) و چند تن که یا بیمار بودند و یا در زندان مشرکان بودند کسی باقی نماند.وقتی بت پرستان از هجرت پیامبر (ص ) با خبر شدند، در پی نشست ها و مشورت ها قرار گذاشتند چهل نفر از قبایل را تعیین کنند، تا شب هجرت به خانه پیامبر بریزند و آن حضرت را به قتل رسانند، تا خون وی در بین تمام قبایل پخش گردد و بنی هاشم نتوانند انتقام بگیرند، و درنتیجه خون آن حضرت پایمال شود. اما فرشته وحی رسول مکرم (ص ) را از نقشه شوم آنها با خبر کرد. آن شب که آدمکشان قریش می خواستند این خیال شوم و نقشه پلید را عملی کنند، علی بن ابیطالب (ع ) بجای پیغمبر خوابید، و آن حضرت مخفیانه از خانه بیرون رفت . ابتدا به غار ثور (در جنوب مکه ) پناه برد و از آنجا به همراه ابوبکر به سوی "یثرب " یا "مدینة النبی " که بعدها به "مدینه " شهرت یافت ، هجرت فرمود. ورود به مدینهرسول اکرم (ص ) و همراهان روز دوشنبه 12ماه ربیع الاول به "قبا" در دو فرسخی مدینه رسیدند. پیامبر (ص ) تا آخر هفته در آنجا توقف فرمود تا علی (ع ) و همراهان برسند. مسجد قبا در این محل ، یادگار آن روز بزرگ است . علی (ع ) پس از هجرت محمد (ص )، مامور بود امانتهای مردم را به آنها برگرداند و زنان هاشمی از آن جمله : فاطمه دختر پیامبر (ص ) و مادر خود فاطمه دختر اسد و مسلمانانی که تا آن روز موفق به هجرت نشده بودند همراه ببرد. علی (ع ) با همراهان به راه افتاد. راهی پر خطر و سخت . علی (ع ) با پاهای خون آلود و ورم کرده ، پس از سه روز به پیامبر اکرم (ص ) پیوست و مورد لطف خاص نبی اکرم (ص ) قرار گرفت . مردم مدینه با غریو و هلهله شادی - پس از سه سال انتظار - از پیامبر خود استقبال کردند. اهمیت هجرتورود پیامبر و مسلمانان به مدینه ، فصل تازه ای در زندگی پیغمبر اکرم (ص ) و اسلام گشود. مانند کسی که از یک محیط آلوده و خفقان آور به هوای آزاد و سالم پناه برد. بی جهت نیست که هجرت در راه خدا و برای گسترش دین خدا برابر با جهاد است و این همه عظمت دارد. هجرت ، یعنی دست از همه علاقه های قبلی کشیدن و پا بر روی عادات و آداب کهنه نهادن و به سوی زندگی نوین رفتن . رفتن شخص از جهل به سوی نور و دانایی ، هجرت است . رفتن از ناپاکی به سوی پاکی هجرت است .هجرت پیامبر (ص ) و مسلمانان ازمکه (محیط اختناق و آلودگی و کینه ) به سوی مدینه (شهر صفا و نصرت و برادری ) و به سوی پی ریزی زندگی اجتماعی اسلامی ، نخستین گام بلند در پیروزی و گسترش اسلام و جهانی شدن آن بود. نظر به اهمیت هجرت بود که بعدها در زمان خلیفه دوم به پیشنهاد علی (ع )، این سال مبدا تاریخ اسلام یعنی (هجری ) شد. نخستین گاموقتی پیامبر اکرم (ص ) آن همه استقبال و شادی و شادمانی را از مردم مدینه دید، اولین کاری که کرد این بود که ، طرح ساختن مسجدی را برای مسلمانان پی افکند. مسجد تنها محلی برای خواندن نماز نبود. در مسجد تمام کارهای قضائی و اجتماعی مربوط به مسلمانان انجام می شد. مسجد مرکز تعلیم و تربیت و اجتماعات اسلامی از هر قبیل بود. شعرا اشعار خود را در مسجد می خواندند. مسلمانان در کنار هم و پیامبر اکرم (ص ) در کنار آنها با عشق و علاقه به ساختن مسجد پرداختند. پیامبر اکرم (ص ) خود سنگ بر دوش می کشید و مانند کارگر ساده ای کار می کرد. این مسجد همان است که اکنون با عظمت برجاست و بعد از مسجد الحرام ، دومین مسجد جهان است .پیامبر بین دو قبیله " اوس " و " خزرج " که سالها جنگ بود، صلح و آشتی برقرار کرد. بین "مهاجران " و مردم مدینه که مهاجران را در خانه های خود پذیرفته بودند یعنی "انصار"، پیمان برادری برقرار کرد.پیامبر (ص )، توحید اسلامی و پیوند اعتقادی و برادری را جایگزین روابط قبیلگی کرد. با منشوری که صادر فرمود، در حقیقت " قانون اساسی " جامعه اسلامی را در مدینه تدوین کرد و مردم مسلمان را در حقوق و حدود برابر اعلام فرمود. طوایف یهود را که در داخل و خارج مدینه بسر می بردند امان داد. بطور خلاصه ، پیامبر (ص ) از مردمی کینه توز، بی خبر از قانون و نظام اجتماعی و گمراه ، جامعه ای متحد، برادر، بلند نظر و فداکار بوجود آورد. بتدریج از سال دوم برابر حملات دشمنان اسلام ، اقدامات رزمی و دفاعی صورت گرفت . جنگها یا غزوه های پیغمبر ( ص (دشمن کینه توز دیرین اسلام یعنی کفار مکه ، در صدد بودند، به هر صورتی امکان دارد - جامعه نو پای اسلامی را با شکست مواجه کنند - بدین جهت به جنگهایی دست زدند. پیامبر اکرم (ص ) نیز برای دفاع دستور آمادگی مسلمانان را صادر فرمود. بنابراین در مدینه از آغاز گسترش اسلام جنگهایی اتفاق افتاده است که به اختصار از آنها یاد می کنیم . این نکته را هم باید بیاد داشت که : جنگهایی که رسول اکرم (ص ) شخصا در آن شرکت فرموده است ، "غزوه " و بقیه جنگهایی را که در زمان پیامبر (ص ) واقع شده ، "سریه " می نامند. غزوه بدردر سال دوم هجرت جنگ بدر پیش آمد. در این جنگ نابرابر تعداد لشکر دشمن  950 نفر بود، با آمادگی رزمی ، اما عده مسلمانان فقط 313 نفر بود. مسلمانان با نیروی ایمان و با فداکاری کامل جنگیدند و در مدتی کوتاه دشمنان خود را شکست دادند. کفار با 70کشته و 70اسیر و بر جای گذاشتن غنائم جنگی بسیار فرار کردند. و دشمن سرسخت اسلام ابو جهل نیز در جنگ کشته شد. این پیروزی سر فصل پیروزیهای دیگر شد. تغییر قبلهدر همین سال از سوی خداوند متعال ، دستور آمد مسلمانان از سوی "بیت المقدس " بسوی "کعبه " نماز بگزارند. علت این امر آن بود که ، یهودیان نداشتن قبله دیگری را برای اسلام دین کامل ، نقص شمردند و به جهانی بودن اسلام باور نداشتند. مسجد ذو قبلتین (دارای دو قبله ) یادگار آن واقعه مهم است . جنگ احدیک سال بعد از جنگ بدر، دشمنان اسلام با تجهیزاتی سه برابر جنگ بدر، به قصد انتقام به سوی مدینه حرکت کردند. پیامبر (ص ) با یاران مشورت کرد و در نتیجه قرار شد در کناره کوه احد، صف آرائی کنند. در آغاز جنگ ، مسلمانان - با عده کم ، ولی با نیروی ایمان زیاد - پیروز شدند، ولی بخاطر آن که محافظان دره ای که در پشت بود، سنگر را به طمع غنیمتهای جنگی ترک کردند، شکستی بر لشکریان اسلام وارد شد و عده ای از جمله حمزه عموی دلاور پیامبر (ص ) کشته شدند، ولی بر اثر فداکاریهای علی (ع ) که زخم بسیار برداشته بود و دیگر دلاوران و شیوه تازه ای که پیامبر (ص ) در جنگ احد به کار بست ، دیگربار مسلمانان گرد آمدند و به تعقیب دشمن زبون شده پرداختند و سرانجام این جنگ به پیروزی انجامید. غزوه خندق ( احزاب (جمعی از یهودیان از جمله قبیله "بنی نضیر" در مدینه بسر می بردند. پیامبر (ص ) در ابتدای کار، با آنان پیمان دوستی و همکاری بست ولی اینان همیشه با نفاق و دورویی ، درصدد بودند که ضربت خود را بر اسلام وارد کنند.پیامبر مکرم (ص ) با همه رافت و رحمت ، در برابر نفاق و توطئه ، گذشت نمی فرمود و منافق را تنبیه می کرد. طایفه بنی نضیر وقتی در مدینه نقشه های خود را نقش بر آب دیدند، با مشرکان مکه و چند طایفه دیگر همدست شدند و در سال پنجم هجرت ، سپاه عظیمی که شامل ده هزار نفر مرد شمشیر زن بود به فرماندهی ابوسفیان به قصد ریشه کن کردن اسلام به مدینه حمله کردند. زمان آزمایش و فداکاری بود.مسلمانان با مشورت سلمان فارسی و پذیرش پیامبر مکرم (ص )، خندقی در اطراف مدینه کندند. دشمن به مدینه آمد. یکباره با خندقی وسیع روبرو شد. یهودیان "بنی قریظه " مانند دیگر یهودیان بنای خیانت و نفاق گذاشتند. لحظه های سخت و بحرانی در پیش بود. پیامبر مکرم (ص ) با طرحهای جالب جنگی صفوف دشمن را آشفته ساخت .عمرو بن عبدود، سردار کم نظیر مکه در جنگ تن به تن با علی (ع ) کشته شد، با ضربتی که از عبادت جن و انس بیشتر ارزش داشت ضربتی کاری و موثر، دشمن به وحشت افتاد. بدبینی بین مهاجمان و یهودیان ٬ کمی آذوقه ٬ تندبادهای شدید شبانه ٬ خستگی زیاد ٬ همه و همه باعث شد که ، پیروزی نصیب لشکر اسلام گردد و لشکریان کفر به سوی مکه فرار کنند. سال ششم هجرت - صلح حدیبیهپیامبر اکرم (ص ) در پی رؤیای شیرینی دید که ، مسلمانان در مسجد الحرام مشغول انجام فریضه حج هستند. به مسلمانان ابلاغ فرمود برای سفر عمره در ماه ذیقعده آماده شوند. همه آماده سفر شدند. قافله حرکت کرد. چون این سفر در ماه حرام انجام شد و مسلمانان جز شمشیری که هر مسافر همراه خود می برد چیزی با خود نداشتند و از سوی دیگر با مقاومت قریش روبرو شدند و بیم خونریزی بسیار بود، پیامبر (ص ) با مکیان پیمانی برقرار کرد که به "پیمان حدیبیه " شهرت یافت .مطابق این صلح نامه پیامبر (ص ) و مسلمانان از انجام عمره صرف نظر کردند. قرار شد سال دیگر عمل عمره را انجام دهند. این پیمان ، روح مسالمت جوئی مسلمانان را بر همگان ثابت کرد. زیرا قرار شد تا ده سال حالت جنگ بین دو طرف از بین برود و رفت و آمد در قلمرو دو طرف آزاد باشد. این صلح در حقیقت پیروزی اسلام بود، زیرا پیامبر (ص ) از ناحیه دشمن داخلی خطرناکی آسوده خاطر شد و مجال یافت تا فرمانروایان کشورهای دیگر را به اسلام دعوت فرماید. نامه های رسول مکرم ( ص ) به پادشاهانمی دانیم که به موجب آیات قرآن ، دین اسلام ، دین جهانی و پیامبر خاتم (ص )، آخرین سفیر الهی به جانب مردم است . بنابراین ماموریت ، حضرت محمد (ص ) به سران معروف جهان ، مانند: خسرو پرویز (پادشاه ایران )، هرقل (امپراطور روم )، مقوقس (فرمانروی مصر) و... نامه نوشت و آنها را به دین اسلام دعوت کرد. نامه های حضرت که هم اکنون موجود است ، روشن و قاطع و کوتاه بود. این نامه ها را مامورانی با ایمان ، فداکار و با تجربه برای فرمانروایان می بردند. در این نامه ها پیامبر (ص ) آنها را به اسلام و کلمه حق و برادری و برابری دعوت می کرد و در صورت نافرمانی ، آنها را از عذاب خداوند بیم می داد. همین پیامها زمینه گسترش جهانی اسلام را فراهم آورد. جنگ خیبرخیبر یا بهتر بگوییم وادی خیبر، هفت دژ بود، در سرزمین حاصلخیزی در شمال مدینه به فاصله سی و دو فرسنگ ، که پناهگاه مهم یهودیان بود. یهودیان بیش از پیش توطئه می کردند و مزاحم مسلمانان بودند. پیامبر اسلام (ص ) تصمیم گرفت این افراد منافق را سر جای خود بنشاند و شر آنها را دفع کند. بدین جهت دستور فرمود مسلمانان برای فتح خیبر عازم آن دیار شوند. پس از تلاش و مقاومت بسیار این سنگرها - یکی پس از دیگری - فتح شد.پس از فتح دژهای خیبر یهودیانی که در قریه "فدک " - در 140 کیلومتری مدینه می زیستند - بدون جنگ و مقاومت تسلیم شدند و سرپرستی پیامبر (ص ) را بر خود پذیرفتند. برابر قوانین اسلام ، جاهایی که بدون جنگ تسلیم می شوند مخصوص پیامبر (ص ) است . این قریه را رسول مکرم (ص ) به دخترش فاطمه زهرا (س ) بخشید، که ماجرای غصب آن ، تا زمان عمر بن عبد العزیز در تاریخ ثبت است و ما در زندگی نامه فاطمه زهرا (س ) از آن سخن می گوییم . فتح مکهدر سال هشتم هجرت جریانی پیش آمد، که پیمان شکنی قریش را ثابت می نمود. بدین جهت پیامبر مکرم (ص )، تصمیم گرفت مکه را فتح کند و آن را از ناپاکی بتها و بت پرستها پاک سازد. بنابراین با رعایت اصل غافلگیری ، بی آنکه لحظه فرمان حرکت و مسیر و مقصد حرکت برای کسی روشن باشد، پیامبر (ص ) روز دهم ماه رمضان ، فرمان حرکت صادر فرمود.ده هزار سرباز مسلمان به حرکت آغاز کرد. شهر مکه بدون مقاومت تسلیم شد. پیامبر (ص ) و مسلمانان وارد زادگاه پیامبر (ص ) شدند. بتها در هم شکسته شد و اسلام به پیروزی بزرگی نائل آمد. در این فتح ، پیامبر (ص ) که اختیار کامل داشت و می توانست از دشمنان سرسخت دیرین خود انتقام بگیرد، همه را مورد عفو و رحمت قرار داد و به تمام جهان ثابت کرد که هدف اسلام گسستن بندهای اسارت و بندگی از دست و پای افراد بشر است و فراخواندن آنها به سوی "الله " و نیکی و پاکی و درستی . از این سال به بعد، گروه گروه به اسلام روی آوردند و با احکام حیات بخش و انسان ساز آن ، آشنا شدند. پس از فتح مکه ، غزوه حنین و غزوه طائف و غزوه تبوک و... اتفاق افتاد. در دو غزوه اول پیروزی با مسلمانان بود، اما در غزوه تبوک ، اگر چه پیامبر (ص ) با دشمن رو به رو نشد و نبردی نکرد، ولی یک سلسله بهره های معنوی و روانی - در این غزوه بسیار پرمشقت - عاید مسلمانان گردید. پیامبر (ص ) با این سفر پر رنج ، راه را برای فتح شام و روم هموار ساخت و شیوه جنگ با قدرتهای بزرگ را به اصحاب وفادار خود آموخت . فوت فرزند دلبند پیامبر ( ص)در سالهای گذشته پیامبر اسلام (ص ) با مرگ سه فرزند خود به نامهای قاسم و طاهر و طیب و سه دختر به نامهای زینب و رقیه و ام کلثوم رو به رو شد و در فراق آنها متاثر گردید. اما این بار کودک دلبندش ابراهیم که از ماریه بود، قلب حساس پیامبر مکرم (ص ) را سخت آزرده کرد.پیامبر (ص ) در حالی که ابراهیم را در آغوش داشت و آن نو گل بوستان رسالت جان به جان آفرین تسلیم می کرد، این کلمات آتشین را فرمود: "ابراهیم عزیز! کاری از ما برای تو ساخته نیست . مقدر الهی نیز بر نمی گردد. چشم پدرت در مرگ تو گریان و دل او اندوهبار است ، ولی هرگز سخنی را که موجب خشم خداوند باشد، بر زبان جاری نمی سازم ...".برخی از اصحاب از گریه پیامبر (ص ) تعجب میکردند. اما پیامبر (ص ) در این جا مثل همه مراحل ، به مسلمانان درسی بزرگ آموخت : درس مهر و محبت نسبت به اولاد. "مهر و مودت به اولاد، از عالیترین و پاکترین تجلیات روح انسانی است و نشانه سلامت و لطافت آن می باشد".پیامبر عالیقدر (ص ) پیوسته می فرمود: (اکرموا اولادکم )، فرزندان خود را گرامی دارید و نسبت به آنها مهر بورزید. باری ، یگانه فرزندی که از آن حضرت به یادگار ماند و رشته تابناک ولایت و امامت را - در صفحه روزگار - پایدار ساخت ، دخت ارجمند آن سرور (ص ) یعنی فاطمه زهرا (س ) زوجه وصی آن حضرت ، علی (ع ) بود. حجة الوداع " آخرین سفر پیامبر ( ص ) به مکه "چند ماه از عمر پربار پیامبر عالیقدر اسلام (ص ) باقی نمانده بود. سال دهم هجرت بود. پیامبر (ص ) اعلام فرمود: مردم برای انجام مراسم عظیم حج آماده شوند. بیش از صد هزار نفر گرد آمدند. پیامبر مکرم (ص )، با پوشیدن دو پارچه سفید، از مسجد شجره در نزدیک مدینه احرام بست و مسلمانان نیز همچنین . صدای گوش نواز: لبیک اللهم لبیک ، لا شریک لک لبیک ، در فضا طنین انداز شد. هزاران نفر این ندای ملکوتی پیامبر (ص ) را تکرار می کردند. شکوه عظیمی بود: وحدت اسلامی ، برابری و برادری تبلور یافت . پیامبر مکرم (ص )، برای اولین و آخرین بار مراسم و مناسک حج را، به مسلمانان آموخت . این سفر بزرگ نمایشگر ثمرات بزرگ و تلاشهای چند ساله پیغمبر اکرم (ص ) بود که جان و مال و زندگی خود را، خالصانه در راه تحقق آرمانهای اسلامی و فرمانهای الهی بذل کرد، و پیامهای الهی را به مردم جهان رسانید. پیامبر (ص ) در سرزمین عرفات - پس از نماز ظهر و عصر - هزاران نفر از مسلمانان پاک اعتقاد را، مخاطب ساخته چنین فرمود: "ای مردم ! سخنان مرا بشنوید - شاید پس از این شما را در این نقطه ملاقات نکنم - ای مردم ، خونها و اموال شما بر یکدیگر تا روزی که خدا را ملاقات نمائید مانند امروز و این ماه ، محترم است و هر نوع تجاوز به آنها، حرام است ". سپس مردم را به برابری و برادری فراخواند و به رعایت حقوق بانوان سفارش کرد و از شکستن حدود الهی بیم داد و از ستمکاری و تجاوز به حقوق یکدیگر بر حذر داشت و به تقوی توصیه کرد. در صحنه غدیر خموقتی پیامبر اکرم (ص ) و دهها هزار نفر در بازگشت به مدینه به محلی به نام غدیر خم رسیدند، امین وحی ، جبرئیل بر پیامبر (ص ) وارد شد و پیام الهی را بدین صورت به پیامبر (ص ) ابلاغ کرد: "ای پیامبر، آنچه از سوی خداوند فرستاده شده به مردم برسان و اگر پیام الهی را مردم نرسانی رسالت خود را تکمیل نکرده ای ، خداوند تو را از شر مردم حفظ می کند". مردم می پرسیدند آن چه چیزی است که کامل کننده دین است و بی آن ، دین حق کامل نیست ؟ آن آخرین اقدام پیامبر (ص ) است برای تعیین خط وصایت و امامت . پیامبر (ص ) باید - به امر خدا - تکلیف مردم را پس از خود معین کند.در زیر آفتاب سوزان و در روی رملها و شنهای داغ بیابان ، ضمن خطبه بلندی ، پیامبر (ص )، حضرت علی (ع ) را، به عنوان "ولی " و "جانشین " خود، به مردم معرفی فرمود، و به ویژه این جمله را - که محدثان شیعه و سنی همه نقل کرده اند - گفت : من کنت مولاه فعلی مولاه ... مردم در آن روز که هجدهم ماه ذیحجه بود، با حضرت علی (ع ) بیعت کردند. دو ماه و چند روز بعد، در اواخر صفر سال یازدهم هجری ، پیغمبر اکرم (ص ) در مدینه چشم از جهان فروبست و در جوار مسجدی که خود ساخته بود مدفون شد. این قبر منور، امروز زیارتگاه نزدیک به یک میلیارد مردم مسلمان جهان است . قرآن و عترتحدیثی از پیامبر گرانقدر اسلام (ص ) نقل شده است بدین صورت : "انی تارک فیکم الثقلین ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا: کتاب الله و عترتی اهل بیتی ". یعنی : من در میان شما دو چیز گرانبها می گذارم ، تا از آن دو پیروی نمایید، هرگز گمراه نمی شوید. این دو چیز گرانبها عبارتند از: کتاب خدا (قرآن ) و عترتم (اهل بیت من ). عترت با اهل بیتهمان علی (ع ) و فرزندان پاک گوهرش و نیز فاطمه زهرا (س ) دختر بسیار عزیز و فداکار پیامبر اکرم (ص ) است که از طرف پدر بزرگوار خود به (ام ابیها) یعنی مادر پدرش ملقب گردید. علی (ع ) وصی و جانشین و امامی است که بارها پیامبر (ص ) او را جانشین خود و در حکم هارون نسبت به موسی (ع ) معرفی می فرمود و فرزندانی که از صلب علی (ع ) و بطن پاک فاطمه زهرا (س ) به وجود آمدند و آخر آنها به حضرت مهدی موعود (عج ) ختم می شود همه معصوم و از رجس و گناه بدورند. اولاد دیگر از این شجره طیبه نیز بسیارند و در همه جا و همه وقت منشا خیر و برکت و فضل و فضیلت بوده و هستند. زنان پیامبر ( ص (پیامبر اکرم (ص ) در طول عمر نه زن داشته است و این امر زاییده اوضاع و احوال جامعه آن روز و موقعیت شخصی آن حضرت بوده است . پیش از اسلام تعدد زوجات به نحو گسترده و نامحدودی در میان اقوام مختلف رواج داشته است . بعدها اسلام تا چهار زن را اجازه داد، آن هم به شرط برقراری عدالت بین آنان . می دانیم که پیامبر (ص ) تا 25سالگی زن نگرفت و در 25سالگی با خدیجه (س ) که 15سال از پیامبر (ص ) بزرگتر بود ازدواج کرد و در حدود 25سال تنها با خدیجه بود. پس از فوت خدیجه (س ) با زن بیوه دیگری به نام سوده ازدواج کرد. سپس با عایشه ازدواج فرمود. زنان دیگری که پیغمبر (ص ) گرفت ، به غیر از سوده ، همه بعد از عایشه بودند و همه اینها بیوه زن و بزرگسال بودند. پیامبر حق و عدالت و نوبت را درباره آنها کاملا رعایت می فرمود و با همه به مهربانی رفتار می کرد. زنانی که پیغمبر اکرم (ص ) می گرفت ، یا از بیوه زنانی بودند بی سرپرست که شوهرشان در جنگ شهید شده بودند، یا از اسیران جنگی بودند که در خانه پیغمبر (ص ) با نهایت احترام زندگی می کردند. ازدواجهای پیغمبر (ص ) عموما و بخصوص در ده سال آخر عمر، جنبه اجتماعی و تحبیب قلوب داشته است و خویشاوندی با قبیله ها برای پیوند داشتن با کسانی که مسلمان شدن آنها موجب تقویت اسلام و مسلمین بوده است . برخلاف آنچه برخی از دشمنان اسلام یا مستشرقین خارجی گفته اند، به هیچ وجه نظر پیامبر (ص )، مسائل جنسی و لذت جویی نبوده است - بخصوص که پیامبر اکرم (ص ) بنابر آنچه در قرآن آمده است ، یک ثلث و گاهی دو ثلث از شب را به عبادت و تلاوت قرآن می گذراند - و روزها نیز در مسائل اجتماعی و جنگها اشتغالات فراوان داشته است ، و این ازدواجها در سن جوانی نبوده است . رفتار و خلق و خوی پیامبرخداوند در حق رسول مکرمش محمد بن عبد الله (ص ) می فرماید: "انک لعلی خلق عظیم . براستی که بر خلق عظیمی هستی " (سوره قلم آیه 4) بنده ناتوانی چه می تواند در حق پیامبری که سراپا فضیلت و رحمت و منبع خیر و نیکی و بزرگواری است بگوید؟ آنچه می گویم قطره ای است از دریا. خوی پیامبر (ص ) و رفتار آن بزرگوار و کردار آن حضرت ، سرمشق مسلمین و بلکه نمونه عالی همه انسانها است و در حقیقت تجسم اسلام . پیغمبر (ص ) به همه مسلمانان با چشم برادری و با نهایت مهر و محبت رفتار می کرد. آن چنان ساده و بی پیرایه لباس می پوشید و بر روی زمین می نشست و در حلقه یاران قرار می گرفت که اگر ناشناسی وارد مید شد، نمی دانست پیغمبر (ص ) کدام است .در عین سادگی ، به نظافت لباس و بدن خیلی اهمیت می داد. وضوی پیامبر (ص ) همیشه با مسواک کردن دندانها همراه بود. از استعمال عطر دریغ نمی فرمود. همیشه با پیر و جوان مؤدب بود. همیشه در سلام کردن پیش دستی می کرد. تبسم نمکینی همیشه بر لبانش بود، ولی از بلند خندیدن پرهیز داشت . به عیادت بیماران و تشیع جنازه مسلمانان زیاد می رفت . مهمان نواز بود. یتیمان و درماندگان را مورد لطف خاص قرار می داد. دست مهر بر سر یتیمان می کشید. از خوابیدن روی بستر نرم پرهیز داشت و می فرمود: "من در دنیا همچون سواری هستم که ساعتی زیر سایه درختی استراحت کند و سپس کوچ کند".با همه مهر و نرمی که با زیردستان داشت در برابر دشمنان و منافقان بسیار شدت عمل نشان می داد. در جنگها هرگز هراسی به دل راه نمی داد و از همه مسلمانان در جنگ به دشمن نزدیکتر بود. از دشمنان سرسخت مانند کفار قریش در فتح مکه عفو فرمود و آنها هم مجذوب اخلاق پیامبر (ص ) شدند و دسته دسته به اسلام روی آوردند. از زر و زیور دنیا دوری می کرد. اموال عمومی را هرچه زودتر بین مردم تقسیم می کرد و با آن که فرمانروا و پیامبر خدا بود، هرگز سهمی بیش از دیگران برای خود برنمی داشت . براستی آن وجود مقدس مظهر و نمونه و سرمشق برای همگان بود.

فاطمه )علیها السلام) در نزد مسلمانان برتری و والامقام ترین بانوی جهان در تمام قرون و اعصار می‌باشد. این عقیده بر گرفته از مضامین احادیث نبوی است. این طایفه از احادیث، اگر چه از لحاظ لفظی دارای تفاوت هستند، اما دارای مضمونی واحد می‌باشند. در یکی از این گفتارها (که البته مورد اتفاق مسلمانان، اعم از شیعه و سنی است)، رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم( می‌فرمایند: "فاطمه سرور زنان جهانیان است". اگر چه بنابر نص آیه شریفه قرآن، حضرت مریم برگزیده زنان جهانیان معرفی گردیده و در نزد مسلمانان دارای مقامی بلند و عفت و پاکدامنی مثال‌زدنی می‌باشد و از زنان برتر جهان معرفی گشته است، اما او برگزیده‌ی زنان عصر خویش بوده است.ولی علو مقام حضرت زهرا (علیها السلام) تنها محدود به عصر حیات آن بزرگوار نمی‌باشد و در تمامی اعصار جریان دارد. لذا است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در کلامی دیگر صراحتاً فاطمه (علیها السلام) را سرور زنان اولین و آخرین ذکر می‌نمایند. برای مشاهده ی متن کامل به ادامه مطلب بروید  اما نکته‌ای دیگر نیز در این دو حدیث نبوی و احادیث مشابه دریافت می‌شود و آن اینست که اگر فاطمه (علیها السلام) برترین بانوی جهانیان است و در بین زنان از هر جهت، کسی دارای مقامی والاتر از او نیست، پس شناخت سراسر زندگانی و تمامی لحظات حیات او، از ارزش فوق العاده برخوردار می‌باشد.چرا که آدمی با دقت و تأمل در آن می‌تواند به عالیترین رتبه‌های روحانی نائل گردد. از سوی دیگر با مراجعه به قرآن کریم درمی‌یابیم که آیات متعددی در بیان شأن و مقام حضرتش نازل گردیده است که از آن جمله می‌توان به آیه‌ی تطهیر، آیه مباهله، آیات آغازین سوره دهر، سوره کوثر، آیه اعطای حق ذی القربی و... اشاره نمود که خود تأکیدی بر مقام عمیق آن حضرت در نزد خداوند است.  نام، القاب، کنیه‌ها نام مبارک آن حضرت، فاطمه (علیها السلام) است و از برای ایشان القاب و صفات متعددی همچون زهرا، صدیقه، طاهره، مبارکه، بتول، راضیه، مرضیه، نیز ذکر شده است.فاطمه، در لغت به معنی بریده شده و جدا شده می‌باشد و علت این نامگذاری بر طبق احادیث نبوی، آنست که: پیروان فاطمه (علیها السلام) به سبب او از آتش دوزخ بریده، جدا شده و برکنارند.زهرا به معنای درخشنده است و از امام ششم، امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که: "چون دخت پیامبر در محرابش می‌ایستاد (مشغول عبادت می‌شد)، نورش برای اهل آسمان می‌درخشید؛ همانطور که نور ستارگان برای اهل زمین می‌درخشد."صدّیقه به معنی کسی است که به جز راستی چیزی از او صادر نمی شود. طاهره به معنای پاک و پاکیزه، مبارکه به معنای با خیر و برکت، بتول به معنای بریده و دور از ناپاکی، راضیه به معنای راضی به قضا و قدر الهی و مرضیه یعنی مورد رضایت الهی.(1)کنیه‌های فاطمه (علیها السلام) نیز عبارتند از ام الحسین، ام الحسن، ام الائمه، ام ابیها و... ام ابیها به معنای مادر پدر می‌باشد و رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) دخترش را با این وصف می‌ستود؛ این امر حکایت از آن دارد که فاطمه (علیها السلام) بسان مادری برای رسول خدا بوده است.  تاریخ نیز گواه خوبی بر این معناست؛ چه هنگامی که فاطمه در خانه پدر حضور داشت و پس از وفات خدیجه (سلام الله علیها) غمخوار پدر و مایه پشت گرمی و آرامش رسول خدا بود و در این راه از هیچ اقدامی مضایقه نمی‌نمود، چه در جنگها که فاطمه بر جراحات پدر مرهم می‌گذاشت و چه در تمامی مواقف دیگر حیات رسول خدا. مادر و پدرهمانگونه که می‌دانیم، نام پدر فاطمه (علیها السلام) محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله و سلم) است که او رسول گرامی اسلام، خاتم پیامبران الهی و برترین مخلوق خداوند می‌باشد. مادر حضرتش خدیجه دختر خویلد، از زنان بزرگ و شریف قریش بوده است. او نخستین بانویی است که به اسلام گرویده است و پس از پذیرش اسلام، تمامی ثروت و دارایی خود را در خدمت به اسلام و مسلمانان مصرف نمود.خدیجه در دوران جاهلیت و دوران پیش از ظهور اسلام نیز به پاکدامنی مشهور بود؛ تا جایی که از او به طاهره (پاکیزه) یاد می‌شد و او را بزرگ زنان قریش می‌نامیدند. ولادت فاطمه (علیها السلام) در سال پنجم پس از بعثت و در روز 20 جمادی الثانی در مکه به دنیا آمد. چون به دنیا پانهاد، به قدرت الهی لب به سخن گشود و گفت: "شهادت می‌دهم که جز خدا، الهی نیست و پدرم رسول خدا و آقای پیامبران است و شوهرم سرور اوصیاء و فرزندانم (دو فرزندم) سرور نوادگان می‌باشند." اکثر مفسران شیعی و عده‌ای از مفسران بزرگ اهل تسنن نظیر فخر رازی، آیه آغازین سوره کوثر را به فاطمه (علیها السلام) تطبیق نموده‌اند و او را خیر کثیر و باعث بقا و گسترش نسل و ذریه پیامبر اکرم ذکر نموده‌اند. شایان ذکر است که آیه انتهایی این سوره نیز قرینه خوبی براین مدعاست که در آن خداوند به پیامبر خطاب می‌کند و می‌فرماید همانا دشمن تو ابتر و بدون نسل است. مکارم اخلاق سراسر زندگانی صدیقه طاهره (علیها السلام)، مملو از مکارم اخلاق و رفتارهای نمونه و انسانی است. ما در این مجال جهت رعایت اختصار تنها به سه مورد اشاره می‌نماییم. اما دوباره تأکید می‌کنیم که این موارد، تنها بخش کوچکی از مکارم اخلاقی آن حضرت است.1- رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در شب زفاف پیراهن نویی را برای دختر خویش تهیه نمود. فاطمه (علیها السلام) پیراهن وصله‌داری نیز داشت. سائلی بر در خانه حاضر شد و گفت: من از خاندان نبوت پیراهن کهنه می‌خواهم. حضرت زهرا (علیها السلام) خواست پیراهن وصله‌دار را مطابق خواست سائل به او بدهد که به یاد آیه شریفه "هرگز به نیکی دست نمی‌یابید مگر آنکه از آنچه دوست دارید انفاق نمایید"، افتاد. در این هنگام فاطمه (علیها السلام) پیراهن نو را در راه خدا انفاق نمود.2-  جابر بن عبدالله انصاری، صحابی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) منقول است که: مردی از اعراب مهاجر که فردی فقیر مستمند بود، پس از نماز عصر از رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) طلب کمک و مساعدت نمود. حضرت فرمود که من چیزی ندارم. سپس او را به خانه فاطمه (سلام الله علیها) که در کنار مسجد و در نزدیکی خانه رسول خدا قرار داشت، راهنمایی نمودند. آن شخص به همراه بلال (صحابی و مؤذن رسول خدا) به در خانه حضرت فاطمه (علیها السلام) آمد و بر اهل بیت رسول خدا سلام گفت و سپس عرض حال نمود. حضرت فاطمه (علیها السلام) با وجود اینکه سه روز بود خود و پدر و همسرش در نهایت گرسنگی به سر می‌بردند، چون از حال فقیر آگاه شد، گردن‌بندی را که فرزند حمزه، دختر عموی حضرت به ایشان هدیه داده بود و در نزد آن بزرگوار یادگاری ارزشمند محسوب می‌شد، از گردن باز نمود و به اعرابی فرمود: این را بگیر و بفروش؛ امید است که خداوند بهتر از آن را نصیب تو نماید. اعرابی گردن‌بند را گرفت و به نزد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بازگشت و شرح حال را گفت.رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از شنیدن ماجرا، متأثر گشت و اشک از چشمان مبارکش فرو ریخت و به حال اعرابی دعا فرمود. عمار یاسر (از اصحاب پیامبر) برخاست و اجازه گرفت و در برابر اعطای غذا، لباس، مرکب و هزینه سفر به اعرابی، آن گردن‌بند را از او خریداری نمود. پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) از اعرابی پرسید: آیا راضی شدی؟ او در مقابل، اظهار شرمندگی و تشکر نمود. عمار گردن‌بند را در پارچه ای یمانی پیچیده و آنرا معطر نمود و به همراه غلامش به پیامبر هدیه داد.غلام به نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) آمد و جریان را باز گفت. حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) غلام و گردن‌بند را به فاطمه (علیها السلام) بخشید. غلام به خانه‌ی صدیقه اطهر آمد. زهرا (علیها السلام)، گردن‌بند را گرفت و غلام را در راه خدا آزاد نمود.3- امام حسن مجتبی در ضمن بیانی، عبادت فاطمه (علیها السلام)، توجه او به مردم و مقدم داشتن آنان بر خویشتن، در عالیترین ساعات راز و نیاز با پروردگار را این گونه توصیف می‌نمایند: "مادرم فاطمه را دیدم که در شب جمعه‌ای در محراب عبادت خویش ایستاده بود و تا صبحگاهان، پیوسته به رکوع و سجود می‌پرداخت. و شنیدم که بر مردان و زنان مؤمن دعا می‌کرد، آنان را نام می‌برد و بسیار برایشان دعا می‌نمود اما برای خویشتن هیچ دعایی نکرد. پس به او گفتم: ای مادر، چرا برای خویش همانگونه که برای غیر، دعا می‌نمودی، دعا نکردی؟ فاطمه (علیها السلام) گفت: پسرم ! اول همسایه و سپس خانه."  ازدواج و فرزندان آن حضرت صدیقه کبری خواستگاران فراوانی داشت. نقل است که عده‌ای از نامداران صحابه از او خواستگاری کردند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به آنها فرمود که اختیار فاطمه در دست خداست. بنا بر آنچه که انس بن مالک نقل نموده است، عده‌ای دیگر از میان نامداران مهاجرین، برای خواستگاری فاطمه (علیها السلام) به نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) رفتند و گفتند حاضریم برای این وصلت، مهر سنگینی را تقبل نماییم. رسول خدا همچنان مسأله را به نظر خداوند موکول می‌نمود تا سرانجام جبرئیل بر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شد و گفت: "ای محمد! خدا بر تو سلام می‌رساند و می‌فرماید فاطمه را به عقد علی درآور، خداوند علی را برای فاطمه و فاطمه را برای علی پسندیده است." امام علی (علیه السلام) نیز از خواستگاران فاطمه (علیها السلام) بود و حضرت رسول بنا بر آنچه که ذکر گردید، به امر الهی با این وصلت موافقت نمود.  در روایات متعددی نقل گشته است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: اگر علی نبود، فاطمه همتایی نداشت. بدین ترتیب بود که مقدمات زفاف فراهم شد. حضرت فاطمه (علیها السلام) با مهری اندک (بر خلاف رسوم جاهلی که مهر بزرگان بسیار بود) به خانه امام علی (علیه السلام) قدم گذارد. ثمره این ازدواج مبارک، 5 فرزند به نامهای حسن، حسین، زینب، ام کلثوم و محسن (که در جریان وقایع پس از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) سقط شد)، بود.امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) از امامان 12 گانه می‌باشند که در دامان چنین مادری تربیت یافته‌اند و 9 امام دیگر (به غیر از امام علی (علیه السلام) و امام حسن (علیه السلام)) از ذریه امام حسین (علیه السلام) می‌باشند و بدین ترتیب و از طریق فاطمه (علیها السلام) به رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) منتسب می‌گردند و از ذریه ایشان به شمار می‌روند. و به خاطر منسوب بودن ائمه طاهرین (به غیر از امیر مؤمنان (علیه السلام)) به آن حضرت، فاطمه (علیها السلام) را "ام الائمه " (مادر امامان) گویند.زینب (سلام الله علیها) که بزرگترین دختر فاطمه (علیها السلام) به شمار می‌آید، بانویی عابد و پاکدامن و عالم بود. او پس از واقعه عاشورا، و در امتداد حرکت امام حسین (علیه السلام)، آن چنان قیام حسینی را نیکو تبیین نمود، که پایه‌های حکومت فاسق اموی به لرزه افتاد و صدای اعتراض مردم نسبت به ظلم و جور یزید بارها و بارها بلند شد. تا جایی که حرکتهای گسترده‌ای بر ضد ظلم و ستم او سازمان گرفت. آنچه از جای جای تاریخ درباره عبادت زینب کبری (علیها السلام) بدست می‌آید، آنست که حتی در سخت‌ترین شرایط و طاقت‌فرساترین لحظات نیز راز و نیاز خویش با پروردگار خود را ترک ننمود و این عبادت و راز و نیاز او نیز ریشه در شناخت و معرفت او نسبت به ذات مقدس ربوبی داشت.ام کلثوم نیز که در دامان چنین مادری پرورش یافته بود، بانویی جلیل القدر و خردمند و سخنور بود که او نیز پس از عاشورا به همراه زینب (سلام الله علیها) حضور داشت و نقشی عمده در آگاهی دادن به مردم ایفا نمود. فاطمه (علیها السلام) در خانه فاطمه (علیها السلام) با آن همه فضیلت، همسری نیکو برای امیر مؤمنان بود. تا جایی که روایت شده هنگامی که علی (علیه السلام) به فاطمه (علیها السلام)می‌نگریست، غم و اندوهش زدوده می‌شد. فاطمه (علیها السلام) هیچگاه حتی اموری را که می‌پنداشت امام علی (علیه السلام) قادر به تدارک آنها نیست، از او طلب نمی نمود. اگر بخواهیم هر چه بهتر رابطه زناشویی آن دو نور آسمان فضیلت را بررسی نماییم، نیکوست از امام علی (علیه السلام) بشنویم؛ چه آن هنگام که در ذیل خطبه‌ای به فاطمه (علیها السلام) با عنوان بهترین بانوی جهانیان مباهات می‌نماید و او را از افتخارات خویش بر می‌شمرد و یا آن هنگام که می‌فرماید: "بخدا سوگند که او را به خشم در نیاوردم و تا هنگامی که زنده بود، او را وادار به کاری که خوشش نیاید ننمودم؛ او نیز مرا به خشم نیاورد و نافرمانی هم ننمود." مقام حضرت زهرا (علیها السلام) و جایگاه علمی ایشان فاطمه زهرا (علیها السلام) در نزد شیعیان اگر چه امام نیست، اما مقام و منزلت او در نزد خداوند و در بین مسلمانان به خصوص شیعیان، نه تنها کمتر از سایر ائمه نیست، بلکه آن حضرت همتای امیر المؤمنین و دارای منزلتی عظیم‌تر از سایر ائمه طاهرین (علیهم السلام) می‌باشد. اگر بخواهیم مقام علمی فاطمه (علیها السلام) را درک کنیم و به گوشه‌ای از آن پی ببریم، شایسته است به گفتار او در خطبه فدکیه بنگریم؛ چه آنجا که استوارترین جملات را در توحید ذات اقدس ربوبی بر زبان جاری می‌کند، یا آن هنگام که معرفت و بینش خود را نسبت به رسول اکرم آشکار می‌سازد و یا در مجالی که در آن خطبه، امامت را شرح مختصری می‌دهد. جای جای این خطبه و احتجاجات این بانوی بزرگوار به قرآن کریم و بیان علت تشریع احکام، خود سندی محکم بر اقیانوس بی‌کران علم اوست که متصل به مجرای وحی است (قسمتی از این خطبه در فراز آخر مقاله خواهد آمد).از دیگر شواهدی که به آن وسیله می‌توان گوشه‌ای از علو مقام فاطمه )علیها السلام) را درک نمود، مراجعه زنان و یا حتی مردان مدینه در مسائل دینی و اعتقادی به آن بزرگوار می‌باشد که در فرازهای گوناگون تاریخ نقل شده است.همچنین استدلالهای عمیق فقهی فاطمه (علیها السلام) در جریان فدک (که مقداری از آن در ادامه ذکر خواهد گردید)، به روشنی بر احاطه فاطمه (علیها السلام) بر سراسر قرآن کریم و شرایع اسلامی دلالت می‌نماید. مقام عصمت در بیان عصمت فاطمه (علیها السلام) و مصونیت او نه تنها از گناه و لغزش بلکه از سهو و خطا، استدلال به آیه تطهیر ما را بی‌نیاز می‌کند. ما در این قسمت جهت جلوگیری از طولانی شدن بحث، تنها اشاره می‌نماییم که عصمت فاطمه (علیها السلام) از لحاظ کیفیت و ادله اثبات همانند عصمت سایر ائمه و پیامبر است . بیان عظمت فاطمه از زبان پیامبر (ص) رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، بارها و بارها فاطمه (علیها السلام) را ستود و از او تجلیل نمود. در مواقع بسیاری می‌فرمود: "پدرش به فدایش باد" و گاه خم می‌شد و دست او را می‌بوسید. به هنگام سفر از آخرین کسی که خداحافظی می‌نمود، فاطمه (علیها السلام) بود و به هنگام بازگشت به اولین محلی که وارد می‌شد، خانه او بود.عامه محدثین و مسلمانان از هر مذهب و با هر عقیده‌ای، این کلام را نقل نموده‌اند که حضرت رسول می‌فرمود: "فاطمه پاره تن من است هر کس او را بیازارد مرا آزرده است." از طرفی دیگر، قرآن کریم پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را از هر سخنی که منشأ آن هوای نفسانی باشد، بدور دانسته و صراحتاً بیان می‌دارد که هر چه پیامبر می‌فرماید، سخن وحی است. پس می‌توان دریافت که این همه تجلیل و ستایش از فاطمه (علیها السلام)، علتی ماورای روابط عاطفی مابین پدر و فرزند دارد. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز خود به این مطلب اشاره می‌فرمود.گاه در جواب خرده‌گیران، لب به سخن می‌گشود که خداوند مرا به این کار امر نموده و یا می‌فرمود: "من بوی بهشت را از او استشمام می‌کنم."اما اگر از زوایای دیگر به بحث بنگریم و حدیث نبوی را در کنار آیات شریفه قرآن کریم قرار دهیم، مشاهده می‌نماییم قرآن کریم عقوبت کسانی که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را اذیت نمایند، عذابی دردناک ذکر می‌کند. و یا می‌فرماید کسانی که خدا و رسول را اذیت نمایند، خدا آنان را در دنیا از رحمت خویش دور می‌دارد و برای آنان عذابی خوار کننده آماده می‌نماید. پس به نیکی مشخص می‌شود که رضا و خشنودی فاطمه (علیها السلام)، رضا و خشنودی خداوند است و غضب او نیز باعث غضب خداست. به بیانی دقیق‌تر، او مظهر رضا و غضب الهی است. چرا که نمی‌توان فرض نمود، شخصی عملی را انجام دهد و بدان وسیله فاطمه (علیها السلام) را بیازارد و موجب آزردگی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) گردد و بدین سبب مستوجب عقوبت الهی شود، اما خداوند از آن شخص راضی و به عمل او خشنود باشد و در عین رضایت، او را مورد عقوبتی سنگین قرار دهد.نکته‌ای دیگر که از قرار دادن این حدیث در کنار آیات قرآن کریم بدست می‌آید، آنست که رضای فاطمه (علیها السلام)، تنها در مسیر حق بدست می‌آید و غضب او فقط در انحراف از حق و عدول از اوامر الهی حاصل می‌شود و در این امر حتی ذره‌ای تمایلات نفسانی و یا انگیزه‌های احساسی مؤثر نیست. چرا که از مقام عدل الهی، بدور است شخصی را به خاطر غضب دیگری که برخواسته از تمایل نفسانی و یا عوامل احساسی مؤثر بر اراده اوست، عقوبت نماید. فاطمه (علیها السلام) پس از پیامبر با وفات پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، فاطمه (علیها السلام) غرق در سوگ و ماتم شد. از یک طرف نه تنها پدر او بلکه آخرین فرستاده خداوند و ممتازترین مخلوق او، از میان بندگان به سوی خداوند، بار سفر بسته بود. هم او که در وجود خویش برترین مکارم اخلاقی را جمع نموده و با وصف صاحب خلق عظیم، توسط خداوند ستوده شده بود. هم او که با وفاتش باب وحی تشریعی بسته شد؛ از طرفی دیگر حق وصی او غصب گشته بود. و بدین ترتیب دین از مجرای صحیح خود، در حال انحراف بود. فاطمه (علیها السلام) هیچگاه غم و اندوه خویش را در این زمینه کتمان نمی‌نمود. گاه بر مزار پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) حاضر می‌شد و به سوگواری می‌پرداخت و گاه تربت شهیدان احد و مزار حمزه عموی پیامبر را برمی‌گزید و درد دل خویش را در آنجا بازگو می‌نمود. حتی آن هنگام که زنان مدینه علت غم و اندوه او را جویا شدند، در جواب آنان صراحتاً اعلام نمود که محزون فقدان رسول خدا و مغموم غصب حق وصی اوست.هنوز چیزی از وفات رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نگذشته بود که سفارش رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و ابلاغ فرمان الهی توسط ایشان در روز غدیر، مبنی بر نصب امام علی (علیه السلام) به عنوان حاکم و ولی مسلمین پس از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، توسط عده ای نادیده گرفته شد و آنان در محلی به نام سقیفه جمع گشتند و از میان خود فردی را به عنوان حاکم برگزیدند و شروع به جمع‌آوری بیعت از سایرین برای او نمودند. به همین منظور بود که عده‌ای از مسلمانان به نشانه اعتراض به غصب حکومت و نادیده گرفتن فرمان الهی در نصب امام علی (علیه السلام) به عنوان ولی و حاکم اسلامی پس از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در خانه فاطمه (علیها السلام) جمع گشتند.هنگامی که ابوبکر - منتخب سقیفه - که تنها توسط حاضرین در سقیفه انتخاب شده بود، از اجتماع آنان و عدم بیعت با وی مطلع شد؛ عمر را روانه خانه فاطمه (علیها السلام) نمود تا امام علی (علیه السلام) و سایرین را به زور برای بیعت در مسجد حاضر نماید. عمر نیز با عده‌ای به همراه پاره آتش، روانه خانه فاطمه (علیها السلام) شد. هنگامی که بر در خانه حاضر شد، فاطمه (علیها السلام) به پشت در آمد و علت حضور آنان را جویا شد.عمر علت را حاضر نمودن امام علی (علیه السلام) و دیگران در مسجد برای بیعت با ابوبکر عنوان نمود. فاطمه (علیها السلام) آنان را از این امر منع نمود و آنان را مورد توبیخ قرار داد. در نتیجه عده‌ای از همراهیان او متفرق گشتند. اما در این هنگام او که از عدم خروج معترضین آگاهی یافت، تهدید نمود در صورتی که امام علی (علیه السلام) و سایرین برای بیعت از خانه خارج نشوند، خانه را با اهلش به آتش خواهد کشید. و این در حالی بود که می‌دانست حضرت فاطمه (علیها السلام) در خانه حضور دارد.در این موقع عده‌ای از معترضین از خانه خارج شدند که مورد برخورد شدید عمر قرار گرفتند و شمشیر برخی از آنان نیز توسط او شکسته شد. اما همچنان امیر مومنان، فاطمه و کودکان آنان در خانه حضور داشتند. بدین ترتیب عمر دستور داد تا هیزم حاضر کنند و به وسیله هیزمهای گردآوری شده و پاره آتشی که با خود همراه داشت، درب خانه را به آتش کشیدند و به زور وارد خانه شدند و به همراه عده‌ای از همراهانش خانه را مورد تفتیش قرار داده و امام علی را به زور و با اکراه به سمت مسجد کشان کشان بردند.در حین این عمل، فاطمه (علیها السلام) بسیار صدمه دید و لطمات فراوانی را تحمل نمود اما باز از پا ننشست و بنا بر احساس وظیفه و تکلیف الهی خویش در دفاع از ولی زمان و امام خود به مسجد آمد. عمر و ابوبکر و همراهان آنان را در مسجد رسول خدا مورد خطاب قرار داد و آنان را از غضب الهی و نزول عذاب بر حذر داشت. اما آنان اعمال خویش را ادامه دادند. فاطمه (علیها السلام) و فدکاز دیگر ستمهایی که پس از ارتحال پیامبر در حق فاطمه (علیها السلام) روا داشته شد، مسأله فدک بود. فدک قریه‌ای است که تا مدینه حدود 165 کیلومتر فاصله دارد و دارای چشمه جوشان و نخلهای فراوان خرماست و خطه‌ای حاصلخیز می‌باشد. این قریه متعلق به یهودیان بود و آن را بدون هیچ جنگی به پیامبر )صلی الله علیه و آله و سلم) بخشیدند؛ لذا مشمول اصطلاح انفال می‌گردد و بر طبق صریح قرآن، تنها اختصاص به خداوند و پیامبر اسلام دارد. پس از این جریان و با نزول آیه «و ات ذا القربی حقه»، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بر طبق دستور الهی آن را به فاطمه (علیها السلام) بخشید. فاطمه (علیها السلام) و امیر مومنان (علیه السلام) در فدک عاملانی داشتند که در آبادانی آن می‌کوشیدند و پس از برداشت محصول، درآمد آن را برای فاطمه (علیها السلام) می‌فرستادند. فاطمه (علیها السلام) نیز ابتدا حقوق عاملان خویش را می‌پرداخت و سپس مابقی را در میان فقرا تقسیم می‌نمود؛ و این در حالی بود که وضع معیشت آن حضرت و امام علی (علیه السلام) در ساده‌ترین وضع به سر می‌برد. گاه آنان قوت روز خویش را هم در راه خدا انفاق می‌نمودند و در نتیجه گرسنه سر به بالین می‌نهادند. اما در عین حال فقرا را بر خویش مقدم می‌داشتند و در این عمل خویش، تنها خدا را منظور نظر قرار می‌دادند (چنانچه در آیات آغازین سوره دهر آمده است). پس از رحلت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، ابابکر با منتسب نمودن حدیثی به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) با این مضمون که ما انبیا از خویش ارثی باقی نمی‌گذاریم، ادعا نمود آنچه از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) باقی مانده، متعلق به تمامی مسلمین است.فاطمه در مقام دفاع از حق مسلم خویش دو گونه عمل نمود. ابتدا افرادی را به عنوان شاهد معرفی نمود که گواهی دهند پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در زمان حیات خویش فدک را به او بخشیده است و در نتیجه فدک چیزی نبوده که به صورت ارث به او رسیده باشد. در مرحله بعد حضرت خطبه‌ای را در مسجد پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ایراد نمود که همانگونه که قبلاً نیز ذکر شد، حاوی مطالب عمیق در توحید و رسالت و امامت است. در این خطبه که در نهایت فصاحت و بلاغت ایراد گردیده است، بطلان ادعای ابابکر را ثابت نمود. فاطمه به ابوبکر خطاب نمود که چگونه خلاف کتاب خدا سخن می‌گویی؟!سپس حضرت به شواهدی از آیات قرآن اشاره نمود که در آنها سلیمان، وارث داود ذکر گردیده و یا زکریا از خداوند تقاضای فرزندی را می‌نماید که وارث او و وارث آل یعقوب باشد. از استدلال فاطمه (علیها السلام) به نیکی اثبات می‌گردد بر فرض که فدک در زمان حیات پیامبر به فاطمه (علیها السلام) بخشیده نشده باشد، پس از پیامبر به او به ارث می‌رسد و در این صورت باز هم مالک آن فاطمه است و ادعای اینکه پیامبران از خویش ارث باقی نمی‌گذارند، ادعایی است خلاف حقیقت، و نسبت دادن این کلام به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) امری است دروغ؛ چرا که محال است آن حضرت بر خلاف کلام الهی سخن بگوید و خداوند نیز بارها در قرآن کریم این امر را تایید نموده و بر آن تاکید کرده است. اما با تمام این وجود، همچنان غصب فدک ادامه یافت و به مالک حقیقی‌اش بازگردانده نشد.باید توجه داشت صحت ادعای فاطمه (علیها السلام) چنان واضح و روشن بود و استدلالهای او آنچنان متین و استوار بیان گردید که دیگر برای کسی جای شک باقی نمی‌ماند و بسیاری از منکرین در درون خود به وضوح آن را پذیرفته بودند. دلیل این معنا، آنست که عمر خلیفه دوم هنگامی که فتوحات اسلامی گسترش یافت و نیاز دستگاه خلافت به در آمد حاصل از آن بر طرف گردید، فدک را به امیر مؤمنان (علیه السلام) و اولاد فاطمه (علیها السلام) باز گرداند. اما بار دیگر در زمان عثمان فدک غصب گردید. بیماری فاطمه (علیها السلام) و عیادت از او سرانجام فاطمه بر اثر شدت ضربات و لطماتی که به او بر اثر هجوم به خانه‌اش و وقایع پس از آن وارد گشته بود، بیمار گشت و در بستر بیماری افتاد. گاه به زحمت از بستر برمی‌خاست و کارهای خانه را انجام می‌داد و گاه به سختی و با همراهی اطفال کوچکش، خود را کنار تربت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌رساند و یا کنار مزار حمزه عموی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و دیگر شهدای احد حاضر می‌گشت و غم و اندوه خود را بازگو می‌نمود.در همین ایام بود که روزی زنان مهاجر و انصار که از بیماری او آگاهی یافته بودند، جهت عیادت به دیدارش آمدند. فاطمه (علیها السلام) در این دیدار بار دیگر اعتراض و نارضایتی خویش را از اقدام گروهی که خلافت را به ناحق از آن خویش نموده بودند، اعلام نمود و از آنان و عده‌ای که در مقابل آن سکوت نموده بودند، به علت عدم انجام وظیفه الهی و نادیده گرفتن فرمان نبوی درباره وصایت امام علی (علیه السلام) انتقاد کرد و نسبت به عواقب این اقدام و خروج اسلام از مجرای صحیح خود به آنان هشدار داد.همچنین برکاتی را که در اثر عمل به تکلیف الهی و اطاعت از جانشین پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از جانب خداوند بر آنان نائل خواهد شد، خاطر نشان نمود.در چنین روزهایی بود که ابابکر و عمر به عیادت حضرت آمدند. هر چند در ابتدا فاطمه (علیها السلام) از آنان رویگردان بود و به آنان اذن عیادت نمی‌داد، اما سرانجام آنان بر بستر فاطمه (علیها السلام) حاضر گشتند. فاطمه (علیها السلام) در این هنگام، این کلام پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) را که فرموده بود: "هر کس فاطمه را به غصب در آورد من را آزرده و هر که او را راضی نماید مرا راضی نموده"، به آنان یادآوری نمود.ابابکر و عمر نیز صدق این کلام و انتساب آن به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را تأیید نمودند. سرانجام فاطمه (علیها السلام)، خدا و ملائکه را شاهد گرفت فرمود: "شما من را به غضب آوردید و هرگز من را راضی ننمودید؛ در نزد پیامبر، شکایت شما دو نفر را خواهم نمود." وصیت در ایام بیماری، فاطمه (علیها السلام) روزی امام علی (علیه السلام) را فراخواند و آن حضرت را وصی خویش قرار داد و به آن حضرت وصیت نمود که پس از وفاتش او را شبانه غسل دهد و شبانه کفن نماید و شبانه دفن کند و احدی از کسانی که در حق او ستم روا داشته‌اند، در مراسم تدفین و نماز خواندن بر جنازه او حاضر نباشند. شهادت سرانجام روز سوم جمادی الثانی سال یازدهم هجری فرا رسید. فاطمه (علیها السلام) آب طلب نموده و بوسیله آن بدن مطهر خویش را شستشو داد و غسل نمود. سپس جامه‌ای نو پوشید و در بستر خوابید و پارچه‌ای سفید به روی خود کشید؛ چیزی نگذشت که دخت پیامبر، بر اثر حوادث ناشی از هجوم به خانه ایشان، دنیا را ترک نموده و به شهادت رسید؛ در حالیکه از عمر مبارکش بنا بر مشهور، 18 سال بیشتر نمی‌گذشت و بنا بر مشهور تنها 95 روز پس از رسول خدا در این دنیا زندگی نمود.فاطمه (علیها السلام) در حالی از این دنیا سفر نمود که بنا بر گفته معتبرترین کتب در نزد اهل تسنن و همچنین برترین کتب شیعیان، از ابابکر و عمر خشمگین بود و در اواخر عمر هرگز با آنان سخن نگفت؛ و طبیعی است که دیگر حتی تأسف ابی‌بکر در هنگام مرگ از تعرض به خانه فاطمه (علیها السلام) سودی نخواهد بخشید. تغسیل و تدفین مردم مدینه پس از آگاهی از شهادت فاطمه (علیها السلام)، در اطراف خانه آن بزرگوار جمع گشتند و منتظر تشییع و تدفین فاطمه (علیها السلام) بودند؛ اما اعلام شد که تدفین فاطمه (علیها السلام) به تأخیر افتاده است. لذا مردم پراکنده شدند.هنگامی که شب فرا رسید و چشمان مردم به خواب رفت، امام علی (علیه السلام) بنا بر وصیت فاطمه (علیها السلام) و بدور از حضور افراد، به غسل بدن مطهر و رنج دیده همسر خویش پرداخت و سپس او را کفن نمود. هنگامی که از غسل دادن او فارغ شد، به امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) (در حالی که در زمان شهادت مادر هر دو کودک بودند.) امر فرمود: تا عده‌ای از صحابه راستین رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را که البته مورد رضایت فاطمه (علیها السلام) بودند، خبر نمایند تا در مراسم تدفین آن بزرگوار شرکت کنند. (و اینان از 7 نفر تجاوز نمی‌کرده‌اند). پس از حضور آنان، امیر مؤمنان بر فاطمه (علیها السلام) نماز گزارد و سپس در میان حزن و اندوه کودکان خردسالش که مخفیانه در فراق مادر جوان خویش گریه می‌نمودند، به تدفین فاطمه (علیها السلام) پرداخت.هنگامی که تدفین فاطمه (علیها السلام) به پایان رسید، امیر مؤمنان رو به سمت مزار رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نمود و گفت:"سلام بر تو ای رسول خدا، از جانب من و از دخترت؛ آن دختری که بر تو و در کنار تو آرمیده است و در زمانی اندک به تو ملحق شده. ای رسول خدا، صبر و شکیبایی‌ام از فراق حبیبه‌ات کم شده، خودداریم در فراق او از بین رفت... ما از خداییم و بسوی او باز می‌گردیم... به زودی دخترت، تو را خبر دهد که چه سان امتت فراهم گردیدند و بر او ستم ورزیدند. سرگذشت را از او بپرس و گزارش را از او بخواه که دیری نگذشته و یاد تو فراموش نگشته..."امروزه پس از گذشت سالیان متمادی همچنان مزار سرور بانوان جهان مخفی است و کسی از محل آن آگاه نیست. مسلمانان و بخصوص شیعیان در انتظار ظهور امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بزرگترین منجی الهی و یازدهمین فرزند از نسل فاطمه (علیها السلام) در میان ائمه می‌باشند تا او مزار مخفی شده مادر خویش را بر جهانیان آشکار سازد و به ظلم و بی عدالتی در سراسر گیتی، پایان دهد

كیفیت‌ ولادت‌حضرت‌على‌ ( ع‌ ) نخستین‌ فرزند خانواده‌ هاشمى‌ است‌ كه‌ پدر و مادر او هر دوفرزند هاشم‌اند . پدرش‌ ابوطالب‌ فرزند عبدالمطلب‌ فرزند هاشم‌ بن‌ عبدمناف‌ است‌ و مادر او فاطمه‌ دختر اسد فرزند هاشم‌ بن‌ عبدمناف‌ مى‌باشد.خاندان‌ هاشمى‌ از لحاخ‌ فضائل‌ اخلاقى‌ و صفات‌ عالیه‌ انسانى‌ در قبیله‌ قریش‌ و این‌ طایفه‌ در طوایف‌ عرب‌ ، زبانزد خاص‌ و عام‌ بوده‌است‌ . فتوت‌ ، مروت‌ ، شجاعت‌ و بسیارى‌ از فضایل‌ دیگر اختصاص‌ به‌ بنى‌هاشم‌ داشته‌ است‌ . یك‌ از این‌ فضیلتها در مرتبه‌ عالى‌ در وجود مبارك‌ حضرت‌على‌ ( ع‌ ) موجود بوده‌است‌ .فاطمه‌ دختر اسد به‌ هنگام‌ درد زایمان‌ راه‌ مسجدالحرام‌ را در پیش‌ گرفت‌ و خود را به‌ دیوار كعبه‌ نزدیك‌ ساخت‌ و چنین‌ گفت‌ : " خداوندا ! به‌ تو و پیامبران‌ و كتابهایى‌ كه‌ از طرف‌ تو نازل‌ شده‌اند و نیز به‌ سخن‌ جدم‌ ابراهیم‌ سازنده‌ این‌ خانه‌ ایمان‌ راسخ‌ دارم‌ . پرودگارا ! به‌ پاس‌ احترام‌ كسى‌ كه‌ این‌ خانه‌ را ساخت‌ ، و به‌ حق‌ (2) " كودكى‌ كه‌ در رحم‌ من‌ است‌ ، تولد این‌ كودك‌ را بر من‌ آسان‌ فرما !لحظه‌اى‌ نگذشت‌ كه‌ دیوار جنوب‌ شرقى‌ كعبه‌ در برابر دیدگان‌ عباس‌ بن‌ عبدالمطلب‌ و یزید بن‌ تعف‌ شكافته‌شد . فاطمه‌ وارد كعبه‌ شد ، و دیوار به‌ هم‌ پیوست... برای مشاهده ی متن کامل به ادامه مطلب بروید ... فاطمه‌ تا سه‌ روز در شریفترین‌ مكان‌ گیتى‌ مهمان‌ خدا بود . و نوزاد خویش‌ سه‌ روز پس‌ از سیزدهم‌ رجب‌ سى‌ام‌ عام‌ الفیل‌ فاطمه‌ (3) را به‌ دنیا آورد . دختر اسد از همان‌ شكاف‌ دیوار كه‌ دوباره‌ گشوده‌ شده‌بود بیرون‌ آمد و گفت : (4) " پیامى‌ از غیب‌ شنیدم‌ كه‌ نامش‌ را " على‌ " بگذار . " دوران‌ كودكى‌حضرت‌على‌ ( ع‌ ) تا سه‌ سالگى‌ نزد پدر و مادرش‌ بسر برد و از آنجا كه‌ خداوند مى‌خواست‌ ایشان‌ به‌ كمالات‌ بیشترى‌ نائل‌ آید ، پیامبر اكرم‌ ( ص‌ ) وى‌ را از بدو تولد تحت‌ تربیت‌ غیر مستقیم‌ خود قرار داد . تا آنكه‌ ، خشكسالى‌ عجیبى‌ در مكه‌ واقع‌ شد . ابوطالب‌ عموى‌ پیامبر ، با چند فرزند با هزینه‌ سنگین‌ زندگى‌ روبرو شد.رسول‌اكرم‌ ( ص‌ ) با مشورت‌ عموى‌ خود عباس‌ توافق‌ كردند كه‌ هر یك‌ از آنان‌ فرزندى‌ از ابوطالب‌ را به‌ نزد خود ببرند تا گشایشى‌ در كار ابوطالب‌ باشد . عباس‌ ، جعفر را و پیامبر (ص) ، (5) على‌ ( ع‌ ) را به‌ خانه‌ خود بردند .به‌ این‌ طریق‌ حضرت‌على‌ ( ع‌ ) به‌ طور كامل‌ در كنار پیامبر قرار گرفت‌ . على‌ ( ع‌ ) آنچنان‌ با پیامبر ( ص‌ ) همراه‌ بود ، حتى‌ هرگاه‌ پیامبر از شهر (6)خارج‌ مى‌شد و به‌ كوه‌ و بیابان‌ مى‌رفت‌ او را نیز همراه‌ خود مى‌برد . بعثت‌ پیامبر ( ص‌ ) و حضرت‌على‌ ( ع(شكى‌ نیست‌ كه‌ سبقت‌ در كارهاى‌ خیر نوعى‌ امتیاز و فضیلت‌ است‌ . و خداونددر آیات‌ بسیارى‌ بندگانش‌ را به‌ انجام‌ آنها ، و سبقت‌ گرفتن‌ بر یكدیگر (7) دعوت‌ فرموده‌است‌ . از فضایل‌ حضرت‌على‌ ( ع‌ ) است‌ كه‌ او نخستین‌ فرد ایمان‌ آورنده‌ به‌ پیامبر ( ص‌ ) باشند . ابن‌ابى‌الحدید در این‌ باره‌ مى‌گوید : بدان‌ كه‌ در میان‌ اكابر و بزرگان‌ و متكلمین‌ گروه‌ " معتزله‌ " اختلافى‌ نیست‌ كه‌ على‌بن‌ابیطالب‌ نخستین‌ فردى‌ است‌ كه‌ به‌ اسلام‌ ایمان‌ آورده‌ و پیامبر خدا را تایید كرده‌است‌ . حضرت‌على‌ ( ع‌ ) نخستین‌ یاور پیامبر (ص)پس‌ از وحى‌ خدا و برگزیده‌ شدن‌ حضرت‌محمد ( ص‌ ) به‌ پیامبرى‌ و سه‌ سال‌دعوت‌ مخفیانه‌ ، سرانجام‌ پیك‌ وحى‌ فرا رسید و فرمان‌ دعوت‌ همگانى‌ داده‌شد . در این‌ میان‌ تنها حضرت‌على‌ ( ع‌ ) مجرى‌ طرحهاى‌ پیامبر ( ص‌ ) در دعوت‌ الهیش‌ و تنها همراه‌ و دلسوز آن‌ حضرت‌ در ضیافتى‌ بود كه‌ وى‌ براى‌ آشناكردن‌ خویشاوندانش‌ با اسلام‌ و دعوتشان‌ به‌ دین‌ خدا ترتیب‌ داد .در همین‌ ضیافت‌ پیامبر ( ص‌ ) از حاضران‌ سؤال‌ كرد : چه‌ كسى‌ از شما مرا در این‌ راه‌ كمك‌ مى‌كند تا برادر و وصى‌ و نماینده‌ من‌ در میان‌ شما باشد ؟ فقط على‌ ( ع‌ ) پاسخ‌ داد : اى‌ پیامبر خدا ! من‌ تو را در این‌ راه‌ یارى‌ مى‌كنم‌ پیامبر ( ص‌ ) بعد از سه‌ بار تكرار سؤوال‌ و شنیدن‌ همان‌ جواب‌ فرمود : اى‌ خویشاوندان‌ و بستگان‌ من‌ ، بدانید كه‌ على‌ ( ع‌ ) برادر و وصى‌ و خلیفه‌ پس‌ از من‌ در میان‌ شماست‌ .از افتخارات‌ دیگر حضرت‌ على‌ ( ع‌ ) این‌ است‌ كه‌ با شجاعت‌ كامل‌ براى‌ خنثى‌ كردن‌ توطئه‌ مشركان‌ مبنى‌ بر قتل‌ رسول‌ خدا ( ص‌ ) در بستر ایشان‌ خوابید و زمینه‌ هجرت‌ پیامبر ( ص‌ ) را آماده‌ ساخت‌ . حضرت‌على‌ ( ع‌ ) بعد از هجرت‌بعد از هجرت‌ حضرت‌على‌ ( ع‌ ) و پیامبر ( ص‌ ) به‌ مدینه‌ دو نمونه‌ ازفضایل‌ على‌ ( ع‌ ) را بیان‌ مى‌نمائیم‌1- جانبازى‌ و فداكارى‌ در میدان‌ جهاد : حضور وى‌ در 26 غزوه‌ از 27 غزوه‌ پیامبر ( ص‌ ) و شركت‌ در سریه‌هاى‌ مختلف‌ از افتخارات‌ و فضایل‌ آن‌ حضرت‌ است‌ 2- ضبط و كتابت‌ وحى‌ ( قرآن‌ ) كتابت‌ وحى‌ و تنظیم‌ بسیارى‌ از اسناد تاریخى‌ و سیاسى‌ و نوشتن‌ نامه‌هاى‌ تبلیغى‌ و دعوتى‌ از كارهاى‌ حساس‌ و پرارج‌ امام‌ (ع‌ ) بود . ایشان‌ آیات‌ قرآن‌ چه‌ مكى‌ و چه‌ مدنى‌ ، را ضبط مى‌كرد . به‌ همین‌ علت‌ است‌ كه‌ وى‌ را از كاتبان‌ وحى‌ و حافظان‌ قرآن‌ به‌ شمار مى‌آورند.در این‌ دوران‌ بود كه‌ پیامبر ( ص‌ ( فرمان‌ اخوت‌ و برادرى‌ مسلمانان‌ را صادر فرمود و با حضرت‌على‌ ( ع‌ ) پیمان‌ برادرى‌ و اخوت‌ بست‌ و به‌ حضرت‌على‌ ) ع‌ ( فرمود : " تو برادر من‌ در این‌ جهان‌ و سراى‌ دیگر هستى‌ . به‌ خدایى‌ كه‌ مرا به‌ حق‌ برانگیخته‌است‌ ... تو را به‌ برادرى‌ خود انتخاب‌ مى‌كنم‌ ، اخوتى‌ كه‌ دامنه‌ آن‌ هر دو جهان‌ (8) را فرا گیرد . " حضرت‌على‌ ( ع‌ ) داماد رسول‌اكرم‌ ( ص(عمر و ابوبكر با مشورت‌ با سعد معاذ رئیس‌ قبیله‌ اوس‌ دریافتند جزعلى‌ ( ع‌ ) كسى‌ شایستگى‌ زهرا ( س‌ ) را ندارد . لذا هنگامى‌ كه‌ على‌ ( ع‌ ( در میان‌ نخلهاى‌ باغ‌ یكى‌ از انصار مشغول‌ آبیارى‌ بود موضوع‌ را با ایشان‌ در میان‌ نهادند و ایشان‌ فرمود : دختر پیامبر ( ص‌ ) مورد میل‌ و علاقه‌ من‌ است‌ . و به‌ سوى‌ خانه‌ رسول‌ به‌ راه‌ افتاد . وقتى‌ به‌ حضور رسول‌اكرم‌ ( ص‌ ) رسید ، عظمت‌ محضر پیامبر ( ص‌ ) مانع‌ از آن‌ شد كه‌ سخنى‌ بگوید ، تا اینكه‌ رسول‌اكرم‌ ( ص‌ ) علت‌ رجوع‌ ایشان‌ را جویا شد و حضرت‌على‌ ( ع‌ ) با تكیه‌ به‌ فضایل‌ و تقوا و سوابق‌ درخشان‌ خود در اسلام‌ فرمود : " آیا صلاح‌ مى‌دانید كه‌ فاطمه‌ را در عقد من‌ درآورید ؟ " پس‌ از موافقت‌ حضرت‌ زهرا ( س‌ ) آن‌ حضرت‌ به‌ دامادى‌ رسول‌ اكرم‌ ( ص )  نائل‌ آمدند . غدیر خم‌پیامبر ( ص‌ ) بعد از اتمام‌ مراسم‌ حج‌ در آخرین‌ سال‌ عمر پربركتش‌ درراه‌ برگشت‌ در محلى‌ به‌ نام‌ غدیرخم‌ در نزدیكى‌ جحفه‌ دستور توقف‌ داد ، زیرا پیك‌ وحى‌ فرمان‌ داده‌بود كه‌ پیامبر ( ص‌ ) باید رسالتش‌ را به‌ اتمام‌ (9)برساند . پس‌ از نماز ظ‌هر پیامبر ( ص‌ ) بر بالاى‌ منبرى‌ از جهاز شتران‌ رفت‌ و فرمود : " اى‌ مردم‌ ! نزدیك‌ است‌ كه‌ من‌ دعوت‌ حق‌ را لبیك‌ گویم‌ و از میان‌ شما بروم‌ درباره‌ من‌ چه‌ فكر مى‌كنید ؟ مردم‌ گفتند : " گواهى‌ مى‌دهیم‌ كه‌ تو آیین‌ خدا را تبلیغ‌ مى‌كردى‌ " پیامبر فرمود : " آیا شما گواهى‌ نمى‌دهید كه‌ جز خداى‌ یگانه‌ ، خدایى‌ نیست‌ و محمد بنده‌ خدا و پیامبر اوست‌ ؟ " مردم‌ گفتند : " آرى‌ ، گواهى‌ مى‌دهیم‌.سپس‌ پیامبر ( ص‌ ) دست‌ حضرت‌على‌ ( ع‌ ) را بالا گرفت‌ و فرمود : " اى‌ مردم‌ ! در نزد مؤمنان‌ سزاوارتر از خودشان‌ كیست‌ ؟ " مردم‌ گفتند : " خداوند و پیامبر او بهتر مى‌دانند . " سپس‌ پیامبر فرموند : " اى‌ مردم‌ ! هر كس‌ من‌ مولا و رهبر او هستم‌ ، على‌ هم‌ مولا و رهبر اوست‌ . " و این‌ جمله‌ را سه‌ بار تكرار فرمودند . بعد مردم‌ این‌ انتخاب‌ را به‌ حضرت‌على‌ ( ع‌ ) تبریك‌ گفتند و با وى‌ بیعت‌ نمودند. حضرت‌على‌ ( ع‌ ) بعد از رحلت‌ رسول‌اكرم (ص)پس از رحلت رسول اکرم (ص) به علت شرایط خاصی که بوجود آمده بود  ،حضرت‌على‌ ( ع‌ ) از صحنه‌ اجتماع کناره گرفت اع‌ كناره‌ گرفت‌ و سكوت‌ اختیار كرد. نه‌ در جهادى‌ شركت‌ مى‌كرد و نه‌ در اجتماع‌ به طور رسمى‌ سخن‌ مى‌گفت‌. شمشیر در نیام‌ كرد و به‌ وظ‌ایف‌ فردى‌و سازندگی افراد پرداخت.فعالیتهاى‌ امام‌ در این‌ دوران‌ به‌ طور خلاصه‌ اینگونه است:1- عبادت‌ خدا آنهم‌ در شان‌ حضرت‌ على‌ (ع)2- تفسیر قرآن‌ و حل‌ مسائل‌ دینى‌ و فتواى‌ حكم‌ حوادثى‌ كه‌ در طول‌ 23 سال‌ زندگى‌ پیامبر ( ص‌ ) مشابه‌ نداشت‌ . 3- پاسخ‌ به‌ پرسشهاى‌ دانشمندان‌ ملل‌ و شهرهاى‌ دیگر . 4- بیان‌ حكم‌ بسیارى‌ از رویدادهاى‌ نوظ‌هور كه‌ در اسلام‌ سابقه‌ نداشت‌ . 5- حل‌ مسائل‌ هنگامى‌ كه‌ دستگاه‌ خلافت‌ در مسائل‌ سیاسى‌ و پاره‌اى‌ از مشكلات‌ با بن بست روبرو می شد .6- تربیت‌ و پرورش‌ گروهى‌ كه‌ از ضمیر پاك‌ و روح‌ آماده‌ ، براى‌ سیر و سلوك‌ برخوردار هستند .7- كار و كوشش‌ براى‌ تامین‌ زندگى‌ بسیارى‌ از بینوایان‌ و درماندگان‌ تا آنجا که با دست خویش باغ احداث می کرد و قنات استخراج می نمود سپس آنها را در راه خدا وقف می نمود . خلافت‌ حضرت‌على‌ (ع)در زمان‌ خلافت‌ حضرت‌على‌ ( ع‌ ) جنگهاى‌ فراوانى‌ رخ‌ داد از جمله‌ صفین‌ ، جمل‌و نهروان‌ كه‌ هر یك‌ پیامدهاى‌ خاصی به دنبال شد. شهادت‌ امام‌ على‌ ( ع )بعد از جنگ‌ نهروان‌ و سركوب‌ خوارج‌ برخى‌ از خوارج‌ از جمله‌ عبدالرحمان‌ بن‌ ملجم‌مرادى‌ ، و برك‌بن‌عبدالله‌تمیمى‌ و عمروبن‌ بكر تمیمى‌ در یكى‌ از شبها گرد هم‌ آمدند و اوضاع‌ آن‌ روز و خونریزى‌ها و جنگهاى‌ داخلى‌ را بررسى‌ كردند و از نهروان‌ و كشتگان‌ خود یاد كردند و سرانجام‌ به‌ این‌ نتیجه‌ رسیدند كه‌ باعث‌ این‌ خونریزى‌ و برادركشى‌ حضرت‌على‌ ( ع‌ ) و معاویه‌ و عمروعاص‌ است‌ . و اگر این‌ سه‌ نفر از میان‌ برداشته‌شوند ، مسلمانان‌ تكلیف‌ خود را خواهنددانست‌ . سپس‌ با هم‌ پیمان‌ بستند كه‌ هر یك‌ از آنان‌ متعهد كشتن‌ یكى‌ از سه‌ نفر گردد.ابن‌ملجم‌ متعهد قتل‌ امام‌ على‌ ( ع‌ ( شد و در شب‌ نوزدهم‌ ماه‌ رمضان‌ همراه‌ چند نفر در مسجد كوفه‌ نشستند . آن‌ شب‌ حضرت‌على‌ ( ع‌ ) در خانه‌ دخترش‌ مهمان‌ بودند و از واقعه‌ صبح‌ با خبر بودند ، وقتى‌ موضوع‌ را با دخترش‌ در میان‌ نهاد ، ام‌كلثوم‌ گفت‌ : فردا جعده‌ را به‌ مسجد بفرستید .حضرت‌على‌ ( ع‌ ) فرمود : از قضاى‌ الهى‌ نمى‌توان‌ گریخت‌ . آنگاه‌ كمربند خود را محكم‌ بست‌ و در حالى‌ كه‌ این‌ دو بیت‌ را زمزمه‌ مى‌كرد عازم‌ مسجد شد . كمر خود را براى‌ مرگ‌ محكم‌ ببند ، زیرا مرگ‌ تو را ملاقات‌ خواهدكرد . و از مرگ‌ ، آنگاه‌ كه‌ به‌ سراى‌ تو درآید جزع‌ و فریاد مكن‌ (10) ابن‌ملجم‌ ، در حالى‌ كه‌ حضرت‌على‌ ( ع‌ ) در سجده‌ بودند ، ضربتى‌ بر فرق‌ مبارك‌ خون‌ از سر حضرتش‌ در محراب‌ جارى‌ شد و محاسن‌ ( 11 ) آن‌ حضرت‌ وارد ساخت‌ . شریفش‌ را رنگین‌ كرد . در این‌ حال‌ آن‌ حضرت‌ فرمود : " فزت‌ و رب‌ الكعبه‌ " به‌ خداى‌ كعبه‌ سوگند كه‌ رستگار شدم‌ سپس‌ آیه‌ 55 سوره‌ طه‌ را تلاوت‌ فرمود : " شما را از خاك‌ آفریدیم‌ و در آن‌ بازتان‌ مى‌گردانیم‌ و بار دیگر از آن (12)بیرونتان‌ مى‌آوریم‌.حضرت‌على‌ ( ع‌ ) در واپسین‌ لحظات‌ زندگى‌ نیز به‌ فكر صلاح‌ و سعادت‌ مردم‌ بود و به‌ فرزندان‌ و بستگان‌ و تمام‌ مسلمانان‌ چنین‌ وصیت‌ فرمود : " شما را به‌ پرهیزكارى‌ سفارش‌ مى‌كنم‌ و به‌ اینكه‌ كارهاى‌ خود را منظم‌ كنید و اینكه‌ همواره‌ در فكر اصلاح‌ بین‌ مسلمانان‌ باشید . یتیمان‌ را فراموش‌ نكنید ، حقوق‌ همسایگان‌ را مراعات‌ كنید . قرآن‌ را برنامه‌ى‌ عملى‌ خود قرار دهید . نماز را بسیار گرامى‌ بدارید كه‌ ستون‌ دین‌ شماست‌ . حضرت‌ على‌ ( ع‌ ) در 21 ماه‌ رمضان‌ به‌ شهادت‌ رسید و در نجف‌ اشرف‌ به‌ خاك‌ سپرده‌شد ، و مزارش‌ میعادگاه‌ عاشقان‌ حق‌ و حقیقت‌ شد 

دومین‌ فرزند برومند حضرت‌ على‌ و فاطمه  در روز سوم‌ ماه‌ شعبان‌ سال‌ چهارم‌ هجرت‌ ‌، كه‌ درود خدا بر ایشان‌ باد، در خانه‌ وحى‌ و ولایت‌ چشم‌ به‌ جهان‌ گشود. چون‌ خبر ولادتش‌ به‌ پیامبر گرامى‌ اسلام‌ (ص‌) رسید، به‌ خانه‌ حضرت‌ على‌ (ع‌) و فاطمه‌ را فرمود تا كودكش‌ را بیاورد. اسما او را در پارچه‌اى‌ سپید (س) آمد و اسما پیچید و خدمت‌ رسول‌ اكرم‌ (ص‌) برد، آن‌ گرامى‌ به‌ گوش‌ راست‌ او اذان‌ و به‌ گوش‌ چپ‌  او اقامه‌ گفت‌.به‌ روزهاى‌ اول‌ یا هفتمین‌ روز ولادت‌ با سعادتش‌، امین‌ وحى‌ الهى‌، جبرئیل‌، فرود آمد و گفت‌: سلام‌ خداوند بر تو باد اى‌ رسول‌ خدا، این‌ نوزاد را به‌ نام‌ پسر كوچك‌ هارون‌ (شبیر) چون‌ على‌ براى‌ تو بسان‌ هارون‌  كه‌ به‌ عربى‌ (حسین‌) خوانده‌ مى‌شود نام‌ بگذار. براى‌ موسى‌ بن‌ عمران‌ است‌، جز آن‌ كه‌ تو خاتم‌ پیغمبران‌ هستى‌. و به‌ این‌ ترتیب‌ نام‌ پرعظمت‌ "حسین‌" از جانب‌ پروردگار، براى‌ دومین‌ فرزند فاطمه ‌(س‌) انتخاب‌ شد.به‌ روز هفتم‌ ولادتش‌، فاطمه‌ زهرا كه‌ سلام‌ خداوند بر او باد، گوسفندى‌ را براى او‌ كشت‌، و سر آن‌ حضرت‌ را تراشید و هم‌وزن‌ موى‌ سر او فرزندش‌ به‌ عنوان‌ عقیقه‌  نقره‌ صدقه‌ داد. برای مشاهده ی متن کامل به ادامه مطلب بروید حسین‌ (ع‌) و پیامبر (ص)از ولادت‌ حسین‌ بن‌ على‌ (ع‌) كه‌ در سال‌ چهارم‌ هجرت‌ بود تا رحلت‌ رسول‌ الله‌ (ص‌) كه‌شش‌ سال‌ و چند ماه‌ بعد اتفاق‌ افتاد، مردم‌ از اظ‌هار محبت‌ و لطفى‌ كه‌ پیامبر راستین‌ اسلام‌ (ص‌) درباره‌ حسین‌ (ع‌) ابراز مى‌داشت‌، به‌ بزرگوارى‌ و مقام‌ شامخ‌ پیشواى‌ سوم‌ آگاه‌ شدند.سلمان‌ فارسى‌ مى‌گوید: دیدم‌ كه‌ رسول‌ خدا (ص‌) حسین‌ (ع‌) را بر زانوى‌ خویش‌ نهاده‌ او را مى‌بوسید و مى‌فرمود: تو بزرگوار و پسر بزرگوار و پدر بزرگوارانى‌، تو امام‌ و پسر امام‌ و پدر امامان‌ هستى‌، تو حجت‌ خدا و پسر حجت‌ خدا و پدر حجتهاى‌ خدایى‌ كه‌ نه‌ نفرند و خاتم‌ ایشان‌، قائم‌ ایشان‌ (امام‌ زمان‌ "عج‌") مى‌باشد.انس‌ بن‌ مالك‌ روایت‌ مى‌كند: وقتى‌ از پیامبر پرسیدند كدام‌ یك‌ از اهل‌ بیت‌ خود را بیشتر دوست‌ مى‌دارى‌، فرمود:  بارها رسول‌ گرامى‌ حسن‌ (ع‌) و حسین‌ (ع‌) را به‌ سینه‌ مى‌فشرد و حسن‌ و حسین‌ را، آنان‌ را مى‌بویید و مى‌بوسید.ابوهریره‌ كه‌ از مزدوران‌ معاویه‌ و از دشمنان‌ خاندان‌ امامت‌ است‌، در عین‌ حال‌ اعتراف‌ مى‌كند كه‌: "رسول‌ اكرم‌ را دیدم‌ كه‌ حسن‌ و حسین‌ را بر شانه‌هاى‌ خویش‌ نشانده‌ بود و به‌ سوى‌ ما مى‌آمد، وقتى‌ به‌ ما رسید فرمود هر كس‌ این‌ دو فرزندم‌ را دوست‌ بدارد مرا دوست‌  داشته‌، و هر كه‌ با آنان‌ دشمنى‌ ورزد با من‌ دشمنى‌ نموده‌ است‌". عالى‌ترین‌، صمیمى‌ترین‌ و گویاترین‌ رابطه‌ معنوى‌ و ملكوتى‌ بین‌ پیامبر و حسین‌ را مى‌توان‌ در این‌ جمله‌ رسول‌ گرامى‌ اسلام‌ (ص‌) خواند كه‌ فرمود: "حسین‌ از من‌ و من‌ از حسینم‌". حسین‌ (ع‌) با پدرشش‌ سال‌ از عمرش‌ با پیامبر بزرگوار سپرى‌ شد، و آن‌ گاه‌ كه‌ رسول‌ خدا (ص‌) چشم‌ ازجهان‌ فروبست‌ و به‌ لقاى‌ پروردگار شتافت‌، مدت‌ سى‌ سال‌ با پدر زیست‌. پدرى‌ كه‌ جز به‌ انصاف‌ حكم‌ نكرد، و جز به‌ طهارت‌ و بندگى‌ نگذرانید، جز خدا ندید و جز خدا نخواست‌ و جز خدا نیافت‌. پدرى‌ كه‌ در زمان‌ حكومتش‌ لحظه‌اى‌ او را آرام‌ نگذاشتند، همچنان‌ كه‌ به‌ هنگام‌ غصب‌ خلافتش‌ جز به‌ آزارش‌ برنخاستند.در تمام‌ این‌ مدت‌، با دل‌ و جان‌ از اوامر پدر اطاعت‌ مى‌كرد، و در چند سالى‌ كه‌ حضرت‌ على‌(ع‌) متصدى‌ خلافت‌ ظ‌اهرى‌ شد، حضرت‌ حسین(ع‌) در راه‌ پیشبرد اهداف‌ اسلامى‌، مانند یك‌ سرباز فداكار همچون‌ برادر بزرگوارش‌ مى‌كوشید، و در جنگهاى‌ "جمل‌"، "صفین‌" و "نهروان‌" شركت‌ و به‌ این‌ ترتیب‌، از پدرش‌ امیرالمؤمنین‌ (ع‌) و دین‌ خدا حمایت‌ كرد و داشت‌. حتى‌ گاهى‌ در حضور جمعیت‌ به‌ غاصبین‌ خلافت‌ اعتراض‌ مى‌كرد. در زمان‌ حكومت‌ عمر، امام‌ حسین‌ (ع‌) وارد مسجد شد، خلیفه‌ دوم‌ را بر منبر رسول‌ الله (ص‌) مشاهده‌ كرد كه‌ سخن‌ مى‌گفت‌. بلادرنگ‌ از منبر بالا رفت‌ و فریاد زد: "از منبر  پدرم‌ فرود آی ..." امام‌ حسین‌ (ع‌) با برادرپس‌ از شهادت‌ حضرت‌ على‌ (ع‌)، به‌ فرموده‌ رسول‌ خدا (ص‌) و وصیت‌ امیرالمؤمنین‌ (ع‌) امامت‌ و رهبرى‌ شیعیان‌ به‌ حسن‌ بن‌ على‌ (ع‌)، فرزند بزرگ‌ امیرالمؤمنین‌ (ع‌)، منتقل‌ گشت‌ و بر همه‌ مردم‌ واجب‌ و لازم‌ آمد كه‌ به‌ فرامین‌ پیشوایشان‌ امام‌ حسن‌ (ع‌) گوش‌ فرادارند.امام‌ حسین‌ (ع‌) كه‌ دست‌ پرورد وحى‌ محمدى‌ و ولایت‌ علوى‌ بود، همراه‌ و همكار و همفكر برادرش‌ بود. چنان‌ كه‌ وقتى‌ بنا بر مصالح‌ اسلام‌ و جامعه‌ مسلمانان‌ و به‌ دستور خداوند بزرگ‌، امام‌ حسن‌ (ع‌) مجبور شد كه‌ با معاویه‌ صلح‌ كند و آن‌ همه‌ ناراحتیها را تحمل‌ نماید، امام‌ حسین‌ (ع‌) شریك‌ رنجهاى‌ برادر بود و چون‌ مى‌دانست‌ كه‌ این‌ صلح‌ به‌ صلاح‌ اسلام‌ و مسلمین‌ معاویه‌، در حضور امام‌ حسن‌ (ع‌) وامام‌ حسین‌ (ع‌) دهان‌ آلوده‌اش‌ را به‌ بدگویى‌ نسبت‌ به‌ امام‌ حسن‌ (ع‌) و پدر بزرگوارشان‌ امیرمؤمنان‌ (ع‌) گشود، امام‌ حسین‌ (ع) به‌ دفاع‌ برخاست‌ تا سخن‌ در گلوى‌ معاویه‌ بشكند و سزاى‌ ناهنجاریش‌ را به‌ كنارش‌ بگذارد، ولى‌ امام‌ حسن‌ (ع‌) او را به‌ سكوت‌ و خاموشى‌ فراخواند، امام‌ حسین‌ (ع‌) پذیرا شد و به‌ جایش‌ بازگشت‌، آن‌ گاه‌ امام‌ حسن‌ (ع‌) خود به‌ پاسخ‌ معاویه‌  برآمد، و با بیانى‌ رسا و كوبنده‌ خاموشش‌ ساخت‌. امام‌ حسین‌ (ع‌) در زمان‌ معاویه‌چون‌ امام‌ حسن‌ (سلام‌ خدا و فرشتگان‌ خدا بر او باد) از دنیا رحلت‌ فرمود، به‌ گفته‌رسول‌ خدا (ص‌) و امیرالمؤمنین‌ (ع‌) و وصیت‌ حسن‌ بن‌ على‌ (ع‌) امامت‌ و رهبرى‌ شیعیان‌ به‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) منتقل‌ شد و از طرف‌ خدا مأمور رهبرى‌ جامعه‌ گردید.امام‌ حسین‌ (ع‌) مى‌دید كه‌ معاویه‌ با اتكا به‌ قدرت‌ اسلام‌، بر اریكه‌ حكومت‌ اسلام‌ به‌ ناحق‌ تكیه‌ زده‌، سخت‌ مشغول‌ تخریب‌ اساس‌ جامعه‌ اسلامى‌ و قوانین‌ خداوند است‌، و از این‌ حكومت‌ پوشالى‌ مخرب‌ به‌ سختى‌ رنج‌ مى‌برد، ولى‌ نمى‌توانست‌ دستى‌ فراز آورد و قدرتى‌ فراهم‌ كند تا او را از جایگاه‌ حكومت‌ اسلامى‌ پایین‌ بكشد، چنانچه‌ برادرش‌ امام‌ حسن‌ (ع‌) نیز وضعى‌ مشابه‌ او داشت‌.امام‌ حسین‌ (ع‌) مى‌دانست‌ اگر تصمیمش‌ را آشكار سازد و به‌ سازندگى‌ قدرت‌ بپردازد، پیش‌ از هر جنبش‌ و حركت‌ مفیدى‌ به‌ قتلش‌ مى‌رساند، ناچار دندان‌ بر جگر نهاد و صبر را پیشه‌ ساخت‌ كه‌ اگر برمى‌خاست‌، پیش‌ از اقدام‌ به‌ دسیسه‌ كشته‌ مى‌شد، و از این‌ كشته‌ شدن‌ هیچ‌ نتیجه‌اى‌ گرفته‌ نمى‌شد. بنابراین‌ تا معاویه‌ زنده‌ بود، چون‌ برادر زیست‌ و علم‌ مخالفتهاى‌ بزرگ‌ نیفراخت‌، جز آن‌ كه‌ گاهى‌ محیط و حركات‌ و اعمال‌ معاویه‌ را به‌ باد انتقاد مى‌گرفت‌ و مردم‌ را به‌ آینده‌ نزدیك‌ امیدوار مى‌ساخت‌ كه‌ اقدام‌ مؤثرى‌ خواهد نمود. و در تمام‌ طول‌ مدتى‌ كه‌ معاویه‌ از مردم‌ براى‌ ولایت‌عهدى‌ یزید، بیعت‌ مى‌گرفت‌، حسین‌ به‌ شدت‌ با او مخالفت‌ كرد، و هرگز تن‌ به‌ بیعت‌ یزید نداد و ولى‌عهدى‌ او را نپذیرفت‌ و حتى‌ گاهى سخنانى‌ تند به‌ معاویه‌ گفت‌ و یا نامه‌اى‌ كوبنده‌ براى‌ او نوشت‌. معاویه‌ هم‌ در بیعت‌ گرفتن‌ براى‌ یزید، به‌ او اصرارى‌ نكرد و امام (ع‌) همچنین‌ بود و ماند تا معاویه‌ درگذشت‌... قیام‌ حسینى‌یزید پس‌ از معاویه‌ بر تخت‌ حكومت‌ اسلامى‌ تكیه‌ زد و خود را امیرالمؤمنین‌ خواند،و براى‌ این‌ كه‌ سلطنت‌ ناحق‌ و ستمگرانه‌اش‌ را تثبیت‌ كند، مصمم‌ شد براى‌ نامداران‌ و شخصیتهاى‌ اسلامى‌ پیامى‌ بفرستد و آنان‌ را به‌ بیعت‌ با خویش‌ بخواند. به‌ همین‌ منظور، نامه‌اى‌ به‌ حاكم‌ مدینه‌ نوشت‌ و در آن‌ یادآور شد كه‌ براى‌ من‌ از حسین‌ (ع ‌)بیعت‌ بگیر و اگر مخالفت‌ نمود بقتلش‌ برسان‌. حاكم‌ این‌ خبر را به‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) رسانید و جواب‌ مطالبه‌ نمود. امام‌ حسین‌ (ع‌) چنین‌ فرمود: "انا لله‌ و انا الیه‌ راجعون‌ و على‌ الاسلام‌ السلام‌ اذا بلیت‌ الامة‌ براع‌ مثل‌ یزید". آن‌ گاه‌ كه‌ افرادى‌ چون‌ یزید، (شراب‌خوار و قمارباز و بى‌ایمان‌ و ناپاك‌ كه‌ حتى‌ ظ‌اهر اسلام‌ را هم‌ مراعات‌ نمى‌كند) بر مسند حكومت‌ اسلامى‌ بنشیند، باید فاتحه‌ اسلام‌ را خواند. (زیرا این‌ گونه‌ زمامدارها با نیروى‌ اسلام‌ و به‌ نام‌ اسلام‌، اسلام‌ را از بین‌ مى‌برند).امام‌ حسین‌ (ع‌) مى‌دانست‌ اینك‌ كه‌ حكومت‌ یزید را به‌ رسمیت‌ نشناخته‌ است‌، اگر در مدینه‌ بماند به‌ قتلش‌ مى‌رسانند، لذا به‌ امر پروردگار، شبانه‌ و مخفى‌ از مدینه‌ به‌ سوى‌ مكه‌ حركت‌ كرد. آمدن‌ آن‌ حضرت‌ به‌ مكه‌، همراه‌ با سرباز زدن‌ او از بیعت‌ یزید، در بین‌ مردم‌ مكه‌ و مدینه‌ انتشار یافت‌، و این‌ خبر تا به‌ كوفه‌ هم‌ رسید. كوفیان‌ از امام‌ حسین‌ (ع‌) كه‌ در مكه‌ بسر مى‌برد دعوت‌ كردند تا به‌ سوى‌ آنان‌ آید و زمامدار امورشان‌ باشد. امام‌ (ع‌) مسلم‌ بن‌ عقیل‌، پسر عموى‌ خویش‌ را به‌ كوفه‌ فرستاد تا حركت‌ و واكنش‌ اجتماع‌ كوفى‌ را از نزدیك‌ ببیند و برایش‌ بنویسد.مسلم‌ به‌ كوفه‌ رسید و با استقبال‌ گرم‌ و بى‌سابقه‌اى‌ روبرو شد، هزاران‌ نفر به‌ عنوان‌ نایب‌ امام‌ (ع‌) با او بیعت‌ كردند، و مسلم‌ هم‌ نامه‌اى‌ به‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) نگاشت‌ و حركت‌ فورى‌ امام‌ (ع‌) را لازم‌ گزارش‌ داد.هر چند امام‌ حسین‌ (ع‌) كوفیان‌ را به‌ خوبى‌ مى‌شناخت‌، و بى‌وفایى‌ و بى‌دینى‌شان‌ را در زمان‌ حكومت‌ پدر و برادر دیده‌ بود و مى‌دانست‌ به‌ گفته‌ها و بیعتشان‌ با مسلم‌ نمى‌توان‌ اعتماد كرد، و لیكن‌ براى‌ اتمام‌ حجت‌ و اجراى‌ اوامر پروردگار تصمیم‌ گرفت‌ كه‌ به‌ سوى‌ كوفه‌ حركت‌ كند. با این‌ حال‌ تا هشتم‌ ذى‌حجه‌، یعنى‌ روزى‌ كه‌ همه‌ مردم‌ مكه‌ عازم‌ رفتن‌ به‌ "منى‌" بودند و هر كس‌ در راه‌ مكه‌ جا مانده‌ بود با عجله‌ تمام‌ مى‌خواست‌ خود را به‌ مكه‌ برساند، آن‌ حضرت‌ در مكه‌ ماند و در چنین‌ روزى‌ با اهل‌ بیت‌ و یاران‌ خود، از مكه‌به‌ طرف‌ عراق‌ خارج‌ شد و با این‌ كار هم‌ به‌ وظ‌یفه‌ خویش‌ عمل‌ كرد و هم‌ به‌ مسلمانان‌ جهان‌ فهماند كه‌ پسر پیغمبر امت‌، یزید را به‌ رسمیت‌ نشناخته‌ و با او بیعت‌ نكرده‌، بلكه‌ علیه‌ او قیام‌ كرده‌ است‌.یزید كه‌ حركت‌ مسلم‌ را به‌ سوى‌ كوفه‌ دریافته‌ و از بیعت‌ كوفیان‌ با او آگاه‌ شده‌ بود، ابن‌ زیاد را (كه‌ از پلیدترین‌ یاران‌ یزید و از كثیفترین‌ طرفداران‌ حكومت‌ بنى‌ امیه‌ بود) به‌ كوفه‌ فرستاد. ابن‌ زیاد از ضعف‌ ایمان‌ و دورویى‌ و ترس‌ مردم‌ كوفه‌ استفاده‌ نمود و با تهدید ارعاب‌، آنان‌ را از دور و بر مسلم‌ پراكنده‌ ساخت‌، و مسلم‌ به‌ تنهایى‌ با عمال‌ ابن‌ زیاد به‌ نبرد پرداخت‌، و پس‌ از جنگى‌ دلاورانه‌ و شگفت‌، با شجاعت‌ شهید شد (سلام‌ خدا بر او باد). و ابن‌ زیاد جامعه‌ دورو و خیانتكار و بى‌ایمان‌ كوفه‌ را علیه‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) برانگیخت‌، و كار به‌ جایى‌ رسید كه‌ عده‌اى‌ از همان‌ كسانى‌ كه‌ براى‌ امام‌ (ع‌) دعوت‌نامه‌ نوشته‌ بودند، سلاح‌ جنگ‌ پوشیدند و منتظر ماندند تا امام‌ حسین‌ (ع‌) از راه‌ برسد و به‌ قتلش‌ برسانند.امام‌ حسین‌ (ع‌) از همان‌ شبى‌ كه‌ از مدینه‌ بیرون‌ آمد، و در تمام‌ مدتى‌ كه‌ در مكه‌ اقامت‌ گزید، و در طول‌ راه‌ مكه‌ به‌ كربلا، تا هنگام‌ شهادت‌، گاهى‌ به‌ اشاره‌، گاهى‌ به‌ اعلان‌ مى‌داشت‌ كه‌: "مقصود من‌ از حركت‌، رسوا ساختن‌ حكومت‌ ضد اسلامى‌ یزید و صراحت‌، برپاداشتن‌ امر به‌ معروف‌ و نهى‌ از منكر و ایستادگى‌ در برابر ظ‌لم‌ و ستمگرى‌ است‌ و جز حمایت‌ قرآن‌ و زنده‌ داشتن‌ دین‌ محمدى‌ هدفى‌ ندارم‌". و این‌ مأموریتى‌ بود كه‌ خداوند به‌ او واگذار نموده‌ بود، حتى‌ اگر به‌ كشته‌ شدن‌ خود و اصحاب‌ و فرزندان‌ و اسیرى‌ خانواده‌اش‌ اتمام‌ پذیرد.رسول‌ گرامى‌ (ص‌) و امیرمؤمنان‌ (ع‌) و حسن‌ بن‌ على‌ (ع‌) پیشوایان‌ پیشین‌ اسلام‌، شهادت‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) را بارها بیان‌ فرموده‌ بودند. حتى‌ در هنگام‌ ولادت‌ امام‌ حسین‌ (ع‌)، و خود امام‌ حسین‌ (ع‌) به‌  رسول‌ گرانمایه‌ اسلام‌ (ص‌) شهادتش‌ را تذكر داده‌ بود.علم‌ امامت‌ مى‌دانست‌ كه‌ آخر این‌ سفر به‌ شهادتش‌ مى‌انجامد، ولى‌ او كسى‌ نبود كه‌ در برابر دستور آسمانى‌ و فرمان‌ خدا براى‌ جان‌ خود ارزشى‌ قائل‌ باشد، یا از اسارت‌ خانواده‌اش‌ واهمه‌اى‌ به‌ دل‌ راه‌ دهد. او آن‌ كس‌ بود كه‌ بلا را كرامت‌ و شهادت‌ را سعادت‌ مى‌پنداشت‌. (سلام‌ ابدى‌ خدا بر او باد).خبر "شهادت‌ حسین‌ (ع‌) در كربلا" به‌ قدرى‌ در اجتماع‌ اسلامى‌ مورد گفتگو واقع‌ شده‌ بود كه‌ عامه‌ مردم‌ از پایان‌ این‌ سفر مطلع‌ بودند. چون‌ جسته‌ و گریخته‌، از رسول‌ الله‌ (ص‌) و امیرالمؤمنین‌ (ع‌) و امام‌ حسن‌ بن‌ على‌ (ع‌) و دیگر بزرگان‌ صدر اسلام‌ شنیده‌ بودند. بدینسان‌ حركت‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) با آن‌ درگیریها و ناراحتیها احتمال‌ كشته‌ شدنش‌ را در اذهان‌ عامه‌ تشدید كرد. بویژه‌ كه‌ خود در طول‌ راه‌ مى‌فرمود: "من‌ كان‌ باذلا فینا مهجته‌ و موطنا على‌ لقاء الله‌ نفسه‌ فلیرحل‌ معنا. هر كس‌ حاضر است‌ در راه‌ ما از جان‌ خویش‌ بگذرد و به‌ ملاقات‌ پروردگار بشتابد، همراه‌ ما بیاید". و لذا در بعضى‌ از دوستان‌ این‌ توهم‌ پیش‌ آمد كه‌ حضرتش‌ را از این‌ سفر منصرف‌ سازند.غافل‌ از این‌ كه‌ فرزند على‌ بن‌ ابى‌ طالب‌ (ع‌) امام‌ و جانشین‌ پیامبر، و از دیگران‌ به‌ وظ‌یفه‌ خویش‌ آگاهتر است‌ و هرگز از آنچه‌ خدا بر عهده‌ او نهاده‌ دست‌ نخواهد كشید. بارى‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) با همه‌ این‌ افكار و نظریه‌ها كه‌ اطرافش‌ را گرفته‌ بود به‌ راه‌ خویش‌ ادامه‌ داد، و كوچكترین‌ خللى‌ در تصمیمش‌ راه‌ نیافت‌. سرانجام‌، رفت‌، و شهادت‌ را دریافت‌. نه‌ خود تنها، بلكه‌ با اصحاب‌ و فرزندان‌ كه‌ هر یك‌ ستاره‌اى‌ درخشان‌ در افق‌ اسلام‌ بودند، رفتند و كشته‌ شدند، و خونهایشان‌ شنهاى‌ گرم‌ دشت‌ كربلا را لاله‌باران‌ كرد تا جامعه‌ مسلمانان‌ بفهمد یزید (باقى‌مانده‌ بسترهاى‌ گناه‌آلود خاندان‌ امیه‌) جانشین‌ رسول‌ خدا نیست‌، و اساسا اسلام‌ از بنى‌ امیه‌ و بنى‌ امیه‌ از اسلام‌ جداست‌.راستى‌ هرگز اندیشیده‌اید اگر شهادت‌ جانگداز و حماسه‌آفرین‌ حسین‌ (ع‌) به‌ وقوع‌ نمى‌پیوست‌ و مردم‌ یزید را خلیفه‌ پیغمبر (ص‌) مى‌دانستند، و آن‌ گاه‌ اخبار دربار یزید و شهوترانیهاى‌ او و عمالش‌ را مى‌شنیدند، چقدر از اسلام‌ متنفر مى‌شدند، زیرا اسلامى‌ كه‌ خلیفه‌ پیغمبرش‌ یزید باشد، به‌ راستى‌ نیز تنفرآور است‌...و خاندان‌ پاك‌ حضرت‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) نیز اسیر شدند تا آخرین‌ رسالت‌ این‌ شهادت‌ را به‌ گوش‌ مردم‌ برسانند. و شنیدیم‌ و خواندیم‌ كه‌ در شهرها، در بازارها، در مسجدها، در بارگاه‌ متعفن‌ پسر زیاد و دربار نكبت‌بار یزید، هماره‌ و همه‌ جا دهان‌ گشودند و فریاد زدند، و پرده‌ زیباى‌ فریب‌ را از چهره‌ زشت‌ و جنایتكار جیره‌خواران‌ بنى‌ امیه‌ برداشتند و ثابت‌ كردند كه‌ یزید سگ‌باز وشرابخوار است‌، هرگز لیاقت‌ خلافت‌ ندارد و این‌ اریكه‌اى‌ كه‌ او بر آن‌ تكیه‌ زده‌ جایگاه‌ او نیست‌. سخنانشان‌ رسالت‌ شهادت‌ حسینى‌ را تكمیل‌ كرد، طوفانى‌ در جانها برانگیختند، چنان‌ كه‌ نام‌ یزید تا همیشه‌ مترادف‌ با هر پستى‌ و رذالت‌ و دناءت‌ گردید و همه‌ آرزوهاى‌ طلایى‌ و شیطانیش‌ چون‌ نقش‌ بر آب‌ گشت‌. نگرشى‌ ژرف‌ مى‌خواهد تا بتوان‌ بر همه‌ ابعاد این‌ شهادت‌ عظیم‌ و پرنتیجه‌ دست‌ یافت‌.از همان‌ اوان‌ شهادتش‌ تا كنون‌، دوستان‌ و شیعیانش‌، و همه‌ آنان‌ كه‌ به‌ شرافت‌ و عظمت‌ انسان‌ ارج‌ مى‌گذارند، همه‌ساله‌ سالروز به‌ خون‌ غلتیدنش‌ را، سالروز قیام‌ و شهادتش‌ را با سیاه‌پوشى‌ و عزادارى‌ محترم‌ مى‌شمارند، و خلوص‌ خویش‌ را با گریه‌ بر مصایب‌ آن‌ بزرگوار ابراز مى‌دارند. پیشوایان‌ مآل‌اندیش‌ و معصوم‌ ما، هماره‌ به‌ واقعه‌ كربلا و به‌ زنده‌ داشتن‌ آن‌ عنایتى‌ خاص‌ داشتند. غیر از این‌ كه‌ خود به‌ زیارت‌ مرقدش‌ مى‌شتافتند و عزایش‌ را بر پا مى‌داشتند، در فضیلت‌ عزادارى‌ و محزون‌ بودن‌ براى‌ آن‌ بزرگوار، گفتارهاى‌ متعددى‌ ایراد فرموده‌اند.ابوعماره‌ گوید: "روزى‌ به‌ حضور امام‌ ششم‌ صادق‌ آل‌ محمد (ع‌) رسیدم‌، فرمود اشعارى‌ در سوگوارى‌ حسین‌ براى‌ ما بخوان‌. وقتى‌ شروع‌ به‌ خواندن‌ نمودم‌ صداى‌ گریه‌ حضرت‌ برخاست‌، من‌ مى‌خواندم‌ و آن‌ عزیز مى‌گریست‌، چندان‌ كه‌ صداى‌ گریه‌ از خانه‌ برخاست‌. بعد از آن‌ كه‌ اشعار را تمام‌ كردم‌، امام‌ (ع‌) در فضلیت‌ و ثواب‌ مرثیه‌ و گریاندن‌ مردم‌ بر امام‌  حسین‌ (ع‌) مطالبى‌ بیان‌ فرمود ".و نیز از آن‌ جناب‌ است‌ كه‌ فرمود: "گریستن‌ و بى‌تابى‌ كردن‌ در هیچ‌ مصیبتى‌ شایسته‌ نیست‌ مگر در مصیبت‌ حسین‌ بن‌ على‌، كه‌ ثواب‌ و جزایى‌ گرانمایه‌ دارد ". باقرالعلوم‌، امام‌ پنجم‌ (ع‌) به‌ محمد بن‌ مسلم‌ كه‌ یكى‌ از اصحاب‌ بزرگ‌ او است‌ فرمود: "به‌ شیعیان‌ ما بگویید كه‌ به‌ زیارت‌ مرقد حسین‌ بروند، زیرا بر هر شخص‌ باایمانى‌ كه‌  به‌ امامت‌ ما معترف‌ است‌، زیارت‌ قبر اباعبدالله‌ لازم‌ مى‌باشد ".امام‌ صادق‌ (ع‌) مى‌فرماید: "ان‌ زیارة‌ الحسین‌ علیه‌ السلام‌ افضل‌ ما یكون‌ من‌ الاعمال  .همانا زیارت‌ حسین‌ (ع‌) از هر عمل‌ پسندیده‌اى‌ ارزش‌ و فضیلتش‌ بیشتر است‌" .زیرا كه‌ این‌ زیارت‌ در حقیقت‌ مدرسه‌ بزرگ‌ و عظیم‌ است‌ كه‌ به‌ جهانیان‌ درس‌ ایمان‌ و عمل‌ صالح‌ مى‌دهد و گویى‌ روح‌ را به‌ سوى‌ ملكوت‌ خوبیها و پاكدامنیها و فداكاریها پرواز مى‌دهد.هر چند عزادارى‌ و گریه‌ بر مصایب‌ حسین‌ بن‌ على‌ (ع‌)، و مشرف‌ شدن‌ به‌ زیارت‌ قبرش‌ و بازنمایاندن‌ تاریخ‌ پرشكوه‌ و حماسه‌ساز كربلایش‌ ارزش‌ و معیارى‌ والا دارد، لكن‌ باید دانست‌ كه‌ نباید تنها به‌ این‌ زیارتها و گریه‌ها و غم‌ گساریدن‌ اكتفا كرد، بلكه‌ همه‌ این‌ تظاهرات‌، فلسفه‌ دین‌دارى‌، فداكارى‌ و حمایت‌ از قوانین‌ آسمانى‌ را به‌ ما گوشزد مى‌نماید، و هدف‌ هم‌ جز این‌ نیست‌، و نیاز بزرگ‌ ما از درگاه‌ حسینى‌ آموختن‌ انسانیت‌ و خالى‌ بودن‌ دل‌ از هر چه‌ غیر از خداست‌ مى‌باشد، و گرنه‌ اگر فقط به‌ صورت‌ ظ‌اهر قضیه‌ بپردازیم‌، هدف‌ مقدس‌ حسینى‌ به‌ فراموشى‌ مى‌گراید. اخلاق‌ و رفتار امام‌ حسین‌ (ع‌)با نگاهى‌ اجمالى‌ به‌ 56 سال‌ زندگى‌ سراسر خداخواهى‌ و خداجویى‌ حسین‌ (ع‌)، درمى‌یابیم‌كه‌ هماره‌ وقت‌ او به‌ پاكدامنى‌ و بندگى‌ و نشر رسالت‌ احمدى‌ و مفاهیم‌ عمیقى‌ والاتر از درك‌ و دید ما گذشته‌ است‌.اكنون‌ مرورى‌ كوتاه‌ به‌ زوایاى‌ زندگانى‌ آن‌ عزیز، كه‌ پیش‌ روى‌ ما است‌: جنابش‌ به‌ نماز و نیایش‌ با پروردگار و خواندن‌ قرآن‌ و دعا و استغفار علاقه‌ بسیارى‌ و حتى‌ در آخرین‌ شب‌ داشت‌. گاهى‌ در شبانه‌روز صدها ركعت‌ نماز مى‌گزاشت‌.زندگى‌ دست‌ از نیاز و دعا برنداشت‌، و خوانده‌ایم‌ كه‌ از دشمنان‌ مهلت‌ خواست‌ تا بتواند با خداى‌ خویش‌ به‌ خلوت‌ بنشیند. و فرمود: "خدا مى‌داند كه‌ من‌ نماز و تلاوت‌ قرآن‌ و دعاى‌ زیاد و استغفار را دوست‌ دارم ".  حضرتش‌ بارها پیاده‌ به‌ خانه‌ كعبه‌ شتافت‌ و مراسم‌ حج‌ را برگزار كرد. ابن‌ اثیر در كتاب‌ "اسد الغابة‌" مى‌نویسد :" كان‌ الحسین‌ رضى‌ الله‌ عنه‌ فاضلا كثیر الصوم‌ و الصلوة‌ و الحج‌ و الصدقة‌ و افعال‌  الخیر جمیعها. حسین‌ (ع‌) بسیار روزه‌ مى‌گرفت‌ و نماز مى‌گزارد و به‌ حج‌ مى‌رفت‌ و صدقه‌ مى‌داد و همه‌ كارهاى‌ پسندیده‌ را انجام‌ مى‌داد ". شخصیت‌ حسین‌ بن‌ على‌ (ع‌) آنچنان‌ بلند و دور از دسترس‌ و پرشكوه‌ بود كه‌ وقتى‌ با برادرش‌ امام‌ مجتبى‌ (ع‌) پیاده‌ به‌ كعبه‌ مى‌رفتند، همه‌ بزرگان‌ و شخصیتهاى‌ اسلامى‌ به‌  احترامشان‌ از مركب‌ پیاده‌ شده‌، همراه‌ آنان‌ راه‌ مى‌پیمودند.احترامى‌ كه‌ جامعه‌ براى‌ حسین‌ (ع‌) قائل‌ بود، بدان‌ جهت‌ بود كه‌ او با مردم‌ زندگى‌ مى‌كرد - از مردم‌ و معاشرتشان‌ كناره‌ نمى‌جست‌ - با جان‌ جامعه‌ هماهنگ‌ بود، چونان‌ دیگران‌ از مواهب‌ و مصائب‌ یك‌ اجتماع‌ برخوردار بود، و بالاتر از همه‌ ایمان‌ بى‌تزلزل‌ او به‌ خداوند، او را غم‌خوار و یاور مردم‌ ساخته‌ بود. و گرنه‌، او نه‌ كاخهاى‌ مجلل‌ داشت‌ و نه‌ سربازان‌ و غلامان‌ محافظ، و هرگز مثل‌ جباران‌ راه‌ آمد و شد را به‌ گذرش‌ بر مردم‌ نمى‌بستند، و حرم‌ رسول‌ الله‌ )ص‌) را براى‌ او خلوت‌ نمى‌كردند...این‌ روایت‌ یك‌ نمونه‌ از اخلاق‌ اجتماعى‌ اوست‌، بخوانیم‌: روزى‌ از محلى‌ عبور مى‌فرمود، عده‌اى‌ از فقرا بر عباهاى‌ پهن‌ شده‌شان‌ نشسته‌ بودند و نان‌پاره‌هاى‌ خشكى‌ مى‌خوردند، امام‌ حسین‌ (ع‌) مى‌گذشت‌ كه‌ تعارفش‌ كردند و او هم‌ پذیرفت‌، نشست‌ و تناول‌ فرمود و آن‌ گاه‌ بیان‌ داشت‌: "ان‌ الله‌ لا یحب‌ المتكبرین‌"، خداوند متكبران‌ را دوست‌ نمى‌دارد. سپس‌ فرمود: "من‌ دعوت‌ شما را اجابت‌ كردم‌، شما هم‌ دعوت‌ مرا اجابت‌ كنید". آنهاهم‌ دعوت‌ آن‌ حضرت‌ را پذیرفتند و همراه‌ جنابش‌ به‌ منزل‌ رفتند. حضرت‌ دستور داد و بدین‌ ترتیب‌ پذیرایى‌ گرمى‌  هر چه‌ در خانه‌ موجود است‌ به‌ ضیافتشان‌ بیاورند، از آنان‌ به‌ عمل‌ آمد، و نیز درس‌ تواضع‌ و انسان‌دوستى‌ را با عمل‌ خویش‌ به‌ جامعه‌ آموخت‌.شعیب‌ بن‌ عبدالرحمن‌ خزاعى‌ مى‌گوید: "چون‌ حسین‌ بن‌ على‌ (ع‌) به‌ شهادت‌ رسید، بر پشت‌ مباركش‌ آثار پینه‌ مشاهده‌ كردند، علتش‌ را از امام‌ زین‌ العابدین‌ (ع‌) پرسیدند، فرمود این‌ پینه‌ها اثر كیسه‌هاى‌ غذایى‌ است‌ كه‌ پدرم‌ شبها به‌ دوش‌ مى‌كشید و به‌ خانه‌  زنهاى‌ شوهرمرده‌ و كودكان‌ یتیم‌ و فقرا مى‌رسانید". شدت‌ علاقه‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) را به‌ دفاع‌ از مظلوم‌ و حمایت‌ از ستم‌دیدگان‌ مى‌توان‌ در داستان‌ "ارینب‌ وهمسرش‌ عبدالله‌ بن‌ سلام‌" دریافت‌، كه‌ اجمال‌ و فشرده‌اش‌ را در این‌ جا متذكر مى‌شویم‌:یزید به‌ زمان‌ ولایت‌عهدى‌، با این‌ كه‌ همه‌ نوع‌ وسایل‌ شهوترانى‌ و كام‌جویى‌ و كامروایى‌ از قبیل‌ پول‌، مقام‌، كنیزان‌ رقاصه‌ و... در اختیار داشت‌، چشم‌ ناپاك‌ و هرزه‌اش‌ را به‌ بانوى‌ شوهردار عفیفى‌ دوخته‌ بود. پدرش‌ معاویه‌ به‌ جاى‌ این‌ كه‌ در برابر این‌ رفتار زشت‌ و ننگین‌ عكس‌العمل‌ كوبنده‌اى‌ نشان‌ دهد، با حیله‌گرى‌ و دروغ‌پردازى‌ و فریبكارى‌، مقدماتى‌ فراهم‌ ساخت‌ تا زن‌ پاكدامن‌ مسلمان‌ را از خانه‌ شوهر جدا ساخته‌ به‌ بستر گناه‌آلوده‌ پسرش‌ یزید بكشاند.حسین‌ بن‌ على‌ (ع‌) از قضیه‌ باخبر شد، در برابر این‌ تصمیم‌ زشت‌ ایستاد و نقشه‌ شوم‌ معاویه‌ را نقش‌ بر آب‌ ساخت‌ و با استفاده‌ از یكى‌ از قوانین‌ اسلام‌، زن‌ را به‌ شوهرش‌ عبدالله‌ بن‌ سلام‌ بازگرداند و دست‌ تعدى‌ و تجاوز یزید را از خانواده‌ مسلمان‌ و پاكیزه‌اى‌ قطع‌ نمود و با این‌ كار همت‌ و غیرت‌ الهى‌اش‌ را نمایان‌ و علاقه‌مندى‌ خود را به‌ حفظ نوامیس‌ جامعه‌ مسلمانان‌ ابراز داشت‌، و این‌ رفتار داستانى‌ شد كه‌ در مفاخر آل‌ على‌ (ع‌) و دناءت‌ و ستمگرى‌ بنى‌ امیه‌، براى‌ همیشه‌ در تاریخ‌ به‌ یادگار  ماند.علائلى‌ در كتاب‌ "سمو المعنى‌" مى‌نویسد: "ما در تاریخ‌ انسان‌ به‌ مردان‌ بزرگى‌ برخورد مى‌كنیم‌ كه‌ هر كدام‌ در جبهه‌ و جهتى‌ عظمت‌ و بزرگى‌ خویش‌ را جهان‌گیر ساخته‌اند، یكى‌ در شجاعت‌، دیگرى‌ در زهد، آن‌ دیگرى‌ در سخاوت‌، و... اما شكوه‌ و بزرگى‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) حجم‌ عظیمى‌ است‌ كه‌ ابعاد بى‌نهایتش‌ هر یك‌ مشخص‌كننده‌ یك‌ عظمت‌ فراز تاریخ‌ است‌، گویا او جامع‌ همه‌  والاییها و فرازمندیها است‌".آرى‌، مردى‌ كه‌ وارث‌ بى‌كرانگى‌ نبوت‌ محمدى‌ است‌، مردى‌ كه‌ وارث‌ عظمت‌ عدل‌ و مروت‌ پدرى‌ چون‌ حضرت‌ على‌ (ع‌) است‌ و وارث‌ جلال‌ و درخشندگى‌ فضیلت‌ مادرى‌ چون‌ حضرت‌ فاطمه‌ (س‌) است‌، چگونه‌ نمونه‌ برتر و والاى‌ عظمت‌ انسان‌ و نشانه‌ آشكار فضیلتهاى‌ خدایى‌ نباشد.درود ما بر او باد كه‌ باید او را سمبل‌ اعمال‌ و كردارمان‌ قرار دهیم‌. امام‌ حسین‌ (ع‌) و حكایت‌ زیستن‌ و شهادتش‌ و لحن‌ گفتارش‌ و ابعاد كردارش‌ نه‌ تنها نمونه‌ یك‌ بزرگ‌مرد تاریخ‌ را براى‌ ما مجسم‌ مى‌سازد، بلكه‌ او با همه‌ خویشتن‌، آیینه‌ تمام‌نماى‌ فضیلتها، بزرگ‌منشیها، فداكاریها، جان‌بازیها، خداخواهیها وخداجوییها مى‌باشد، او به‌ تنهایى‌ مى‌تواند جان‌ را به‌ لاهوت‌ راهبر باشد و سعادت‌ بشریت‌ را ضامن‌ گردد. بودن‌ و رفتنش‌، معنویت‌ و فضیلتهاى‌ انسان‌ را ارجمند نمود.

دومین‌ فرزند برومند حضرت‌ على‌ و فاطمه  در روز سوم‌ ماه‌ شعبان‌ سال‌ چهارم‌ هجرت‌ ‌، كه‌ درود خدا بر ایشان‌ باد، در خانه‌ وحى‌ و ولایت‌ چشم‌ به‌ جهان‌ گشود. چون‌ خبر ولادتش‌ به‌ پیامبر گرامى‌ اسلام‌ (ص‌) رسید، به‌ خانه‌ حضرت‌ على‌ (ع‌) و فاطمه‌ را فرمود تا كودكش‌ را بیاورد. اسما او را در پارچه‌اى‌ سپید (س) آمد و اسما پیچید و خدمت‌ رسول‌ اكرم‌ (ص‌) برد، آن‌ گرامى‌ به‌ گوش‌ راست‌ او اذان‌ و به‌ گوش‌ چپ‌  او اقامه‌ گفت‌.به‌ روزهاى‌ اول‌ یا هفتمین‌ روز ولادت‌ با سعادتش‌، امین‌ وحى‌ الهى‌، جبرئیل‌، فرود آمد و گفت‌: سلام‌ خداوند بر تو باد اى‌ رسول‌ خدا، این‌ نوزاد را به‌ نام‌ پسر كوچك‌ هارون‌ (شبیر) چون‌ على‌ براى‌ تو بسان‌ هارون‌  كه‌ به‌ عربى‌ (حسین‌) خوانده‌ مى‌شود نام‌ بگذار. براى‌ موسى‌ بن‌ عمران‌ است‌، جز آن‌ كه‌ تو خاتم‌ پیغمبران‌ هستى‌. و به‌ این‌ ترتیب‌ نام‌ پرعظمت‌ "حسین‌" از جانب‌ پروردگار، براى‌ دومین‌ فرزند فاطمه ‌(س‌) انتخاب‌ شد.به‌ روز هفتم‌ ولادتش‌، فاطمه‌ زهرا كه‌ سلام‌ خداوند بر او باد، گوسفندى‌ را براى او‌ كشت‌، و سر آن‌ حضرت‌ را تراشید و هم‌وزن‌ موى‌ سر او فرزندش‌ به‌ عنوان‌ عقیقه‌  نقره‌ صدقه‌ داد. برای مشاهده ی متن کامل به ادامه مطلب بروید حسین‌ (ع‌) و پیامبر (ص)از ولادت‌ حسین‌ بن‌ على‌ (ع‌) كه‌ در سال‌ چهارم‌ هجرت‌ بود تا رحلت‌ رسول‌ الله‌ (ص‌) كه‌شش‌ سال‌ و چند ماه‌ بعد اتفاق‌ افتاد، مردم‌ از اظ‌هار محبت‌ و لطفى‌ كه‌ پیامبر راستین‌ اسلام‌ (ص‌) درباره‌ حسین‌ (ع‌) ابراز مى‌داشت‌، به‌ بزرگوارى‌ و مقام‌ شامخ‌ پیشواى‌ سوم‌ آگاه‌ شدند.سلمان‌ فارسى‌ مى‌گوید: دیدم‌ كه‌ رسول‌ خدا (ص‌) حسین‌ (ع‌) را بر زانوى‌ خویش‌ نهاده‌ او را مى‌بوسید و مى‌فرمود: تو بزرگوار و پسر بزرگوار و پدر بزرگوارانى‌، تو امام‌ و پسر امام‌ و پدر امامان‌ هستى‌، تو حجت‌ خدا و پسر حجت‌ خدا و پدر حجتهاى‌ خدایى‌ كه‌ نه‌ نفرند و خاتم‌ ایشان‌، قائم‌ ایشان‌ (امام‌ زمان‌ "عج‌") مى‌باشد.انس‌ بن‌ مالك‌ روایت‌ مى‌كند: وقتى‌ از پیامبر پرسیدند كدام‌ یك‌ از اهل‌ بیت‌ خود را بیشتر دوست‌ مى‌دارى‌، فرمود:  بارها رسول‌ گرامى‌ حسن‌ (ع‌) و حسین‌ (ع‌) را به‌ سینه‌ مى‌فشرد و حسن‌ و حسین‌ را، آنان‌ را مى‌بویید و مى‌بوسید.ابوهریره‌ كه‌ از مزدوران‌ معاویه‌ و از دشمنان‌ خاندان‌ امامت‌ است‌، در عین‌ حال‌ اعتراف‌ مى‌كند كه‌: "رسول‌ اكرم‌ را دیدم‌ كه‌ حسن‌ و حسین‌ را بر شانه‌هاى‌ خویش‌ نشانده‌ بود و به‌ سوى‌ ما مى‌آمد، وقتى‌ به‌ ما رسید فرمود هر كس‌ این‌ دو فرزندم‌ را دوست‌ بدارد مرا دوست‌  داشته‌، و هر كه‌ با آنان‌ دشمنى‌ ورزد با من‌ دشمنى‌ نموده‌ است‌". عالى‌ترین‌، صمیمى‌ترین‌ و گویاترین‌ رابطه‌ معنوى‌ و ملكوتى‌ بین‌ پیامبر و حسین‌ را مى‌توان‌ در این‌ جمله‌ رسول‌ گرامى‌ اسلام‌ (ص‌) خواند كه‌ فرمود: "حسین‌ از من‌ و من‌ از حسینم‌". حسین‌ (ع‌) با پدرشش‌ سال‌ از عمرش‌ با پیامبر بزرگوار سپرى‌ شد، و آن‌ گاه‌ كه‌ رسول‌ خدا (ص‌) چشم‌ ازجهان‌ فروبست‌ و به‌ لقاى‌ پروردگار شتافت‌، مدت‌ سى‌ سال‌ با پدر زیست‌. پدرى‌ كه‌ جز به‌ انصاف‌ حكم‌ نكرد، و جز به‌ طهارت‌ و بندگى‌ نگذرانید، جز خدا ندید و جز خدا نخواست‌ و جز خدا نیافت‌. پدرى‌ كه‌ در زمان‌ حكومتش‌ لحظه‌اى‌ او را آرام‌ نگذاشتند، همچنان‌ كه‌ به‌ هنگام‌ غصب‌ خلافتش‌ جز به‌ آزارش‌ برنخاستند.در تمام‌ این‌ مدت‌، با دل‌ و جان‌ از اوامر پدر اطاعت‌ مى‌كرد، و در چند سالى‌ كه‌ حضرت‌ على‌(ع‌) متصدى‌ خلافت‌ ظ‌اهرى‌ شد، حضرت‌ حسین(ع‌) در راه‌ پیشبرد اهداف‌ اسلامى‌، مانند یك‌ سرباز فداكار همچون‌ برادر بزرگوارش‌ مى‌كوشید، و در جنگهاى‌ "جمل‌"، "صفین‌" و "نهروان‌" شركت‌ و به‌ این‌ ترتیب‌، از پدرش‌ امیرالمؤمنین‌ (ع‌) و دین‌ خدا حمایت‌ كرد و داشت‌. حتى‌ گاهى‌ در حضور جمعیت‌ به‌ غاصبین‌ خلافت‌ اعتراض‌ مى‌كرد. در زمان‌ حكومت‌ عمر، امام‌ حسین‌ (ع‌) وارد مسجد شد، خلیفه‌ دوم‌ را بر منبر رسول‌ الله (ص‌) مشاهده‌ كرد كه‌ سخن‌ مى‌گفت‌. بلادرنگ‌ از منبر بالا رفت‌ و فریاد زد: "از منبر  پدرم‌ فرود آی ..." امام‌ حسین‌ (ع‌) با برادرپس‌ از شهادت‌ حضرت‌ على‌ (ع‌)، به‌ فرموده‌ رسول‌ خدا (ص‌) و وصیت‌ امیرالمؤمنین‌ (ع‌) امامت‌ و رهبرى‌ شیعیان‌ به‌ حسن‌ بن‌ على‌ (ع‌)، فرزند بزرگ‌ امیرالمؤمنین‌ (ع‌)، منتقل‌ گشت‌ و بر همه‌ مردم‌ واجب‌ و لازم‌ آمد كه‌ به‌ فرامین‌ پیشوایشان‌ امام‌ حسن‌ (ع‌) گوش‌ فرادارند.امام‌ حسین‌ (ع‌) كه‌ دست‌ پرورد وحى‌ محمدى‌ و ولایت‌ علوى‌ بود، همراه‌ و همكار و همفكر برادرش‌ بود. چنان‌ كه‌ وقتى‌ بنا بر مصالح‌ اسلام‌ و جامعه‌ مسلمانان‌ و به‌ دستور خداوند بزرگ‌، امام‌ حسن‌ (ع‌) مجبور شد كه‌ با معاویه‌ صلح‌ كند و آن‌ همه‌ ناراحتیها را تحمل‌ نماید، امام‌ حسین‌ (ع‌) شریك‌ رنجهاى‌ برادر بود و چون‌ مى‌دانست‌ كه‌ این‌ صلح‌ به‌ صلاح‌ اسلام‌ و مسلمین‌ معاویه‌، در حضور امام‌ حسن‌ (ع‌) وامام‌ حسین‌ (ع‌) دهان‌ آلوده‌اش‌ را به‌ بدگویى‌ نسبت‌ به‌ امام‌ حسن‌ (ع‌) و پدر بزرگوارشان‌ امیرمؤمنان‌ (ع‌) گشود، امام‌ حسین‌ (ع) به‌ دفاع‌ برخاست‌ تا سخن‌ در گلوى‌ معاویه‌ بشكند و سزاى‌ ناهنجاریش‌ را به‌ كنارش‌ بگذارد، ولى‌ امام‌ حسن‌ (ع‌) او را به‌ سكوت‌ و خاموشى‌ فراخواند، امام‌ حسین‌ (ع‌) پذیرا شد و به‌ جایش‌ بازگشت‌، آن‌ گاه‌ امام‌ حسن‌ (ع‌) خود به‌ پاسخ‌ معاویه‌  برآمد، و با بیانى‌ رسا و كوبنده‌ خاموشش‌ ساخت‌. امام‌ حسین‌ (ع‌) در زمان‌ معاویه‌چون‌ امام‌ حسن‌ (سلام‌ خدا و فرشتگان‌ خدا بر او باد) از دنیا رحلت‌ فرمود، به‌ گفته‌رسول‌ خدا (ص‌) و امیرالمؤمنین‌ (ع‌) و وصیت‌ حسن‌ بن‌ على‌ (ع‌) امامت‌ و رهبرى‌ شیعیان‌ به‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) منتقل‌ شد و از طرف‌ خدا مأمور رهبرى‌ جامعه‌ گردید.امام‌ حسین‌ (ع‌) مى‌دید كه‌ معاویه‌ با اتكا به‌ قدرت‌ اسلام‌، بر اریكه‌ حكومت‌ اسلام‌ به‌ ناحق‌ تكیه‌ زده‌، سخت‌ مشغول‌ تخریب‌ اساس‌ جامعه‌ اسلامى‌ و قوانین‌ خداوند است‌، و از این‌ حكومت‌ پوشالى‌ مخرب‌ به‌ سختى‌ رنج‌ مى‌برد، ولى‌ نمى‌توانست‌ دستى‌ فراز آورد و قدرتى‌ فراهم‌ كند تا او را از جایگاه‌ حكومت‌ اسلامى‌ پایین‌ بكشد، چنانچه‌ برادرش‌ امام‌ حسن‌ (ع‌) نیز وضعى‌ مشابه‌ او داشت‌.امام‌ حسین‌ (ع‌) مى‌دانست‌ اگر تصمیمش‌ را آشكار سازد و به‌ سازندگى‌ قدرت‌ بپردازد، پیش‌ از هر جنبش‌ و حركت‌ مفیدى‌ به‌ قتلش‌ مى‌رساند، ناچار دندان‌ بر جگر نهاد و صبر را پیشه‌ ساخت‌ كه‌ اگر برمى‌خاست‌، پیش‌ از اقدام‌ به‌ دسیسه‌ كشته‌ مى‌شد، و از این‌ كشته‌ شدن‌ هیچ‌ نتیجه‌اى‌ گرفته‌ نمى‌شد. بنابراین‌ تا معاویه‌ زنده‌ بود، چون‌ برادر زیست‌ و علم‌ مخالفتهاى‌ بزرگ‌ نیفراخت‌، جز آن‌ كه‌ گاهى‌ محیط و حركات‌ و اعمال‌ معاویه‌ را به‌ باد انتقاد مى‌گرفت‌ و مردم‌ را به‌ آینده‌ نزدیك‌ امیدوار مى‌ساخت‌ كه‌ اقدام‌ مؤثرى‌ خواهد نمود. و در تمام‌ طول‌ مدتى‌ كه‌ معاویه‌ از مردم‌ براى‌ ولایت‌عهدى‌ یزید، بیعت‌ مى‌گرفت‌، حسین‌ به‌ شدت‌ با او مخالفت‌ كرد، و هرگز تن‌ به‌ بیعت‌ یزید نداد و ولى‌عهدى‌ او را نپذیرفت‌ و حتى‌ گاهى سخنانى‌ تند به‌ معاویه‌ گفت‌ و یا نامه‌اى‌ كوبنده‌ براى‌ او نوشت‌. معاویه‌ هم‌ در بیعت‌ گرفتن‌ براى‌ یزید، به‌ او اصرارى‌ نكرد و امام (ع‌) همچنین‌ بود و ماند تا معاویه‌ درگذشت‌... قیام‌ حسینى‌یزید پس‌ از معاویه‌ بر تخت‌ حكومت‌ اسلامى‌ تكیه‌ زد و خود را امیرالمؤمنین‌ خواند،و براى‌ این‌ كه‌ سلطنت‌ ناحق‌ و ستمگرانه‌اش‌ را تثبیت‌ كند، مصمم‌ شد براى‌ نامداران‌ و شخصیتهاى‌ اسلامى‌ پیامى‌ بفرستد و آنان‌ را به‌ بیعت‌ با خویش‌ بخواند. به‌ همین‌ منظور، نامه‌اى‌ به‌ حاكم‌ مدینه‌ نوشت‌ و در آن‌ یادآور شد كه‌ براى‌ من‌ از حسین‌ (ع ‌)بیعت‌ بگیر و اگر مخالفت‌ نمود بقتلش‌ برسان‌. حاكم‌ این‌ خبر را به‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) رسانید و جواب‌ مطالبه‌ نمود. امام‌ حسین‌ (ع‌) چنین‌ فرمود: "انا لله‌ و انا الیه‌ راجعون‌ و على‌ الاسلام‌ السلام‌ اذا بلیت‌ الامة‌ براع‌ مثل‌ یزید". آن‌ گاه‌ كه‌ افرادى‌ چون‌ یزید، (شراب‌خوار و قمارباز و بى‌ایمان‌ و ناپاك‌ كه‌ حتى‌ ظ‌اهر اسلام‌ را هم‌ مراعات‌ نمى‌كند) بر مسند حكومت‌ اسلامى‌ بنشیند، باید فاتحه‌ اسلام‌ را خواند. (زیرا این‌ گونه‌ زمامدارها با نیروى‌ اسلام‌ و به‌ نام‌ اسلام‌، اسلام‌ را از بین‌ مى‌برند).امام‌ حسین‌ (ع‌) مى‌دانست‌ اینك‌ كه‌ حكومت‌ یزید را به‌ رسمیت‌ نشناخته‌ است‌، اگر در مدینه‌ بماند به‌ قتلش‌ مى‌رسانند، لذا به‌ امر پروردگار، شبانه‌ و مخفى‌ از مدینه‌ به‌ سوى‌ مكه‌ حركت‌ كرد. آمدن‌ آن‌ حضرت‌ به‌ مكه‌، همراه‌ با سرباز زدن‌ او از بیعت‌ یزید، در بین‌ مردم‌ مكه‌ و مدینه‌ انتشار یافت‌، و این‌ خبر تا به‌ كوفه‌ هم‌ رسید. كوفیان‌ از امام‌ حسین‌ (ع‌) كه‌ در مكه‌ بسر مى‌برد دعوت‌ كردند تا به‌ سوى‌ آنان‌ آید و زمامدار امورشان‌ باشد. امام‌ (ع‌) مسلم‌ بن‌ عقیل‌، پسر عموى‌ خویش‌ را به‌ كوفه‌ فرستاد تا حركت‌ و واكنش‌ اجتماع‌ كوفى‌ را از نزدیك‌ ببیند و برایش‌ بنویسد.مسلم‌ به‌ كوفه‌ رسید و با استقبال‌ گرم‌ و بى‌سابقه‌اى‌ روبرو شد، هزاران‌ نفر به‌ عنوان‌ نایب‌ امام‌ (ع‌) با او بیعت‌ كردند، و مسلم‌ هم‌ نامه‌اى‌ به‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) نگاشت‌ و حركت‌ فورى‌ امام‌ (ع‌) را لازم‌ گزارش‌ داد.هر چند امام‌ حسین‌ (ع‌) كوفیان‌ را به‌ خوبى‌ مى‌شناخت‌، و بى‌وفایى‌ و بى‌دینى‌شان‌ را در زمان‌ حكومت‌ پدر و برادر دیده‌ بود و مى‌دانست‌ به‌ گفته‌ها و بیعتشان‌ با مسلم‌ نمى‌توان‌ اعتماد كرد، و لیكن‌ براى‌ اتمام‌ حجت‌ و اجراى‌ اوامر پروردگار تصمیم‌ گرفت‌ كه‌ به‌ سوى‌ كوفه‌ حركت‌ كند. با این‌ حال‌ تا هشتم‌ ذى‌حجه‌، یعنى‌ روزى‌ كه‌ همه‌ مردم‌ مكه‌ عازم‌ رفتن‌ به‌ "منى‌" بودند و هر كس‌ در راه‌ مكه‌ جا مانده‌ بود با عجله‌ تمام‌ مى‌خواست‌ خود را به‌ مكه‌ برساند، آن‌ حضرت‌ در مكه‌ ماند و در چنین‌ روزى‌ با اهل‌ بیت‌ و یاران‌ خود، از مكه‌به‌ طرف‌ عراق‌ خارج‌ شد و با این‌ كار هم‌ به‌ وظ‌یفه‌ خویش‌ عمل‌ كرد و هم‌ به‌ مسلمانان‌ جهان‌ فهماند كه‌ پسر پیغمبر امت‌، یزید را به‌ رسمیت‌ نشناخته‌ و با او بیعت‌ نكرده‌، بلكه‌ علیه‌ او قیام‌ كرده‌ است‌.یزید كه‌ حركت‌ مسلم‌ را به‌ سوى‌ كوفه‌ دریافته‌ و از بیعت‌ كوفیان‌ با او آگاه‌ شده‌ بود، ابن‌ زیاد را (كه‌ از پلیدترین‌ یاران‌ یزید و از كثیفترین‌ طرفداران‌ حكومت‌ بنى‌ امیه‌ بود) به‌ كوفه‌ فرستاد. ابن‌ زیاد از ضعف‌ ایمان‌ و دورویى‌ و ترس‌ مردم‌ كوفه‌ استفاده‌ نمود و با تهدید ارعاب‌، آنان‌ را از دور و بر مسلم‌ پراكنده‌ ساخت‌، و مسلم‌ به‌ تنهایى‌ با عمال‌ ابن‌ زیاد به‌ نبرد پرداخت‌، و پس‌ از جنگى‌ دلاورانه‌ و شگفت‌، با شجاعت‌ شهید شد (سلام‌ خدا بر او باد). و ابن‌ زیاد جامعه‌ دورو و خیانتكار و بى‌ایمان‌ كوفه‌ را علیه‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) برانگیخت‌، و كار به‌ جایى‌ رسید كه‌ عده‌اى‌ از همان‌ كسانى‌ كه‌ براى‌ امام‌ (ع‌) دعوت‌نامه‌ نوشته‌ بودند، سلاح‌ جنگ‌ پوشیدند و منتظر ماندند تا امام‌ حسین‌ (ع‌) از راه‌ برسد و به‌ قتلش‌ برسانند.امام‌ حسین‌ (ع‌) از همان‌ شبى‌ كه‌ از مدینه‌ بیرون‌ آمد، و در تمام‌ مدتى‌ كه‌ در مكه‌ اقامت‌ گزید، و در طول‌ راه‌ مكه‌ به‌ كربلا، تا هنگام‌ شهادت‌، گاهى‌ به‌ اشاره‌، گاهى‌ به‌ اعلان‌ مى‌داشت‌ كه‌: "مقصود من‌ از حركت‌، رسوا ساختن‌ حكومت‌ ضد اسلامى‌ یزید و صراحت‌، برپاداشتن‌ امر به‌ معروف‌ و نهى‌ از منكر و ایستادگى‌ در برابر ظ‌لم‌ و ستمگرى‌ است‌ و جز حمایت‌ قرآن‌ و زنده‌ داشتن‌ دین‌ محمدى‌ هدفى‌ ندارم‌". و این‌ مأموریتى‌ بود كه‌ خداوند به‌ او واگذار نموده‌ بود، حتى‌ اگر به‌ كشته‌ شدن‌ خود و اصحاب‌ و فرزندان‌ و اسیرى‌ خانواده‌اش‌ اتمام‌ پذیرد.رسول‌ گرامى‌ (ص‌) و امیرمؤمنان‌ (ع‌) و حسن‌ بن‌ على‌ (ع‌) پیشوایان‌ پیشین‌ اسلام‌، شهادت‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) را بارها بیان‌ فرموده‌ بودند. حتى‌ در هنگام‌ ولادت‌ امام‌ حسین‌ (ع‌)، و خود امام‌ حسین‌ (ع‌) به‌  رسول‌ گرانمایه‌ اسلام‌ (ص‌) شهادتش‌ را تذكر داده‌ بود.علم‌ امامت‌ مى‌دانست‌ كه‌ آخر این‌ سفر به‌ شهادتش‌ مى‌انجامد، ولى‌ او كسى‌ نبود كه‌ در برابر دستور آسمانى‌ و فرمان‌ خدا براى‌ جان‌ خود ارزشى‌ قائل‌ باشد، یا از اسارت‌ خانواده‌اش‌ واهمه‌اى‌ به‌ دل‌ راه‌ دهد. او آن‌ كس‌ بود كه‌ بلا را كرامت‌ و شهادت‌ را سعادت‌ مى‌پنداشت‌. (سلام‌ ابدى‌ خدا بر او باد).خبر "شهادت‌ حسین‌ (ع‌) در كربلا" به‌ قدرى‌ در اجتماع‌ اسلامى‌ مورد گفتگو واقع‌ شده‌ بود كه‌ عامه‌ مردم‌ از پایان‌ این‌ سفر مطلع‌ بودند. چون‌ جسته‌ و گریخته‌، از رسول‌ الله‌ (ص‌) و امیرالمؤمنین‌ (ع‌) و امام‌ حسن‌ بن‌ على‌ (ع‌) و دیگر بزرگان‌ صدر اسلام‌ شنیده‌ بودند. بدینسان‌ حركت‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) با آن‌ درگیریها و ناراحتیها احتمال‌ كشته‌ شدنش‌ را در اذهان‌ عامه‌ تشدید كرد. بویژه‌ كه‌ خود در طول‌ راه‌ مى‌فرمود: "من‌ كان‌ باذلا فینا مهجته‌ و موطنا على‌ لقاء الله‌ نفسه‌ فلیرحل‌ معنا. هر كس‌ حاضر است‌ در راه‌ ما از جان‌ خویش‌ بگذرد و به‌ ملاقات‌ پروردگار بشتابد، همراه‌ ما بیاید". و لذا در بعضى‌ از دوستان‌ این‌ توهم‌ پیش‌ آمد كه‌ حضرتش‌ را از این‌ سفر منصرف‌ سازند.غافل‌ از این‌ كه‌ فرزند على‌ بن‌ ابى‌ طالب‌ (ع‌) امام‌ و جانشین‌ پیامبر، و از دیگران‌ به‌ وظ‌یفه‌ خویش‌ آگاهتر است‌ و هرگز از آنچه‌ خدا بر عهده‌ او نهاده‌ دست‌ نخواهد كشید. بارى‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) با همه‌ این‌ افكار و نظریه‌ها كه‌ اطرافش‌ را گرفته‌ بود به‌ راه‌ خویش‌ ادامه‌ داد، و كوچكترین‌ خللى‌ در تصمیمش‌ راه‌ نیافت‌. سرانجام‌، رفت‌، و شهادت‌ را دریافت‌. نه‌ خود تنها، بلكه‌ با اصحاب‌ و فرزندان‌ كه‌ هر یك‌ ستاره‌اى‌ درخشان‌ در افق‌ اسلام‌ بودند، رفتند و كشته‌ شدند، و خونهایشان‌ شنهاى‌ گرم‌ دشت‌ كربلا را لاله‌باران‌ كرد تا جامعه‌ مسلمانان‌ بفهمد یزید (باقى‌مانده‌ بسترهاى‌ گناه‌آلود خاندان‌ امیه‌) جانشین‌ رسول‌ خدا نیست‌، و اساسا اسلام‌ از بنى‌ امیه‌ و بنى‌ امیه‌ از اسلام‌ جداست‌.راستى‌ هرگز اندیشیده‌اید اگر شهادت‌ جانگداز و حماسه‌آفرین‌ حسین‌ (ع‌) به‌ وقوع‌ نمى‌پیوست‌ و مردم‌ یزید را خلیفه‌ پیغمبر (ص‌) مى‌دانستند، و آن‌ گاه‌ اخبار دربار یزید و شهوترانیهاى‌ او و عمالش‌ را مى‌شنیدند، چقدر از اسلام‌ متنفر مى‌شدند، زیرا اسلامى‌ كه‌ خلیفه‌ پیغمبرش‌ یزید باشد، به‌ راستى‌ نیز تنفرآور است‌...و خاندان‌ پاك‌ حضرت‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) نیز اسیر شدند تا آخرین‌ رسالت‌ این‌ شهادت‌ را به‌ گوش‌ مردم‌ برسانند. و شنیدیم‌ و خواندیم‌ كه‌ در شهرها، در بازارها، در مسجدها، در بارگاه‌ متعفن‌ پسر زیاد و دربار نكبت‌بار یزید، هماره‌ و همه‌ جا دهان‌ گشودند و فریاد زدند، و پرده‌ زیباى‌ فریب‌ را از چهره‌ زشت‌ و جنایتكار جیره‌خواران‌ بنى‌ امیه‌ برداشتند و ثابت‌ كردند كه‌ یزید سگ‌باز وشرابخوار است‌، هرگز لیاقت‌ خلافت‌ ندارد و این‌ اریكه‌اى‌ كه‌ او بر آن‌ تكیه‌ زده‌ جایگاه‌ او نیست‌. سخنانشان‌ رسالت‌ شهادت‌ حسینى‌ را تكمیل‌ كرد، طوفانى‌ در جانها برانگیختند، چنان‌ كه‌ نام‌ یزید تا همیشه‌ مترادف‌ با هر پستى‌ و رذالت‌ و دناءت‌ گردید و همه‌ آرزوهاى‌ طلایى‌ و شیطانیش‌ چون‌ نقش‌ بر آب‌ گشت‌. نگرشى‌ ژرف‌ مى‌خواهد تا بتوان‌ بر همه‌ ابعاد این‌ شهادت‌ عظیم‌ و پرنتیجه‌ دست‌ یافت‌.از همان‌ اوان‌ شهادتش‌ تا كنون‌، دوستان‌ و شیعیانش‌، و همه‌ آنان‌ كه‌ به‌ شرافت‌ و عظمت‌ انسان‌ ارج‌ مى‌گذارند، همه‌ساله‌ سالروز به‌ خون‌ غلتیدنش‌ را، سالروز قیام‌ و شهادتش‌ را با سیاه‌پوشى‌ و عزادارى‌ محترم‌ مى‌شمارند، و خلوص‌ خویش‌ را با گریه‌ بر مصایب‌ آن‌ بزرگوار ابراز مى‌دارند. پیشوایان‌ مآل‌اندیش‌ و معصوم‌ ما، هماره‌ به‌ واقعه‌ كربلا و به‌ زنده‌ داشتن‌ آن‌ عنایتى‌ خاص‌ داشتند. غیر از این‌ كه‌ خود به‌ زیارت‌ مرقدش‌ مى‌شتافتند و عزایش‌ را بر پا مى‌داشتند، در فضیلت‌ عزادارى‌ و محزون‌ بودن‌ براى‌ آن‌ بزرگوار، گفتارهاى‌ متعددى‌ ایراد فرموده‌اند.ابوعماره‌ گوید: "روزى‌ به‌ حضور امام‌ ششم‌ صادق‌ آل‌ محمد (ع‌) رسیدم‌، فرمود اشعارى‌ در سوگوارى‌ حسین‌ براى‌ ما بخوان‌. وقتى‌ شروع‌ به‌ خواندن‌ نمودم‌ صداى‌ گریه‌ حضرت‌ برخاست‌، من‌ مى‌خواندم‌ و آن‌ عزیز مى‌گریست‌، چندان‌ كه‌ صداى‌ گریه‌ از خانه‌ برخاست‌. بعد از آن‌ كه‌ اشعار را تمام‌ كردم‌، امام‌ (ع‌) در فضلیت‌ و ثواب‌ مرثیه‌ و گریاندن‌ مردم‌ بر امام‌  حسین‌ (ع‌) مطالبى‌ بیان‌ فرمود ".و نیز از آن‌ جناب‌ است‌ كه‌ فرمود: "گریستن‌ و بى‌تابى‌ كردن‌ در هیچ‌ مصیبتى‌ شایسته‌ نیست‌ مگر در مصیبت‌ حسین‌ بن‌ على‌، كه‌ ثواب‌ و جزایى‌ گرانمایه‌ دارد ". باقرالعلوم‌، امام‌ پنجم‌ (ع‌) به‌ محمد بن‌ مسلم‌ كه‌ یكى‌ از اصحاب‌ بزرگ‌ او است‌ فرمود: "به‌ شیعیان‌ ما بگویید كه‌ به‌ زیارت‌ مرقد حسین‌ بروند، زیرا بر هر شخص‌ باایمانى‌ كه‌  به‌ امامت‌ ما معترف‌ است‌، زیارت‌ قبر اباعبدالله‌ لازم‌ مى‌باشد ".امام‌ صادق‌ (ع‌) مى‌فرماید: "ان‌ زیارة‌ الحسین‌ علیه‌ السلام‌ افضل‌ ما یكون‌ من‌ الاعمال  .همانا زیارت‌ حسین‌ (ع‌) از هر عمل‌ پسندیده‌اى‌ ارزش‌ و فضیلتش‌ بیشتر است‌" .زیرا كه‌ این‌ زیارت‌ در حقیقت‌ مدرسه‌ بزرگ‌ و عظیم‌ است‌ كه‌ به‌ جهانیان‌ درس‌ ایمان‌ و عمل‌ صالح‌ مى‌دهد و گویى‌ روح‌ را به‌ سوى‌ ملكوت‌ خوبیها و پاكدامنیها و فداكاریها پرواز مى‌دهد.هر چند عزادارى‌ و گریه‌ بر مصایب‌ حسین‌ بن‌ على‌ (ع‌)، و مشرف‌ شدن‌ به‌ زیارت‌ قبرش‌ و بازنمایاندن‌ تاریخ‌ پرشكوه‌ و حماسه‌ساز كربلایش‌ ارزش‌ و معیارى‌ والا دارد، لكن‌ باید دانست‌ كه‌ نباید تنها به‌ این‌ زیارتها و گریه‌ها و غم‌ گساریدن‌ اكتفا كرد، بلكه‌ همه‌ این‌ تظاهرات‌، فلسفه‌ دین‌دارى‌، فداكارى‌ و حمایت‌ از قوانین‌ آسمانى‌ را به‌ ما گوشزد مى‌نماید، و هدف‌ هم‌ جز این‌ نیست‌، و نیاز بزرگ‌ ما از درگاه‌ حسینى‌ آموختن‌ انسانیت‌ و خالى‌ بودن‌ دل‌ از هر چه‌ غیر از خداست‌ مى‌باشد، و گرنه‌ اگر فقط به‌ صورت‌ ظ‌اهر قضیه‌ بپردازیم‌، هدف‌ مقدس‌ حسینى‌ به‌ فراموشى‌ مى‌گراید. اخلاق‌ و رفتار امام‌ حسین‌ (ع‌)با نگاهى‌ اجمالى‌ به‌ 56 سال‌ زندگى‌ سراسر خداخواهى‌ و خداجویى‌ حسین‌ (ع‌)، درمى‌یابیم‌كه‌ هماره‌ وقت‌ او به‌ پاكدامنى‌ و بندگى‌ و نشر رسالت‌ احمدى‌ و مفاهیم‌ عمیقى‌ والاتر از درك‌ و دید ما گذشته‌ است‌.اكنون‌ مرورى‌ كوتاه‌ به‌ زوایاى‌ زندگانى‌ آن‌ عزیز، كه‌ پیش‌ روى‌ ما است‌: جنابش‌ به‌ نماز و نیایش‌ با پروردگار و خواندن‌ قرآن‌ و دعا و استغفار علاقه‌ بسیارى‌ و حتى‌ در آخرین‌ شب‌ داشت‌. گاهى‌ در شبانه‌روز صدها ركعت‌ نماز مى‌گزاشت‌.زندگى‌ دست‌ از نیاز و دعا برنداشت‌، و خوانده‌ایم‌ كه‌ از دشمنان‌ مهلت‌ خواست‌ تا بتواند با خداى‌ خویش‌ به‌ خلوت‌ بنشیند. و فرمود: "خدا مى‌داند كه‌ من‌ نماز و تلاوت‌ قرآن‌ و دعاى‌ زیاد و استغفار را دوست‌ دارم ".  حضرتش‌ بارها پیاده‌ به‌ خانه‌ كعبه‌ شتافت‌ و مراسم‌ حج‌ را برگزار كرد. ابن‌ اثیر در كتاب‌ "اسد الغابة‌" مى‌نویسد :" كان‌ الحسین‌ رضى‌ الله‌ عنه‌ فاضلا كثیر الصوم‌ و الصلوة‌ و الحج‌ و الصدقة‌ و افعال‌  الخیر جمیعها. حسین‌ (ع‌) بسیار روزه‌ مى‌گرفت‌ و نماز مى‌گزارد و به‌ حج‌ مى‌رفت‌ و صدقه‌ مى‌داد و همه‌ كارهاى‌ پسندیده‌ را انجام‌ مى‌داد ". شخصیت‌ حسین‌ بن‌ على‌ (ع‌) آنچنان‌ بلند و دور از دسترس‌ و پرشكوه‌ بود كه‌ وقتى‌ با برادرش‌ امام‌ مجتبى‌ (ع‌) پیاده‌ به‌ كعبه‌ مى‌رفتند، همه‌ بزرگان‌ و شخصیتهاى‌ اسلامى‌ به‌  احترامشان‌ از مركب‌ پیاده‌ شده‌، همراه‌ آنان‌ راه‌ مى‌پیمودند.احترامى‌ كه‌ جامعه‌ براى‌ حسین‌ (ع‌) قائل‌ بود، بدان‌ جهت‌ بود كه‌ او با مردم‌ زندگى‌ مى‌كرد - از مردم‌ و معاشرتشان‌ كناره‌ نمى‌جست‌ - با جان‌ جامعه‌ هماهنگ‌ بود، چونان‌ دیگران‌ از مواهب‌ و مصائب‌ یك‌ اجتماع‌ برخوردار بود، و بالاتر از همه‌ ایمان‌ بى‌تزلزل‌ او به‌ خداوند، او را غم‌خوار و یاور مردم‌ ساخته‌ بود. و گرنه‌، او نه‌ كاخهاى‌ مجلل‌ داشت‌ و نه‌ سربازان‌ و غلامان‌ محافظ، و هرگز مثل‌ جباران‌ راه‌ آمد و شد را به‌ گذرش‌ بر مردم‌ نمى‌بستند، و حرم‌ رسول‌ الله‌ )ص‌) را براى‌ او خلوت‌ نمى‌كردند...این‌ روایت‌ یك‌ نمونه‌ از اخلاق‌ اجتماعى‌ اوست‌، بخوانیم‌: روزى‌ از محلى‌ عبور مى‌فرمود، عده‌اى‌ از فقرا بر عباهاى‌ پهن‌ شده‌شان‌ نشسته‌ بودند و نان‌پاره‌هاى‌ خشكى‌ مى‌خوردند، امام‌ حسین‌ (ع‌) مى‌گذشت‌ كه‌ تعارفش‌ كردند و او هم‌ پذیرفت‌، نشست‌ و تناول‌ فرمود و آن‌ گاه‌ بیان‌ داشت‌: "ان‌ الله‌ لا یحب‌ المتكبرین‌"، خداوند متكبران‌ را دوست‌ نمى‌دارد. سپس‌ فرمود: "من‌ دعوت‌ شما را اجابت‌ كردم‌، شما هم‌ دعوت‌ مرا اجابت‌ كنید". آنهاهم‌ دعوت‌ آن‌ حضرت‌ را پذیرفتند و همراه‌ جنابش‌ به‌ منزل‌ رفتند. حضرت‌ دستور داد و بدین‌ ترتیب‌ پذیرایى‌ گرمى‌  هر چه‌ در خانه‌ موجود است‌ به‌ ضیافتشان‌ بیاورند، از آنان‌ به‌ عمل‌ آمد، و نیز درس‌ تواضع‌ و انسان‌دوستى‌ را با عمل‌ خویش‌ به‌ جامعه‌ آموخت‌.شعیب‌ بن‌ عبدالرحمن‌ خزاعى‌ مى‌گوید: "چون‌ حسین‌ بن‌ على‌ (ع‌) به‌ شهادت‌ رسید، بر پشت‌ مباركش‌ آثار پینه‌ مشاهده‌ كردند، علتش‌ را از امام‌ زین‌ العابدین‌ (ع‌) پرسیدند، فرمود این‌ پینه‌ها اثر كیسه‌هاى‌ غذایى‌ است‌ كه‌ پدرم‌ شبها به‌ دوش‌ مى‌كشید و به‌ خانه‌  زنهاى‌ شوهرمرده‌ و كودكان‌ یتیم‌ و فقرا مى‌رسانید". شدت‌ علاقه‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) را به‌ دفاع‌ از مظلوم‌ و حمایت‌ از ستم‌دیدگان‌ مى‌توان‌ در داستان‌ "ارینب‌ وهمسرش‌ عبدالله‌ بن‌ سلام‌" دریافت‌، كه‌ اجمال‌ و فشرده‌اش‌ را در این‌ جا متذكر مى‌شویم‌:یزید به‌ زمان‌ ولایت‌عهدى‌، با این‌ كه‌ همه‌ نوع‌ وسایل‌ شهوترانى‌ و كام‌جویى‌ و كامروایى‌ از قبیل‌ پول‌، مقام‌، كنیزان‌ رقاصه‌ و... در اختیار داشت‌، چشم‌ ناپاك‌ و هرزه‌اش‌ را به‌ بانوى‌ شوهردار عفیفى‌ دوخته‌ بود. پدرش‌ معاویه‌ به‌ جاى‌ این‌ كه‌ در برابر این‌ رفتار زشت‌ و ننگین‌ عكس‌العمل‌ كوبنده‌اى‌ نشان‌ دهد، با حیله‌گرى‌ و دروغ‌پردازى‌ و فریبكارى‌، مقدماتى‌ فراهم‌ ساخت‌ تا زن‌ پاكدامن‌ مسلمان‌ را از خانه‌ شوهر جدا ساخته‌ به‌ بستر گناه‌آلوده‌ پسرش‌ یزید بكشاند.حسین‌ بن‌ على‌ (ع‌) از قضیه‌ باخبر شد، در برابر این‌ تصمیم‌ زشت‌ ایستاد و نقشه‌ شوم‌ معاویه‌ را نقش‌ بر آب‌ ساخت‌ و با استفاده‌ از یكى‌ از قوانین‌ اسلام‌، زن‌ را به‌ شوهرش‌ عبدالله‌ بن‌ سلام‌ بازگرداند و دست‌ تعدى‌ و تجاوز یزید را از خانواده‌ مسلمان‌ و پاكیزه‌اى‌ قطع‌ نمود و با این‌ كار همت‌ و غیرت‌ الهى‌اش‌ را نمایان‌ و علاقه‌مندى‌ خود را به‌ حفظ نوامیس‌ جامعه‌ مسلمانان‌ ابراز داشت‌، و این‌ رفتار داستانى‌ شد كه‌ در مفاخر آل‌ على‌ (ع‌) و دناءت‌ و ستمگرى‌ بنى‌ امیه‌، براى‌ همیشه‌ در تاریخ‌ به‌ یادگار  ماند.علائلى‌ در كتاب‌ "سمو المعنى‌" مى‌نویسد: "ما در تاریخ‌ انسان‌ به‌ مردان‌ بزرگى‌ برخورد مى‌كنیم‌ كه‌ هر كدام‌ در جبهه‌ و جهتى‌ عظمت‌ و بزرگى‌ خویش‌ را جهان‌گیر ساخته‌اند، یكى‌ در شجاعت‌، دیگرى‌ در زهد، آن‌ دیگرى‌ در سخاوت‌، و... اما شكوه‌ و بزرگى‌ امام‌ حسین‌ (ع‌) حجم‌ عظیمى‌ است‌ كه‌ ابعاد بى‌نهایتش‌ هر یك‌ مشخص‌كننده‌ یك‌ عظمت‌ فراز تاریخ‌ است‌، گویا او جامع‌ همه‌  والاییها و فرازمندیها است‌".آرى‌، مردى‌ كه‌ وارث‌ بى‌كرانگى‌ نبوت‌ محمدى‌ است‌، مردى‌ كه‌ وارث‌ عظمت‌ عدل‌ و مروت‌ پدرى‌ چون‌ حضرت‌ على‌ (ع‌) است‌ و وارث‌ جلال‌ و درخشندگى‌ فضیلت‌ مادرى‌ چون‌ حضرت‌ فاطمه‌ (س‌) است‌، چگونه‌ نمونه‌ برتر و والاى‌ عظمت‌ انسان‌ و نشانه‌ آشكار فضیلتهاى‌ خدایى‌ نباشد.درود ما بر او باد كه‌ باید او را سمبل‌ اعمال‌ و كردارمان‌ قرار دهیم‌. امام‌ حسین‌ (ع‌) و حكایت‌ زیستن‌ و شهادتش‌ و لحن‌ گفتارش‌ و ابعاد كردارش‌ نه‌ تنها نمونه‌ یك‌ بزرگ‌مرد تاریخ‌ را براى‌ ما مجسم‌ مى‌سازد، بلكه‌ او با همه‌ خویشتن‌، آیینه‌ تمام‌نماى‌ فضیلتها، بزرگ‌منشیها، فداكاریها، جان‌بازیها، خداخواهیها وخداجوییها مى‌باشد، او به‌ تنهایى‌ مى‌تواند جان‌ را به‌ لاهوت‌ راهبر باشد و سعادت‌ بشریت‌ را ضامن‌ گردد. بودن‌ و رفتنش‌، معنویت‌ و فضیلتهاى‌ انسان‌ را ارجمند نمود.

  وى فرزند حسین بن على بن ابیطالب( ع )و ملقب به سجاد و زین العابدین میباشد .امام سجاد در سال 38 هجرى در مدینه ولادت یافت .حضرت سجاد در واقعه جانگداز كربلا حضور داشت ولى به علت بیمارى و تب شدید از آن حادثه جان به سلامت برد , زیرا جهاد از بیمار برداشته شده است و پدر بزرگوارش - با همه علاقهاى كه فرزندش به شركت در آن واقعه داشت - به او اجازه جنگ كردن نداد .مصلحت الهى این بود كه آن رشته گسیخته نشود و امام سجاد وارث آن رسالت بزرگ , یعنى امامت و ولایت گردد .این بیمارى موقت چند روزى بیش ادامه نیافت و پس از آن حضرت زین العابدین 35 سال عمر كرد كه تمام آن مدت به مبارزه و خدمت به خلق و عبادت و مناجات با حق سپرى شد . برای مشاهده ی متن کامل به ادامه مطلب بروید سن شریف حضرت سجاد ( ع ) را در روز دهم محرم سال 61 هجرى كه بنا به وصیت پدر و امر خدا و رسول خدا ( ص ) به امامت رسید , به اختلاف روایات در حدود 24سال نوشته اند .مادر حضرت سجاد بنا بر مشهور شهربانو دختر یزدگرد ساسانى بوده است .آنچه در حادثه كربلا بدان نیاز بود , به رهبردارى از این قیام و حماسه بى نظیر و نشر پیام شهادت حسین ( ع ) بود , كه حضرت سجاد ( ع ) در ضمن اسارت با عمهاش زینب ( ع ) آن را با شجاعت و شهامت و قدرت بى نظیر در جهان آن روز فریاد كردند .فریادى كه طنین آن قرنهاست باقى مانده و - براى همیشه - جاودان خواهد ماند .واقعه كربلا با همه ابعاد عظیم و بى مانندش پر از شور حماسى و وفاو صفا و ایمان خالص در عصر روز عاشورا ظاهرا به پایان آمد , اما مأ موریت حضرت سجاد ( ع ) و زینب كبرى ( س ) از آن زمان آغاز شد .اهل بیت اسیر را از قتلگاه عشق و راهیان به سوى الله و از كنار نعشهاى پاره پاره به خون خفته جدا كردند .حضرت سجاد ( ع ) را در حال بیمارى بر شترى بى هودج سوار كردند و دو پاى حضرتش را از زیر شكم آن حیوان به زنجیر بستند .سایر اسیران را نیز بر شتران سوار كرده , روانه كوفه نمودند .كوفه اى كه در زیر سنگینى و خفقان حاكم بر آن بهت زده بر جاى مانده بود و جرأت نفس كشیدن نداشت , زیرا ابن زیاد دستور داده بود رؤساى قبایل مختلف را به زندان اندازند و مردم را گفته بود بدون اسلحه از خانه ها خارج شوند.در چنین حالتى دستور داد سرهاى مقدس شهدا را بین سركردگان قبایلى كه در كربلا بودند تقسیم و سر امام شهید حضرت ابا عبد الله الحسین را در جلو كاروان حمل كنند .بدین صورت كاروان را وارد شهر كوفه نمودند .عبید الله زیاد میخواست وحشتى در مردم ایجاد كند و این فتح نمایان خود را به چشم مردم آورد .با این تدبیرهاى امنیتى چه شد كه نتوانستند جلو بیانات آتشین و پیام كوبنده زن پولادین تاریخ حضرت زینب ( س ) را بگیرند ؟ گویى مردم كوفه تازه از خواب بیدار شده و دریافته اند كه این اسیران , اولاد على ( ع ) و فرزندان پیغمبر اسلام ( ص ) میباشند كه مردانشان در كربلا نزدیك كوفه به شمشیر بیداد كشته شدهاند .همهمه از مردم برخاست و كم كم تبدیل به گریه شد .حضرت سجاد ( ع ) در حال اسارت و خستگى و بیمارى به مردم نگریست و فرمود : اینان بر ما میگریند ؟ پس عزیزان ما را چه كسى كشته است ؟ زینب خواهر حسین ( ع ) مردم را امر به سكوت حضرت محمد ( ص ) كرد و پس از حمد و ثناى خداوند متعال و درود بر پیامبر گرانقدرش , فرمود : ... اى اهل كوفه , اى حیلت گران و مكر اندیشان وغداران, هرگز این گریه هاى شما را سكون مباد .مثل شما , مثل زنى است كه از بامداد تا شام رشته خویش میتابید و از شام تا صبح به دست خود بازمیگشاد .هشدار كه بناى ایمان بر مكر و نیرنگ نهادهاید ... .سپس حضرت زینب ( ع ) مردم كوفه را سخت ملامت فرمود و گفت : همانا دامان شخصیت خود را با عارى و ننگى بزرگ آلود كردید كه هرگز تا قیامت این آلودگى را از خود نتوانید دور كرد . خوارى و ذلت بر شما باد .مگر نمیدانید كدام جگر گوشه از رسول الله ( ص ) را بشكافتید , و چه عهد و پیمان كه بشكستید , و بزرگان عترت و آزادگان ذریه او را به اسیرى بردید , و خون پاك او به ناحق ریختید ... .مردم كوفه آنچنان ساكت و آرام شدند كه گویى مرغ بر سر آنها نشسته سخنان كوبنده زینب ( ع ) كه گویا از حلقوم پاك على ( ع ) خارج میشد ,مردم بى وفاى كوفه را دچار بهت و حیرت كرد .شگفتا این صداى على ( ع ) است كه گویا در فضاى كوفه طنین انداز است .. امام سجاد ( ع ) عمه اش را امر به سكوت فرمود .ابن زیاد دستور داد امام سجاد ( ع ) و زینب كبرى و سایر اسیران را به مجلس وى آوردند , و در آن جا جسارت را نسبت به سر مقدس حسین ( ع ) و اسیران كربلا به حد اعلا رسانید , و آنچه در چنته دناءت و رذالت داشت نشان داد , و آنچه لازمه پستى ذاتش بود آشكار نمود .پیام خون و شهادت ابن زیاد یا پسر مرجانه اسیران كربلا را پس از مكالماتى كه در مجلس او با آنان روى داد , دستور داد به زندانى پهلوى مسجد اعظم كوفه منتقل ساختند , و دستور داد سر مقدس امام ( ع ) را در كوچه ها بگردانند تا مردم دچار وحشت شوند .یزید در جواب نامه ابن زیاد كه خبر شهادت حسین ( ع ) و یارانش و اسیر كردن اهل و عیالش را به او نوشته بود , دستور داد سر حسین ( ع ) و همه یارانش را و همه اسیران را به شام بفرستند .بر دست و پا و گردن امام همام حضرت سجاد زنجیر نهاده , بر شتر سوارش كردند و اهل بیت را چون اسیران روم و زنگبار بر شتران بى جهاز سوار كردند و راهى شام نمودند .اهل بیت عصمت از راه بعلبك به شام وارد شدند .روز اول ماه صفر سال 61 هجرى - شهر دمشق غرق در شادى و سرور است , زیرا یزید اسیران كربلا را كه اولاد پاك رسول الله هستند , افراد خارجى و یاغیگر معرفى كرده كه اكنون در چنگ آنهایند - یزید دستور داد اسیران و سرهاى شهدا را از كنار جیرون كه تفریحگاه خارج از شهر و محل عیش و عشرت یزید بود عبور دهند .یزید از منظر جیرون اسیران را تماشا میكرد و شاد و مسرور به نظرمیرسید , همچون فاتحى بلا منازع و در مقابل قافله اسیران بایستاد و گفت : شكر خداى را كه شما را كشت و شهرهاى اسلام را ازشر مردان شما آسوده ساخت و امیر المؤمنین یزید را بر شماپیروزى داد.امام زین العابدین ( ع ) به آن پیرمردى كه در آن سن و سال از تبلیغات زهرآگین اموى در امان نمانده بود , فرمود : اى شیخ , آیا قرآن خوانده اى ؟ .گفت : آرى .فرمود : این آیه را قراءت كرده اى : قل لا أ سئلكم علیه أ جرا الاالمودة فی القربى .گفت : آرى .امام ( ع ) فرمود : آن خویشاوندان كه خداوند تعالى به دوستى آنها امرفرموده و براى رسول الله اجر رسالت قرار داده ماییم .سپس آیه تطهیر را كه درحق اهل بیت پیغمبر ( ص ) است تلاوت فرمود : انما یرید الله لیذهب عنكم الرجس اهل البیت ویطهركم تطهیرا .پیرمردگفت : این آیه را خوانده ام .امام ( ع ) فرمود : مراد از این آیه ماییم كه خداوند ما را از هر آلایش ظاهر و باطن پاكیزه داشته است .پیرمرد بسیار تعجب كرد و گریست و گفت چقدر من بى خبر مانده ام .سپس به امام ( ع ) عرض كرد : اگر توبه كنم آیا توبه ام پذیرفته است ؟ امام ( ع ) به او اطمینان داد .این پیرمرد را به خاطر همین آگاهى شهید كردند .بارى , قافله اسیران راه خدا را در جلو مسجد جامع دمشق متوقف ساختند .سپس آنها را در حالى كه به طنابها بسته بودند به زندانى منتقل كردند .چند روزى را در زندان گذراندند , زندانى خراب .به هر حال یزید در نظر داشت با دعوت ازبرجستگان هر مذهب و سفیران و بزرگان و چاپلوسان دربارى مجلسى فراهم كند تا پیروزى ظاهرى خود را به همه نشان دهد .در این مجلس یزید همان جسارتى را نسبت به سر مقدس حضرت سید الشهداء انجام داد كه ابن زیاد , دست نشانده پلیدش در كوفه انجام داده بود .چوب دستى خود را بر لب و دندانى نواخت كه بوسه گاه حضرت رسول الله ( ص ) و على مرتضى و فاطمه زهرا علیهما السلام بوده است .وقتى زینب ( ع ) این جسارت را از یزید مشاهده فرمود و اولین سخنى كه یزید به حضرت سید سجاد ( ع ) گفت چنین بود : شكر خداى را كه شما را رسوا ساخت , بى درنگ حضرت زینب ( ع ) در چنان مجلسى بپاخاست .دلش به جوش آمد و زبان به ملامت یزید و یزیدیان گشود و با فصاحت و بلاغت علوى پیام خون و شهادت را بیان فرمود و در سنگر افشاگرى پرده از روى سیه كارى یزید و یزیدیان برداشت , و خلیفه مسلمین را رسواتر از مردم كوفه نمود .اما یزید سر به زیر انداخت و آن ضربات كوبنده و بر باد دهنده شخصیت كاذب خود را تحمل كرد , و تنها براى جواب بیتى خواند كه ترجمه آن این است : ناله و ضجه از داغ دیدگان رواست و زنان اجیر نوحه كننده را مرگ درگذشته آسان است .حضرت زین العابدین ( ع ) وقتى با یزید روبرو شد - در حالى كه ازكوفه تا دمشق زیر زنجیر بود - فرمود : اى یزید , به خدا قسم , چه گمان میبرى اگرپیغمبر خدا ( ص ) ما را به این حال بنگرد ؟ این جمله چنان در یزید اثر كرد كه دستور داد زنجیر را از آن حضرت برداشتند , و همه اطرافیان از آن سخن گریستند .فرصت بهترى كه در شام به دست امام چهارم آمد , روزى بود كه خطیب رسمى بالاى منبر رفت و در بدگویى على ( ع ) و اولاد طاهرینش و خوبى معاویه و یزید داد سخن داد .امام سجاد ( ع ) به یزید گفت : به من هم اجازه میدهى روى این چوبها بروم و سخنانى بگویم كه هم خدا را خشنود سازد و هم براى مردم موجب اجر و ثواب باشد ؟ یزید نمیخواست اجازه دهد , زیرا از علم و معرفت و فصاحت و بلاغت خانواده عصمت علیهم السلام آگاه بود و بر خود میترسید .مردم اصرار كردند .ناچار یزید قبول كرد .امام چهارم ( ع ) پاى به منبر گذاشت و آنچنان سخن گفت كه دلها از جا كنده شد و اشكها یكباره فرو ریخت و شیون از میان زن و مردبرخاست .خلاصه بیانات امام ( ع ) چنین بود : اى مردم شش چیز را خدا به ما داده است و برترى ما بر دیگران بر هفت پایه است .علم نزد ماست , حلم نزد ماست , جود و كرم نزد ماست , فصاحت وشجاعت نزد ماست , دوستى قلبى مؤمنین مال ماست .خدا چنین خواسته است كه مردم با ایمان ما را دوست بدارند , و این كارى است كه دشمنان ما نمیتوانند از آن جلوگیرى كنند .سپس فرمود : پیغمبر خدا محمد ( ص ) از ماست , وصى او على بن ابیطالب از ماست , حمزه سید الشهداء از ماست , جعفر طیار از ماست , دو سبط این امت حسن و حسین ( ع ) از ماست , مهدى این امت و امام زمان از ماست .سپس امام خود را معرفى كرد و كار به جایى رسید كه خواستند سخن امام را قطع كنند , پس دستور دادند تا مؤذن اذان بگوید .امام ( ع ) سكوت كرد .تا مؤذن گفت : اشهد ان محمدا رسول الله .امام عمامه از سر برگرفت و گفت : اى مؤذن تو را به حق همین محمد خاموش باش .سپس رو به یزید كرد و گفت : آیا این پیامبر ارجمند جد تو است یا جد ما ؟ اگر بگویى جد تو است همه میدانند دروغ میگویى , واگر بگویى جد ماست , پس چرا فرزندش حسین ( ع ) را كشتى ؟ چرا فرزندانش را كشتى ؟ چرا اموالش را غارت كردى ؟ چرا زنان و بچه هایش را اسیر كردى ؟ سپس امام ( ع ) دست برد و گریبان چاك زد و همه اهل مجلس را منقلب نمود.براستى آشوبى به پا شد .این پیام حماسى عاشورا بود كه به گوش همه می رسید .این نداى حق بود كه به گوش تاریخ میرسید .یزید در برابر این اعتراضها زبان به طعن و لعن ابن زیاد گشود و حتى بعضى ازلشكریان را كه همراه اسیران آمده بودند - بظاهر - مورد عتاب و سرزنش قرارداد .سرانجام بیمناك شد و از آنان روى پوشید و سعى كرد كمتر با مردم تماس بگیرد .به هر حال , یزید بر اثر افشاگریهاى امام ( ع ) و پریشان حالى اوضاع مجبور شد در صدد استمالت و دلجویى حال اسیران برآید .از امام سجاد ( ع ) پرسید : آیا میل دارید پیش ما در شام بمانید یا به مدینه بروید ؟ امام سجاد ( ع ) و زینب كبرى ( ع ) فرمودند : میل داریم پهلوى قبر جدمان در مدینه باشیم .حركت به مدینه در ماه صفر سال 61 هجرى اهل بیت عصمت با جلال و عزت به سوى مدینه حركت كردند .نعمان بن بشیر با پانصد نفر به دستور یزید كاروان را همراهى كرد .امام سجاد و زینب كبرى و سایر اهل بیت به مدینه نزدیك می شدند .امام سجاد ( ع )محلى در خارج شهر مدینه را انتخاب فرمود و دستور داد قافله در آنجا بماند .نعمان بن بشیر و همراهانش را اجازه مراجعت داد .امام ( ع ) دستور داد در همان محل خیمه هایى برافراشتند .آنگاه به بشیر بن جذلم فرمود مرثیه اى بسراى و مردم مدینه را از ورود ما آگاه كن .بشیر یكسر به مدینه رفت و در كنار قبر رسول الله ( ص ) با حضور مردم مدینه ایستاد و اشعارى سرود كه ترجمه آن چنین است : هان و اینك این اشكهاى من است كه روان است .آوخ بود در كربلا بگذاشتند , و سرش را بر نیزه شهربه شهر گردانیدند .شهر یكباره از جاى كنده شد .زنان بنى هاشم صدا به ضجه و ناله و شیون برداشتند .مردم در خروج از منزلهاى خود و هجوم به سوى خارج شهر بریكدیگر سبقت گرفتند .بشیر میگوید : اسب را رها كردم و خود را به عجله به خیمه اهل بیت پیغمبر رساندم .در این موقع حضرت سجاد ( ع ) از خیمه بیرون آمد و درحالى كه اشكهاى روان خود را با دستمالى پاك میكرد به مردم اشاره كرد ساكت شوند , و پس از حمد و ثناى الهى لب به سخن گشود و از واقعه جانگداز كربلا سخن گفت .از جمله فرمود : اگر رسول الله ( ص ) جد ما به قتل و غارت و زجر و آزار ما دستور میداد , بیش از این بر ما ستم نمیرفت , و حال اینكه به حمایت و حرمت ما سفارش بسیار شده بود .به خدا سوگند به ما رحمت و عنایت فرماید و ازدشمنان ما انتقام بگیرد .سپس امام سجاد ( ع ) و زینب كبرى ( ع ) و یاران و دلسوختگان عزاى حسینى وارد مدینه شدند .ابتدا به حرم جد خود حضرت رسول الله ( ص ) و سپس به بقیع رفتند و شكایت مردم جفا پیشه را با چشمانى اشك ریزان بیان نمودند .مدتها درمدینه عزاى حسینى برقرار بود .و امام ( ع ) و زینب كبرى از مصیبت بى نظیركربلا سخن میگفتند و شهادت هدفدار امام حسین ( ع ) را و پیام او را به مردم تعلیم میدادند و فساد دستگاه حكومت را بر ملا میكردند تا مردم به عمق مصیبت پى ببرند و از ستمگران روزگار انتقام خواستن را یاد بگیرند .آن روز در جهان اسلام چهار نقطه بسیار حساس و مهم بود : دمشق , كوفه , مكه و مدینه , حرم مقدس رسول الله مركز یادها و خاطره اسلام عزیز و پیامبر گرامى ( ص ).امام سجاد در هر چهار نقطه نقش حساس ایفا فرمود , و به دنبال آن بیدارى مردم و قیامها و انقلابات كوچك و بزرگ و نارضایتى عمیق مردم آغاز شد .از آن پس تاریخ اسلام شاهد قیامهایى بود كه از رستاخیز حسینى در كربلا مایه میگرفت , از جمله واقعه حره كه سال بعد اتفاق افتاد , و كارگزاران یزید دربرابر قیام مردم مدینه كشتارهاى عظیم به راه انداختند .اولاد على ( ع ) هر یك در گوشه و كنار در صدد قیام و انتقام بودند تا سرانجام به قیام ابو مسلم خراسانى و انقراض سلسله ناپاك بنى امیه منتهى شد .مبارزه و انتقاد از رفتار خودخواهانه و غیر عادلانه خلفاى بنى امیه و بنى عباس به صورتهاى مختلف در مسلمانان بخصوص در شیعیان على ( ع ) در طول تاریخ ‌زنده شد و شیعه به عنوان عنصر مقاوم و مبارز كه حامل پیام خون و شهادت بود درصحنه تاریخ معرفى گردید .گرچه شیعیان همیشه زجرها دیده و شكنجهها بر خود همواركردهاند , ولى همیشه این روحیه انقلابى را حتى تا امروز - پس از چهارده قرن - درخود حفظ كردهاند .امام سجاد ( ع ) گرچه بظاهر در خانه نشست , ولى همیشه پیام شهادت و مبارزه را در برابر ستمگران به زبان دعا و وعظ بیان می فرمود و با خواص شیعیان خود مانند ابو حمزه ثمالى و ابو خالد كابلى و ... در تماس بود , و در عین حال به امر به معروف و نهى از منكر اشتغال داشت , و شیعیان خاص وى معارف دینى و احكام اسلامى را از آن حضرت میگرفتند و در میان شیعیان منتشر میكردند , واز این راه ابعاد تشیع توسعه فراوانى یافت .بر اثر این مبارزات پنهان و آشكار بود كه براى بار دوم امام سجاد را به امر عبد الملك خلیفه اموى , با بند وزنجیر از مدینه به شام جلب كردند , و بعد از زمانى به مدینه برگرداندند .امام سجاد ( ع ) در مدت 35 سال امامت با روشن بینى خاص خود هر جا لازم بود , براى بیدارى مردم و تهییج آنها علیه ظلم و ستمگرى و گمراهى كوشید , و درموارد بسیارى به خدمات اجتماعى وسیعى در زمینه حمایت بینوایان و خاندانهاى بى سرپرست پرداخت , و نیز از طریق دعاهایى كه مجموعه آنها در صحیفه سجادیه گردآمده است , به نشر معارف اسلام و تهذیب نفس و اخلاق و بیدارى مردم اقدام نمود .صحیفه سجادیه صحیفه سجادیه كه از ارزندهترین آثار اسلامى است , شامل 57 دعا است كه مشتمل بر دقیقترین مسائل توحیدى و عبادى و اجتماعى و اخلاقى است , و بدان زبورآل محمد ( ص ) نیز میگویند .یكى از حوادث تاریخ كه دورنمایى از تلألؤ شخصیت امام سجاد ( ع ) را به مامی نمایاند - گرچه سراسر زندگى امام درخشندگى و شور ایمان است - قصیدهاى است كه فرزدق شاعر در مدح امام ( ع ) در برابر كعبه معظمه سروده است .مورخان نوشته اند : در دوران حكومت ولید بن عبد الملك اموى , ولیعهد وبرادرش هشام بن عبد الملك به قصد حج , به مكه آمد و به آهنگ طواف قدم در مسجد الحرام گذاشت .چون به منظور استلام حجر الاسود به نزدیك كعبه رسید , فشارجمعیت میان او و حطیم حائل شد , ناگزیر قدم واپس نهاد و بر منبرى كه براى وى نصب كردند , به انتظار فرو كاستن ازدحام جمعیت بنشست و بزرگان شام كه همراه اوبودند در اطرافش جمع شدند و به تماشاى مطاف پرداختند .در این هنگام كوكبه جلال حضرت على بن الحسین علیهما السلام كه سیمایش از همگان زیباتر و جامه هایش ازهمگان پاكیزهتر و شمیم نسیمش از همه طواف كنندگان دلپذیرتر بود , از افق مسجد بدرخشید و به مطاف درآمد , و چون به نزدیك حجر الاسود رسید , موج جمعیت دربرابر هیبت و عظمتش واپس نشست و منطقه استلام را در برابرش خالى از ازدحام ساخت , تا به آسانى دست به حجر الاسود رساند و به طواف پرداخت .تماشاى این منظره موجى از خشم و حسد در دل و جان هشام بن عبد الملك برانگیخت و در همین حال كه آتش كینه در درونش زبانه میكشید , یكى از بزرگان شام رو به او كرد و با لحنى آمیخته به حیرت گفت : این كیست كه تمام جمعیت به تجلیل و تكریم او پرداختند و صحنه مطاف براى او خلوت گردید ؟ هشام با آن كه شخصیت امام را نیك میشناخت , اما از شدت كینه و حسد و از بیم آن كه درباریانش به او مایل شوند و تحت تأ ثیر مقام و كلامش قرار گیرند , خود را به نادانى زد و در جواب مرد شامى گفت : او را نمیشناسم .در این هنگام روح حساس ابو فراس ( فرزدق ) از این تجاهل و حق كشى سخت آزرده شد و با آن كه خودشاعر دربار اموى بود , بدون آن كه از قهر و سطوت هشام بترسد و از درنده خویى آن امیر مغرور خودكامه بر جان خود بیندیشد , رو به مرد شامى كرد و گفت : اگر خواهى تا شخصیت او را بشناسى از من بپرس , من او را نیك میشناسم.آن گاه فرزدق در لحظهاى از لحظات تجلى ایمان و معراج روح , قصیده جاویدان خود را كه از الهام وجدان بیدارش مایه میگرفت , با حماسه هاى افروخته و آهنگى پرشور سیل آسا بر زبان راند , و اینك دو بیتى از آن قصیده و قسمتى از ترجمه آن : هذا الذى تعرف البطحاء وطأ ته والبیت یعرفه والحل والحرم هذا الذى احمد المخت ـار والده صلى علیه الهى ما جرى القلم این كه تو او را نمیشناسى , همان كسى است كه سرزمین بطحاء جاى گامهایش را میشناسد و كعبه و حل و حرم در شناسائیش همدم و هم قدمند .این كسى است كه احمد مختار پدر اوست , كه تا هر زمان قلم قضا در كارباشد , درود و رحمت خدا بر روان پاك او روان باد ... این فرزند فاطمه , سروربانوان جهان است و پسر پاكیزه گوهر وصى پیغمبر است , كه آتش قهر و شعله انتقام خدا از زبانه تیغ بى دریغش میدرخشد ... .و از این دست اشعارى سرود كه همچون خورشید بر تارك آسمان ولایت میدرخشد ونور میپاشد .وقتى قصیده فرزدق به پایان رسید , هشام مانند كسى كه از خوابى گران بیدارشده باشد , خشمگین و آشفته به فرزدق گفت : چرا چنین شعرى - تا كنون - در مدح ما نسرودهاى ؟ فرزدق گفت : جدى بمانند جد او و پدرى همشأن پدر او و مادرى پاكیزه گوهر مانند مادر او بیاور تا تو را نیز مانند او بستایم .هشام برآشفت و دستور داد تا نام شاعر را از دفتر جوایز حذف كنند و او رادر سرزمین عسفان میان مكه و مدینه به بند و زندان كشند .چون این خبر به حضرت سجاد ( ع ) رسید دستور فرمود دوازده هزار درهم به رسم صله و جایزه نزد فرزدق بفرستند و عذر بخواهند كه بیش از این مقدور نیست .فرزدق صله را نپذیرفت و پیغام داد : من این قصیده را براى رضاى خدا و رسول خداو دفاع از حق سرودهام و صلهاى نمیخواهم .امام ( ع ) صله را بازپس فرستاد و اورا سوگند داد كه بپذیرد و اطمینان داد كه چیزى از ارزش واقعى آن , در نزد خداكم نخواهد شد .بارى , این فضایل و ارزشهاى واقعى است كه دشمن را بر سر كینه و انتقام میآورد .چنانكه نوشته اند : سرانجام به تحریك هشام , خلیفه اموى , ولید بن عبد الملك , امام زین العابدین و سید الساجدین ( ع ) را مسموم كرد و در سال 95هجرى درگذشت و در بقیع مدفون ش

پدرش امام محمد باقر ( ع ) و مادرش "ام فروه " دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر می باشد.کنیه آن حضرت : "ابو عبدالله " و لقبش "صادق " است . حضرت صادق تا سن 12سالگی معاصر جد گرامیش حضرت سجاد بود و مسلما تربیت اولیه او تحت نظر آن بزرگوار صورت گرفته و امام ( ع ) از خرمن دانش جدش خوشه چینی کرده است .پس از رحلت امام چهارم مدت 19سال نیز در خدمت پدر بزرگوارش امام محمد باقر ( ع ) زندگی کرد و با این ترتیب 31سال از دوران عمر خود را در خدمت جد و پدر بزرگوار خود که هر یک از آنان در زمان خویش حجت خدا بودند ، و از مبدأ فیض کسب نور می نمودند گذرانید .بنابراین صرف نظر از جنبه الهی و افاضات رحمانی که هر امامی آن را دار می باشد ، بهره مندی از محضر پدر و جد بزرگوارش موجب شد که آن حضرت با استعداد ذاتی و شم علمی و ذکاوت بسیار ، به حد کمال علم و ادب رسید و در عصر خود بزرگترین قهرمان علم و دانش گردید . پس از درگذشت پدر بزرگوارش 34سال نیز دوره امامت او بود که در این مدت "مکتب جعفری " را پایه ریزی فرمود و موجب بازسازی و زنده نگهداشتن شریعت محمدی ( ص ) گردید . برای مشاهده ی متن کامل به ادامه مطلب بروید زندگی پر بار امام جعفر صادق ( ع ) مصادف بود با خلافت پنج نفر از بنی امیه ( هشام بن عبدالملک - ولید بن یزید - یزید بن ولید - ابراهیم بن ولید - مروان حمار ) که هر یک به نحوی موجب تألم و تأثر و کدورت روح بلند امام معصوم ( ع ) را فراهم می کرده اند ، و دو نفر از خلفای عباسی ( سفاح و منصور ) نیز در زمان امام ( ع ) مسند خلافت را تصاحب کردند و نشان دادند که در بیداد و ستم بر امویان پیشی گرفته اند ، چنانکه امام صادق ( ع ) در 10سال آخر عمر شریفش در ناامنی و ناراحتی بیشتری بسر می برد . عصر امام صادق ( ع )عصر امام صادق ( ع ) یکی از طوفانی ترین ادوار تاریخ اسلام است که از یک سو اغتشاشها و انقلابهای پیاپی گروههای مختلف ، بویژه از طرف خونخواهان امام حسین ( ع ) رخ می داد ، که انقلاب "ابو سلمه " در کوفه و "ابو مسلم " در خراسان و ایران از مهمترین آنها بوده است . و همین انقلاب سرانجام حکومت شوم بنی امیه را برانداخت و مردم را از یوغ ستم و بیدادشان رها ساخت . لیکن سرانجام بنی عباس با تردستی و توطئه ، بناحق از انقلاب بهره گرفته و حکومت و خلافت را تصاحب کردند . دوره انتقال حکومت هزار ماهه بنی امیه به بنی عباس طوفانی ترین و پر هرج و مرج ترین دورانی بود که زندگی امام صادق ( ع ) را فراگرفته بود . و از دیگر سو عصر آن حضرت ، عصر برخورد مکتبها و ایده ئولوژیها و عصر تضاد افکار فلسفی و کلامی مختلف بود ، که از برخورد ملتهای اسلام با مردم کشورهای فتح شده و نیز روابط مراکز اسلامی با دنیای خارج ، به وجود آمده و در مسلمانان نیز شور و هیجانی برای فهمیدن و پژوهش پدید آورده بود . عصری که کوچکترین کم کاری یا عدم بیداری و تحرک پاسدار راستین اسلام ، یعنی امام ( ع ) ، موجب نابودی دین و پوسیدگی تعلیمات حیات بخش اسلام ، هم از درون و هم از بیرون می شد . اینجا بود که امام ( ع ) دشواری فراوان در پیش و مسؤولیت عظیم بر دوش داشت .پیشوای ششم در گیر و دار چنین بحرانی می بایست از یک سو به فکر نجات افکار توده مسلمان از الحاد و بی دینی و کفر و نیز مانع انحراف اصول و معارف اسلامی از مسیر راستین باشد ، و از توجیهات غلط و  وارونه دستورات دین به وسیله خلفای وقت جلوگیری کند . علاوه بر این ، با نقشه ای دقیق و ماهرانه ، شیعه را از اضمحلال و نابودی برهاند ، شیعه ای که در خفقان و شکنجه حکومت پیشین ، آخرین رمقها را می گذراند ، و آخرین نفرات خویش را قربانی می داد ، و رجال و مردان با ارزش شیعه یا مخفی بودند ، و یا در کر و فر و زرق و برق حکومت غاصب ستمگر ذوب شده بودند ، و جرأت ابراز شخصیت نداشتند ، حکومت جدید هم در کشتار و بی عدالتی دست کمی از آنها نداشت و وضع به حدی خفقان آور و ناگوار و خطرناک بود که همگی یاران امام ( ع ) را در معرض خطر مرگ قرار می داد ، چنانکه زبده هایشان جزو لیست سیاه مرگ بودند . "جابر جعفی " یکی از یاران ویژه امام است که از طرف آن حضرت برای انجام دادن امری به سوی کوفه می رفت . در بین راه قاصد تیز پای امام به او رسید و گفت : امام ( ع ) می گوید : خودت را به دیوانگی بزن ، همین دستور او را از مرگ نجات داد و حاکم کوفه که فرمان محرمانه ترور را از طرف خلیفه داشت از قتلش به خاطر دیوانگی منصرف شد .جابر جعفی که از اصحاب سر امام باقر ( ع ) نیز می باشد می گوید : امام باقر ( ع ) هفتاد هزار بیت حدیث به من آموخت که به کسی نگفتم و نخواهم گفت ... او روزی به حضرت عرض کرد مطالبی از اسرار به من گفته ای که سینه ام تاب تحمل آن را ندارد و محرمی ندارم تا به او بگویم و نزدیک است دیوانه شوم . امام فرمود : به کوه و صحرا برو و چاهی بکن و سر در دهانه چاه بگذار و در خلوت چاه بگو : حدثنی محمد بن علی بکذا وکذا ... ، ( یعنی امام باقر (ع ) به من فلان مطلب را گفت ، یا روایت کرد ) .آری ، شیعه می رفت که نابود شود ، یعنی اسلام راستین به رنگ خلفا درآید ، و به صورت اسلام بنی امیه ای یا بنی عباسی خودنمایی کند . در چنین شرایط دشواری ، امام دامن همت به کمر زد و به احیا و بازسازی معارف اسلامی پرداخت و مکتب علمی عظیمی به وجود آورد که محصول و بازده آن ، چهار هزار شاگرد متخصص ( همانند هشام ، محمد بن مسلم و ... ) در رشته های گوناگون علوم بودند ، و اینان در سراسر کشور پهناور اسلامی آن روز پخش شدند . هر یک از اینان از طرفی خود ، بازگوکننده منطق امام که همان منطق اسلام است و پاسدار میراث دینی و علمی و نگهدارنده تشیع راستین بودند ، و از طرف دیگر مدافع و مانع نفوذ افکار ضد اسلامی و ویرانگر در میان مسلمانان نیز بودند . تأسیس چنین مکتب فکری و این سان نوسازی و احیاگری تعلیمات اسلامی ، سبب شد که امام صادق ( ع ) به عنوان رئیس مذهب جعفری ( تشیع ) مشهور گردد . لیکن طولی نکشید که بنی عباس پس از تحکیم پایه های حکومت و نفوذ خود ، همان شیوه ستم و فشار بنی امیه را پیش گرفتند و حتی از آنان هم گوی سبقت را ربودند . امام صادق ( ع ) که همواره مبارزی نستوه و خستگی ناپذیر و انقلابیی بنیادی در میدان فکر و عمل بوده ، کاری که امام حسین ( ع ) به صورت قیام خونین انجام داد ، وی قیام خود را در لباس تدریس و تأسیس مکتب و انسان سازی انجام داد و جهادی راستین کرد . جنبش علمیاختلافات سیاسی بین امویان و عباسیان و تقسیم شدن اسلام به فرقه های مختلف و ظهور عقاید مادی و نفوذ فلسفه یونان در کشورهای اسلامی ، موجب پیدایش یک نهضت علمی گردید . نهضتی که پایه های آن بر حقایق مسلم استوار بود . چنین نهضتی لازم بود ، تا هم حقایق دینی را از میان خرافات و موهومات و احادیث جعلی بیرون کشد و هم در برابر زندیقها و مادیها با نیروی منطق و قدرت استدلال مقاومت کند و آرای سست آنها را محکوم سازد .گفتگوهای علمی و مناظرات آن حضرت با افراد دهری و مادی مانند "ابن ابی العوجاء" و "ابو شاکر دیصانی " و حتی "ابن مقفع " معروف است . به وجود آمدن چنین نهضت علمی در محیط آشفته و تاریک آن عصر ، کار هر کسی نبود ، فقط کسی شایسته این مقام بزرگ بود که مأموریت الهی داشته باشد و از جانب خداوند پشتیبانی شود ، تا بتواند به نیروی الهام و پاکی نفس و تقوا وجود خود را به مبدأ غیب ارتباطدهد ، حقایق علمی را از دریای بیکران علم الهی به دست آورد ، و در دسترس استفاده گوهرشناسان حقیقت قرار دهد . تنها وجود گرامی حضرت صادق ( ع ) می توانست چنین مقامی داشته باشد ، تنها امام صادق ( ع ) بود که با کناره گیری از سیاست و جنجالهای سیاسی از آغاز امامت در نشر معارف اسلام و گسترش قوانین و احادیث راستین دین مبین و تبلیغ احکام و تعلیم و تربیت مسلمانان کمر همت بر میان بست .زمان امام صادق ( ع ) در حقیقت عصر طلایی دانش و ترویج احکام و تربیت شاگردانی بود که هر یک مشعل نورانی علم را به گوشه و کنار بردند و در "خودشناسی " و "خداشناسی " مانند استاد بزرگ و امام بزرگوار خود در هدایت مردم کوشیدند . در همین دوران درخشان - در برابر فلسفه یونان - کلام و حکمت اسلامی رشد کرد و فلاسفه و حکمای بزرگی در اسلام پرورش یافتند .همزمان با نهضت علمی و پیشرفت دانش بوسیله حضرت صادق ( ع ) در مدینه ، منصور خلیفه عباسی که از راه کینه و حسد ، به فکر ایجاد مکتب دیگری افتاد که هم بتواند در برابر مکتب جعفری استقلال علمی داشته باشد و هم مردم را سرگرم نماید و از خوشه چینی از محضر امام ( ع ) بازدارد . بدین جهت منصور مدرسه ای در محله "کرخ " بغداد تأسیس نمود . منصور در این مدرسه از وجود ابو حنیفه در مسائل فقهی استفاده نمود و کتب علمی و فلسفی را هم دستور داد از هند و یونان آوردند و ترجمه نمودند ، و نیز مالک را - که رئیس فرقه مالکی است - بر مسند فقه نشاند ، ولی این مکتبها نتوانستند وظیفه ارشاد خود را چنانکه باید انجام دهند . امام صادق ( ع ) مسائل فقهی و علمی و کلامی را که پراکنده بود ، به صورت منظم درآورد ، و در هر رشته از علوم و فنون شاگردان زیادی تربیت فرمود که باعث گسترش معارف اسلامی در جهان گردید . دانش گستری امام ( ع ) در رشته های مختلف فقه ، فلسفه و کلام ، علوم طبیعی و ... آغاز شد . فقه جعفری همان فقه محمدی یا دستورهای دینی است که از سوی خدا به پیغمبر بزرگوارش از طریق قرآن و وحی رسیده است . بر خلاف سایر فرقه ها که بر مبنای عقیده و رأی و نظر خود مطالبی را کم یا زیاد می کردند ، فقه جعفری توضیح و بیان همان اصول و فروعی بود که در مکتب اسلام از آغاز مطرح بوده است .ابو حنیفه رئیس فرقه حنفی درباره امام صادق ( ع ) گفت : من فقیه تر از جعفرالصادق کسی را ندیده ام و نمی شناسم . فتوای بزرگترین فقیه جهان تسنن شیخ محمد شلتوت رئیس دانشگاه الازهر مصر که با کمال صراحت عمل به فقه جعفری را مانند مذاهب دیگر اهل سنت جایز دانست - در روزگار ما - خود اعترافی است بر استواری فقه جعفری و حتی برتری آن بر مذاهب دیگر . و اینها نتیجه کار و عمل آن روز امام صادق ( ع ) است . در رشته فلسفه و حکمت حضرت صادق ( ع ) همیشه با اصحاب و حتی کسانی که از دین و اعتقاد به خدا دور بودند مناظراتی داشته است . نمونه ای از بیانات امام ( ع ) که در اثبات وجود خداوند حکیم است ، به یکی از شاگردان واصحاب خود به نام "مفضل بن عمر" فرمود که در کتابی به نام "توحید مفضل " هم اکنون در دست است .مناظرات امام صادق ( ع ) با طبیب هندی که موضوع کتاب "اهلیلجه " است نیز نکات حکمت آموز بسیاری دارد که گوشه ای از دریای بیکران علم امام صادق ( ع ) است . برای شناسایی استاد معمولا دو راه داریم ، یکی شناختن آثار و کلمات او ، دوم شناختن شاگردان و تربیت شدگان مکتبش . کلمات و آثار و احادیث زیادی از حضرت صادق ( ع ) نقل شده است که ما حتی قطره ای از دریا را نمی توانیم  به دست دهیم مگر "نمی از یمی " . اما شاگردان آن حضرت هم بیش از چهار هزار بوده اند ، یکی از آنها "جابر بن حیان " است .جابر از مردم خراسان بود . پدرش در طوس به دارو فروشی مشغول بود که به وسیله طرفداران بنی امیه به قتل رسید . جابر بن حیان پس از قتل پدرش به مدینه آمد . ابتدا در نزد امام محمد باقر ( ع ) و سپس در نزد امام صادق ( ع ) شاگردی کرد . جابر یکی از افراد عجیب روزگار و از نوابغ بزرگ جهان اسلام است . در تمام علوم و فنون مخصوصا در علم شیمی تألیفات زیادی دارد ، و در رساله های خود همه جا نقل می کند که ( جعفر بن محمد ) به من چنین گفت یا تعلیم داد یا حدیث کرد . از اکتشافات او اسید ازتیک ( تیزآب ) و تیزاب سلطانی و الکل است . وی چند فلز و شبه فلز را در زمان خود کشف کرد .در دوران "رنسانس اروپا" در حدود 300 رساله از جابر به زبان آلمانی چاپ و ترجمه شده که در کتابخانه های برلین و پاریس ضبط است . حضرت صادق ( ع ) بر اثر توطئه های منصور عباسی در سال 148هجری مسموم و در قبرستان بقیع در مدینه مدفون شد . عمر شریفش در این هنگام 65سال بود . از جهت اینکه عمر بیشتری نصیب ایشان شده است به "شیخ الائمه " موسوم است .حضرت امام صادق ( ع ) هفت پسر و سه دختر داشت . پس از حضرت صادق ( ع ) مقام امامت بنا به امر خدا به امام موسی کاظم ( ع ) منتقل گردید . دیگر از فرزندان آن حضرت اسمعیل است که بزرگترین فرزند امام بوده و پیش از وفات حضرت صادق ( ع ) از دنیا رفته است . طایفه اسماعیلیه به امامت وی قائلند . خلق و خوی حضرت صادق ( ع )حضرت صادق ( ع ) مانند پدران بزرگوار خود در کلیه صفات نیکو و سجایای اخلاقی سرآمد روزگار بود . حضرت صادق ( ع ) دارای قلبی روشن به نور الهی و در احسان و انفاق به نیازمندان مانند اجداد خود بود .دارای حکمت و علم وسیع و نفوذ کلام و قدرت بیان بود . با کمال تواضع و در عین حال با نهایت مناعت طبع کارهای خود را شخصا انجام می داد ، و در برابر آفتاب سوزان حجاز بیل به دست گرفته ، در مزرعه خود کشاورزی می کرد و می فرمود : اگر در این حال پروردگار خود را ملاقات کنم خوشوقت خواهم بود ، زیرا به کد یمین و عرق جبین آذوقه و معیشت خود و خانواده ام را تأمین می نمایم . ابن خلکان می نویسد : امام صادق ( ع ) یکی از ائمه دوازده گانه مذهب امامیه و از سادات اهل بیت رسالت است . از این جهت به وی صادق می گفتند که هر چه می گفت راست و درست بود و فضیلت او مشهورتر از آن است که گفته شود .مالک می گوید : با حضرت صادق ( ع ) سفری به حج رفتم ، چون شترش به محل احرام رسید ، امام صادق ( ع ) حالش تغییر کرد ، نزدیک بود از مرکب بیفتد و هر چه می خواست لبیک بگوید ، صدا در گلویش گیر می کرد . به او گفتم : ای پسر پیغمبر ، ناچار باید بگویی لبیک ، در جوابم فرمود : چگونه جسارت کنم و بگویم لبیک ، می ترسم خداوند در جوابم بگوید : لا لبیک ولا سعدیک

نام مبارك امام پنجم محمد بود .لقب آن حضرت باقر یا باقرالعلوم است ,بدین جهت كه : دریاى دانش را شكافت و اسرار علوم را آشكارا ساخت .القاب دیگرى مانند شاكر و صابر و هادى نیز براى آن حضرت ذكر كرده اند كه هریك بازگوینده صفتى از صفات آن امام بزرگوار بوده است .كنیه امام ابوجعفر بود .مادرش فاطمه دختر امام حسن مجتبى ( ع ) است .بنابراین نسبت آن حضرت از طرف مادر به سبط اكبر حضرت امام حسن ( ع )و از سوى پدر به امام حسین ( ع ) میرسید .پدرش حضرت سیدالساجدین , امام زین العابدین , على بن الحسین ( ع ) است .تولد حضرت باقر ( ع ) در روز جمعه سوم ماه صفر سال 57 هجرى در مدینه جانگداز كربلا همراه پدر و در كنار جدش حضرت سیدالشهداء كودكى بود كه به چهارمین بهار زندگیش نزدیك میشد . برای مشاهده ی متن کامل به ادامه مطلب برویددوران امامت امام محمد باقر ( ع ) از سال 95 هجرى كه سال درگذشت امام زین العابدین ( ع ) است آغاز شد و تا سال 114 ه . یعنى مدت 19 سال و چند ماه ادامه داشته است .در دوره امامت امام محمد باقر ( ع ) و فرزندش امام جعفرصادق ( ع )مسائلى مانند انقراض امویان و بر سر كار آمدن عباسیان و پیدا شدن مشاجرات سیاسى و ظهور سرداران و مدعیانى مانند ابوسلمه خلال و ابومسلم خراسانى و دیگران مطرح است , ترجمه كتابهاى فلسفى و مجادلات كلامى در این دوره پیش می آید , و عدهاى از مشایخ صوفیه و زاهدان و قلندران وابسته به دستگاه خلافت پیدا میشوند .قاضیها و متكلمانى به دلخواه مقامات رسمى و صاحب قدرتان پدید می آیند و فقه و قضاء و عقاید و كلام و اخلاق را - بر طبق مصالح مراكز قدرت خلافت شرح و تفسیر مینماید , و تعلیمات قرآنى - به ویژه مسأ له امامت و ولایت را , كه پس از واقعه عاشورا و حماسه كربلا , افكار بسیارى از حق طلبان را به حقانیت آل على ( ع ) متوجه كرده بود , و پرده از چهره زشت ستمكاران اموى ودین به دنیا فروشان برگرفته بود , به انحراف میكشاندند و احادیث نبوى را دربوته فراموشى قرار میدادند .برخى نیز احادیثى به نفع دستگاه حاكم جعل كرده و یا مشغول جعل بودند و یا آنها را به سود ستمكاران غاصب خلافت دگرگون مینمودند .اینها عواملى بود بسیار خطرناك كه باید حافظان و نگهبانان دین در برابر آنهابایستند .بدین جهت امام محمد باقر ( ع ) و پس از وى امام جعفر صادق ( ع )از موقعیت مساعد روزگار سیاسى , براى نشر تعلیمات اصیل اسلامى و معارف حقه بهره جستند , و دانشگاه تشیع و علوم اسلامى را پایه ریزى نمودند .زیرا این امامان بزرگوار و بعد شاگردانشان وارثان و نگهبانان حقیقى تعلیمات پیامبر( ص ) و ناموس و قانون عدالت بودند , و میبایست به تربیت شاگردانى عالم و عامل و یارانى شایسته و فداكار دست یازند , و فقه آل محمد ( ص ) را جمع و تدوین و تدریس كنند .به همین جهت محضر امام باقر ( ع ) مركز علماء ودانشمندان و راویان حدیث و خطیبان و شاعران بنام بود .در مكتب تربیتى امام باقر ( ع ) علم و فضیلت به مردم آموخته میشد .ابوجعفر امام محمد باقر ( ع )متولى صدقات حضرت رسول ( ص ) و امیرالمؤمنین ( ع ) و پدر و جد خود بود واین صدقات را بر بنى هاشم و مساكین و نیازمندان تقسیم میكرد , و اداره آنها را از جهت مالى به عهده داشت .امام باقر ( ع ) داراى خصال ستوده و مؤدب به آداب اسلامى بود .سیرت و صورتش ستوده بود .پیوسته لباس تمیز و نو میپوشید .در كمال وقار و شكوه حركت میفرمود .از آن حضرت میپرسیدند : جدت لباس كهنه و كم ارزش میپوشید , تو چرا لباس فاخر بر تن میكنى ؟ پاسخ میداد : مقتضاى تقواى جدم و فرماندارى آن روز , كه محرومان و فقرا و تهیدستان زیادبودند , چنان بود .من اگر آن لباس بپوشم در این انقلاب افكار , نمیتوانم تعظیم شعائر دین كنم .امام پنجم ( ع ) بسیار گشاده رو و با مؤمنان و دوستان خویش برخورد بود .با همه اصحاب مصافحه میكرد و دیگران را نیز بدین كار تشویق می فرمود .در ضمن سخنانش میفرمود : مصافحه كردن كدورت هاى درونى را از بین میبرد و گناهان دوطرف - همچون برگ درختان در فصل خزان - میریزد .امام باقر ( ع ) در صدقات و بخشش و آداب اسلامى مانند دستگیرى از نیازمندان و تشییع جنازه مؤمنین وعیادت از بیماران و رعایت ادب و آداب و سنن دینى , كمال مواظبت را داشت .میخواست سنتهاى جدش رسول الله ( ص ) را عملا در بین مردم زنده كند و مكارم اخلاقى را به مردم تعلیم نماید .در روزهاى گرم براى رسیدگى به مزارع و نخلستانها بیرون میرفت , و باكارگران و كشاورزان بیل میزد و زمین را براى كشت آماده میساخت .آنچه ازمحصول كشاورزى - كه با عرق جبین و كد یمین - به دست میآورد در راه خدا انفاق میفرمود .بامداد كه برا اداى نماز به مسجد جدش رسول الله ( ص ) میرفت , پس از گزاردن فریضه , مردم گرداگردش جمع میشدند و از انوار دانش و فضیلت اوبهرهمند میگشتند .مدت بیست سال معاویه در شام و كارگزارانش در مرزهاى دیگر اسلامى درواژگون جلوه دادن حقایق اسلامى - با زور و زر و تزویر و اجیر كردن عالمان خودفروخته - كوشش بسیار كردند .ناچار حضرت سجاد ( ع ) و فرزند ارجمندش امام محمد باقر ( ع ) پس از واقعه جانگداز كربلا و ستمهاى بی سابقه آل ابوسفیان , كه مردم به حقانیت اهل بیت عصمت ( ع ) توجه كردند , در اصلاح عقاید مردم به ویژه در مسأله امامت و رهبرى , كه تنها شایسته امام معصوم است , سعى بلیغ كردندو معارف حقه اسلامى را - در جهات مختلف - به مردم تعلیم دادند ; تا كار نشر فقه و احكام اسلام به جایى رسید كه فرزند گرامى آن امام , حضرت امام جعفر صادق ( ع ) دانشگاهى با چهار هزار شاگرد پایه گذارى نمود , و احادیث و تعلیمات اسلامى را در اكناف و اطراف جهان آن روز اسلام انتشار داد .امام سجاد ( ع )با زبان دعا و مناجات و یادآورى از مظالم اموى و امر به معروف و نهى از منكرو امام باقر ( ع ) با تشكیل حلقه هاى درس , زمینه این امر مهم را فراهم نمود ومسائل لازم دینى را براى مردم روشن فرمود .رسول اكرم اسلام ( ص ) در پرتو چشم واقع بین و با روشن بینى وحى الهى وظایفى را كه فرزندان و اهل بیت گرامیاش در آینده انجام خواهند داد و نقشى را كه در شناخت و شناساندن معارف حقه به عهده خواهند داشت , ضمن احادیثى كه از آن حضرت روایت شده , تعیین فرموده است .چنان كه در این حدیث آمده است : روزى جابر بن عبدالله انصارى كه در آخر عمر دو چشم جهان بینش تاریك شده بود به محضر حضرت سجاد ( ع ) شرفیاب شد .صداى كودكى را شنید , پرسید كیستى ؟ گفت من محمد بن على بن الحسینم , جابر گفت : نزدیك بیا , سپس دست او راگرفت و بوسید و عرض كرد : روزى خدمت جدت رسول خدا ( ص ) بودم .فرمود : شاید زنده بمانى و محمدبن على بن الحسین كه یكى از اولاد من است ملاقات كنى. سلام من را به او برسان و بگو : خدا به تو نور حكمت دهد .علم و دین را نشر بده .امام پنجم هم به امر جدش قیام كرد و در تمام مدت عمر به نشر علم و معارف دینى و تعلیم حقایق قرآنى و احادیث نبوى ( ص ) پرداخت .این جابر بن عبدالله انصارى همان كسى است كه در نخستین سال بعد از شهادت حضرت امام حسین ( ع ) به همراهى عطیه كه مانند جابر از بزرگان و عالمان باتقوا و از مفسران بود , در اربعین حسینى به كربلا آمد و غسل كرد , و در حالى كه عطیه دستش را گرفته بود در كنار قبر مطهر حضرت سیدالشهداء آمد و زیارت آن سرور شهیدان را انجام داد .بارى , امام باقر علیه السلام منبع انوار حكمت و معدن احكام الهى بود .نام نامى آن حضرت با دهها و صدها حدیث و روایت وكلمات قصار و اندرزهایى همراه است , كه به ویژه در 19 سال امامت براى ارشاد مستعدان و دانش اندوزان و شاگردان شایسته خود بیان فرموده است .بنا به روایاتى كه نقل شده است , در هیچ مكتب و محضرى دانشمندان خاضع تر و خاشعتر از محضر محمد بن على ( ع ) نبوده اند .در زمان امیرالمؤمنین على ( ع ) گویا , مقام علم و ارزش دانش هنوز -چنان كه باید - بر مردم روشن نبود , گویا مسلمانان هنوز قدم از تنگناى حیات مادى بیرون ننهاده و از زلال دانش علوى جامى ننوشیده بودند , و در كنار دریاى بیكران وجود على ( ع ) تشنه لب بودند و جز عدهاى معدود قدر چونان گوهرى را نمیدانستند .بی جهت نبود كه مولاى متقیان بارها میفرمود : سلونى قبل از تفقدونى پیش از آنكه من را از دست بدهید از من بپرسید .و بارها میگفت : من به راههاى آسمان از راههاى زمین آشنا ترم .ولى كو  آن گوهرشناسى كه قدر گوهر وجودعلى را بداند ؟ اما به تدریج , به ویژه در زمان امام محمد باقر ( ع ) مردم كم كم لذت علوم اهل بیت و معارف اسلامى را درك میكردند , و مانند تشنه لبى كه سالها از لذات آب گوارا محروم مانده و یا قدر آن را ندانسته باشد , زلال گواراى دانش امام باقر ( ع ) را دریافتند و تسلیم مقام علمى امام ( ع ) شدند , و به قول یكى از مورخان : مسلمانان در این هنگام از میدان جنگ و لشكر كشى متوجه فتح دروازههاى علم و فرهنگ شدند .امام باقر ( ع ) نیز چون زمینه قیام بالسیف ( قیام مسلحانه ) در آن زمان - به علت خفقان فراوان و كمبودحماسه آفرینان - فراهم نبود , از این رو , نشر معارف اسلام و فعالیت علمى راو هم مبارزه عقیدتى و معنوى با سازمان حكومت اموى را , از این طریق مناسب تر می دید , و چون حقوق اسلام هنوز یك دوره كامل و مفصل تدریس نشده بود , به فعالیتهاى ثمر بخش علمى در این زمینه پرداخت .اما بدین خاطر كه نفس شخصیت امام و سیر تعلیمات او - در ابعاد و مرزهاى مختلف - بر ضرر حكومت بود , مورد اذیت و ایذاء دستگاه قرار میگرفت .در عین حال امام هیچگاه از اهمیت تكلیفى شورش ( علیه دستگاه ) غافل نبود , و از راه دیگرى نیز آن را دامن میزد : و آن راه , تجلیل و تأ یید برادر شورشیاش زید بن على بن الحسین بود .روایاتى در دست است كه وضع امام محمد باقر ( ع ) كه خود - در روزگارش - مرزبان بزرگ فكرى و فرهنگى بوده و نقش مهمى در نشر اخلاق و فلسفه اصیل اسلامى و جهان بینى خاص قرآن , و تنظیم مبانى فقهى و تربیت شاگردانى مانند امام شافعى و تدوین مكتب داشته , موضع انقلابى برادرش زید را نیز تأیید میكرده است چنانكه نقل شده امام محمد باقر ( ع ) میفرمود : خداوندا پشت من را به زید محكم كن .و نیز نقل شده است كه روزى زید بر امام باقر ( ع ) وارد شد , چون امام ( ع ) زید بن على را دید , این آیه را تلاوت كرد : یا ایها الذین آمنوا كونوا قوامین بالقسط شهداء لله .یعنى : اى مؤمنان , بر پاى دارندگان عدالت باشید و گواهان , خداى را .آنگاه فرمود : انت و الله یا زید من اهل ذلك , اى زید , به خدا سوگند تو نمونه عمل به این آیه اى .میدانیم كه زید برادر امام محمد باقر ( ع ) كه تحت تأ ثیر تعلیمات ائمه ( ع ) براى اقامه عدل و دین قیام كرد .سرانجام علیه هشام به عبدالملك اموى ,در سال ( 120 یا 122 ) زمان امامت امام جعفر صادق ( ع ) خروج كرد و دستگاه جبار , ناجوانمردانه او را به قتل رساند .بدن مقدس زید را سالها بر دار كردند و سپس سوزانیدند .و چنانكه تاریخ مینویسد : گرچه نهضت زید نیز به نتیجه اى نینجامید و قیامهاى دیگرى نیز كه در این دوره به وجود آمد , از جهت ظاهرى به نتایجى نرسید , ولى این قیامها و اقدامها در تاریخ تشیع موجب تحرك و بیدارى و بروز فرهنگ شهادت علیه دستگاه جور به شمار آمده و خون پاك شیعه را درجوشش و غلیان نگهداشته و خط شهادت را تا زمان ما در تاریخ شیعه ادامه داده است .امام باقر ( ع ) و امام صادق ( ع ) گرچه به ظاهر به این قیامها دست نیازیدند , كه زمینه را مساعد نمیدیدند , ولى در هر فرصت و موقعیت به تصحیح نظر جامعه درباره حكومت و تعلیم و نشر اصول اسلام و روشن كردن افكار , كه نوعى دیگر از مبارزه است , دست زدند .چه در این دوره , حكومت اموى رو به زوال بود و فتنه عباسیان دامنگیر آنان شده بود , از این رو بهترین فرصت براى نشر افكار زنده و تربیت شاگردان و آزادگان و ترسیم خط درست حكومت , پیش آمده بود و در حقیقت مبارزه سیاسى به شكل پایهریزى و تدوین اصول مكتب - كه امرى بسیار ضرورى بود - پیش آمد .اما چنان كه اشاره شد , دستگاه خلافت آنجا كه پاى مصالح حكومتى پیش می آمد و احساس میكردند امام ( ع ) نقاب از چهره ظالمانه دستگاه برمیگیرد و خط صحیح را در شناخت امام معصوم ( ع ) و امامت كه دنباله خط رسالت و بالاخره حكومت الله است تعلیم میدهد , تكان میخوردند و دست به ایذاء و آزار وشكنجه امام ( ع ) میزدند و گاه به زجر و حبس و تبعید ... براى شناخت این امر , به بیان این واقعه كه در تاریخ یاد شده است میپردازیم : در یكى از سالها كه هشام بن عبدالملك , خلیفه اموى , به حج میآید , جعفر بن محمد , امام صادق , در خدمت پدر خود , امام محمد باقر , نیز به حج میرفتند .روزى در مكه , حضرت صادق , در مجمع عمومى سخنرانى میكند و در آن سخنرانى تأكید بر سر مسأله پیشوایى و امامت و اینكه پیشوایان بر حق و خلیفه هاى خدا در زمین ایشانند نه دیگران , و اینكه سعادت اجتماعى و رستگارى در پیروى از ایشان است و بیعت با ایشان و ... نه دیگران .این سخنان كه در بحبوحه قدرت هشام گفته میشود , آن هم در مكه در موسم حج , طنینى بزرگ مییابد و به گوش هشام میرسد .هشام در مكه جرأت نمیكند و به مصلحت خود نمیبیند كه متعرض آنان شود .اما چون به دمشق میرسد , مأمور به مدینه میفرستد و از فرماندار مدینه میخواهد كه امام باقر ( ع ) و فرزندش را به دمشق روانه كرد , و چنین میشود.حضرت صادق ( ع ) میفرماید : چون وارد دمشق شدیم , روز چهارم ما را به مجلس خود طلبید .هنگامى كه به مجلس او درآمدیم , هشام بر تخت پادشاهى خویش نشسته و لشكر و سپاهیان خود را در سلاح كامل غرق ساخته بود , و در دو صف دربرابر خود نگاه داشته بود .نیز دستور داده بود تا آماج خانهاى ( جاهایى كه درآن نشانه براى تیراندازى میگذارند ) در برابر او نصب كرده بودند , و بزرگان اطرافیان او مشغول مسابقه تیراندازى بودند .هنگامى كه وارد حیاط قصر او شدیم , پدرم در پیش میرفت و من از عقب او میرفتم , چون نزدیك رسیدیم , به پدرم گفته : شما هم همراه اینان تیر بیندازید پدرم گفت : من پیر شده ام.اكنون این كار از من ساخته نیست اگر من را معاف دارى بهتر است .هشام قسم یاد كرد : به حق خداوندى كه ما را به دین خود و پیغمبر خود گرامى داشت , تورا معاف نمیدارم .آنگاه به یكى از بزرگان بنى امیه امر كرد كه تیر و كمان خود را به او ( یعنى امام باقر - ع - ) بده تا او نیز در مسابقه شركت كند .پدرم كمان را از آن مرد بگرفت و یك تیر نیر بگرفت و در زه گذاشت و به قوت بكشید و بر میان نشانه زد .سپس تیر دیگر بگرفت و بر فاق تیر اول زد ... تاآنكه نه تیر پیاپى افكند .هشام از دیدن این چگونگى خشمگین گشت و گفت : نیك تیر انداختى اى ابوجعفر , تو ماهرترین عرب و عجمى در تیراندازى .چرا میگفتى من بر این كار قادر نیستم ؟ ...بگو : این تیراندازى را چه كسى به تویاد داده است .پدرم فرمود : میدانى كه در میان اهل مدینه , این فن شایع است .من در جوانى چندى تمرین این كار كرده ام .سپس امام صادق ( ع ) اشاره میفرماید كه : هشام از مجموع ماجرا غضبناك گشت و عازم قتل پدرم شد .در همان محفل هشام بر سر مقام رهبرى و خلافت اسلامى با امام باقر ( ع ) سخن میگوید.امام باقر درباره رهبرى رهبران بر حق و چگونگى اداره اجتماع اسلامى و اینكه رهبر یك اجتماع اسلامى باید چگونه باشد , سخن میگوید .اینها همه هشام را - كه فاقد آن صفات بوده است و غاصب آن مقام - بیش از پیش ناراحت میكند.بعضى نوشته اند كه : امام باقر را در دمشق به زندان افكند .و چون به او خبر میدهند كه زندانیان دمشق مرید و معتقد به امام ( ع ) شدهاند , امام را رها میكند و به شتاب روانه مدینه مینماید .و پیكى سریع , پیش از حركت امام از دمشق , میفرستد تا در آبادیها و شهرهاى سر راه همه جا علیه آنان ( امام باقر و امام صادق ع ) تبلیغ كنند تا بدین گونه ,مردم با آنان تماس نگیرند و تحت تأثیر گفتار و رفتارشان واقع نشوند .با این وصف امام ( ع ) در این سفر , از تماس با مردم - حتى مسیحیان - و روشن كردن آنان غفلت نمی ورزد .جالب توجه و قابل دقت و یادگیرى است كه امام محمد باقر ( ع ) وصیت میكند به فرزندش امام جعفر صادق ( ع ) كه مقدارى از مال او را وقف كند , تاپس از مرگش , تا ده سال در ایام حج و در منى محل اجتماع حاجیها براى سنگ انداختن به شیطان ( رمى جمرات ) و قربانى كردن براى او محفل عزا اقامه كنند .توجه به موضوع و تعیین مكان , اهمیت بسیار دارد .به گفته صاحب الغدیر - زنده یاد علامه امینى - این وصیت براى آن است كه اجتماع بزرگ اسلامى , در آن مكان مقدس با پیشواى حق و رهبر دین آشنا شود و راه ارشاد در پیش گیرد , و از دیگران ببرد و به این پیشوایان بپیوندد , و این نهایت حرص بر هدایت مردم است و نجات دادن آنها از چنگال ستم و گمراهى . شهادت امام باقر ( ع )حضرت امام محمد باقر ( ع ) 19 سال و ده ماه پس از شهادت پدر بزرگوارش حضرت امام زین العابدین ( ع ) زندگى كرد و در تمام این مدت به انجام دادن وظایف خطیر امامت , نشر و تبلیغ فرهنگ اسلامى , تعلیم شاگردان , رهبرى اصحاب و مردم , اجرا كردن سنتهاى جد بزرگوارش در میان خلق , متوجه كردن دستگاه غاصب حكومت به خط صحیح رهبرى و راه نمودن به مردم در جهت شناخت رهبر واقعى و امام معصوم , كه تنها خلیفه راستین خدا و رسول ( ص ) در زمین است , پرداخت و لحظهاى از این وظیفه غفلت نفرمود .سرانجام در هفتم ذیحجه سال 114 هجرى در سن 57 سالگى در مدینه به وسیله هشام مسموم شد و چشم از جهان فروبست .پیكر مقدسش را در قبرستان بقیع - كنارپدر بزرگوارش - به خاك سپردند . زنان و فرزندانفرزندان آن حضرت را هفت نفر نوشته اند : ابوعبدالله جعفر بن محمد الصادق (ع ) و عبدالله كه مادرشان ام فروه دختر قاسم بن محمد بن ابى بكر بود .ابراهیم و عبیدالله كه از ام حكیم بودند و هر دو در زمان حیات پدر بزرگوارشان وفات كردند .على و زینب و ام سلمه كه از ام ولد بودن

نام امام هفتم ما , موسى و لقب آن حضرت كاظم ( ع ) كنیه آن امام ابوالحسن و ابو ابراهیم است .شیعیان و دوستداران لقب باب الحوائج به آن حضرت داده اند .تولد امام موسى كاظم ( ع ) روز یكشنبه هفتم ماه صفر سال 128 هجرى در ابواء اتفاق افتاد. دوران امامت امام هفتم حضرت موسى بن جعفر ( ع )مقارن بود با سالهاى آخر خلافت منصور عباسى و در دوره خلافت هادى و سیزده سال از دوران خلافت هارون كه سخت ترین دوران عمر آن حضرت به شمار است .امام موسى كاظم ( ع ) از حدود 21 سالگى بر اثر وصیت پدر بزرگوار و امرخداوند متعال به مقام بلند امامت رسید , و زمان امامت آن حضرت سى و پنج سال و اندكى بود و مدت امامت آن حضرت از همه ائمه بیشتر بوده است , البته غیراز حضرت ولى عصر ( عج ). برای مشاهده ی متن کامل به ادامه مطلب بروید صفات ظاهرى و باطنى و اخلاق آن حضرتحضرت كاظم ( ع ) داراى قامتى معتدل بود .صورتش نورانى و گندمگون و رنگ مویش سیاه و انبوه بود .بدن شریفش از زیادى عبادت ضعیف شد , ولى همچنان روحى قوى و قلبى تابناك داشت .امام كاظم به تصدیق همه مورخان , به زهد و عبادت بسیار معروف بوده است .موسى بن جعفر از عبادت و سخت كوشى به عبد صالح معروف و درسخاوت و بخشندگى مانند نیاكان بزرگوار خود بود.بدره هاى ( كیسه هاى ) سیصددینارى و چهارصد دینارى و دو هزار دینارى می آورد و بر ناتوانان و نیازمندان تقسیم میكرد .از حضرت موسى كاظم روایت شده است كه فرمود : پدرم ( امام صادق – ع-   )پیوسته من را به سخاوت داشتن و كرم كردم سفارش میكرد .امام ( ع ) با آن كرم و بزرگوارى و بخشندگى خود لباس خشن بر تن میكرد ,چنانكه نقل كرده اند : امام بسیار خشن پوش و روستایى لباس بود و این خودنشان دیگرى است از بلندى روح و صفاى باطن و بیاعتنایى آن امام به زرق و برقهاى گول زننده دنیا .امام موسى كاظم ( ع ) نسبت به زن و فرزندان و زیردستان بسیار با عاطفه ومهربان بود .همیشه در اندیشه فقرا و بیچارگان بود , و پنهان و آشكار به آنهاكمك میكرد .برخى از فقراى مدینه او را شناخته بودند اما بعضى - پس از تبعیدحضرت از مدینه به بغداد - به كرم و بزرگواریش پى بردند و آن وجود عزیز راشناختند .امام كاظم ( ع ) به تلاوت قرآن مجید انس زیادى داشت .قرآن را با صدایى حزین و خوش تلاوت میكرد .آن چنان كه مردم در اطراف خانه آن حضرت گرد می آمدند و از روى شوق و رقت گریه میكردند . بدخواهانى بودند كه آن حضرت و اجداد گرامیش را - روى در روى - بد میگفتند و سخنانى دور از ادب به زبان می راندند , ولى آن حضرت با بردبارى و شكیبایى با آنها روبرو میشد , و حتى گاهى با احسان آنها را به صلاح می آورد , و تنبیه می فرمود .تاریخ , برخى از این صحنه ها را در خود نگهداشته است .لقب كاظم از همین جا پیدا شد .كاظم یعنى : نگهدارنده و فروخورنده خشم .این رفتار در برابر كسى یا كسانى بوده كه از راه جهالت و نادانى یا به تحریك دشمنان به این كارهاى زشت و دور از ادب دست میزدند .رفتار حكیمانه و صبورانه آن حضرت ( ع ) كم كم , بر آنان حقانیت خاندان عصمت و اهل بیت ( ع ) را روشن میساخت , اما آنجا كه پاى گفتن كلمه حق - در برابر سلطان و خلیفه ستمگرى - پیش میآمد , امام كاظم ( ع ) میفرمود : قل الحق و لو كان فیه هلاكك یعنى : حق را بگو اگرچه آن حقگویى موجب هلاك تو باشد .ارزش والاى حق به اندازهاى است كه باید افراد در مقابل حفظ آن نابود شوند .در فروتنى - مانند صفات شایسته دیگر خود - نمونه بود .با فقرا می نشست و از بینوایان دلجویى می كرد .بنده را با آزاد مساوى میدانست و میفرمود همه , فرزندان آدم و آفریده هاى خداییم .از ابوحنیفه نقل شده است كه گفت : او را در كودكى دیدم و از او پرسشهایى كردم چنان پاسخ داد كه گویى از سرچشمه ولایت سیراب شده است .براستى امام موسى بن جعفر ( ع ) فقیهى دانا و توانا و متكلمى مقتدر و زبردست بود .محمد بن نعمان نیز میگوید : موسى بن جعفر را دریایى بی پایان دیدم كه میجوشید و میخروشید و بذرهاى دانش به هر سو می پراكند . امام ( ع ) در سنگر تعلیم حقایق و مبارزهنشر فقه جعفرى و اخلاق و تفسیر و كلام كه از زمان حضرت صادق ( ع ) و پیش از آن در زمان امام محمد باقر ( ع ) آغاز و عملى شده بود , در زمان حضرت امام موسى كاظم ( ع ) نیز به پیروى از سیره نیاكان بزرگوارش همچنان ادامه داشت ,تا مردم بیش از پیش به خط مستقیم امامت و حقایق مكتب جعفرى آشنا گردند , واین مشعل فروزان را از وراى اعصار و قرون به آیندگان برسانند .خلفاى عباسى بنا به روش ستمگرانه و زیاده روى در عیش و عشرت , همیشه درصدد نابودى بنى هاشم بودند تا اولاد على ( ع ) را با داشتن علم و سیادت ازصحنه سیاست و تعلیم و ارشاد كنار زنند , و دست آنها را از كارهاى كشور اسلامى كوتاه نمایند .اینان براى اجراء این مقصود پلید كارها كردند , از جمله : چندتن از شاگردان مكتب جعفرى را تشویق نمودند تا مكتبى در برابر مكتب جعفرى ایجاد كنند و به حمایتشان پرداختند .بدین طریق مذاهب حنفى , مالكى , حنبلى و شافعى هر كدام با راه و روش خاص فقهى پایه ریزى شد .حكومتهاى وقت و بعد ازآن - براى دست یابى به قدرت - از این مذهبها پشتیبانى كرده و اختلاف آنها را بر وفق مراد و مقصود خود دانسته اند. در سالهاى آخر خلافت منصور دوانیقى كه مصادف با نخستین سالهاى امامت حضرت موسى بن جعفر ( ع ) بود بسیارى از سادات شورشى - كه نوعا از عالمان وشجاعان و متقیان و حق طلبان اهل بیت پیامبر ( ص ) بودند و با امامان نسبت نزدیك داشتند - شهید شدند .این بزرگان براى دفع ستم و نشر منشور عدالت وامر به معروف و نهى از منكر , به پا میخاستند و سرانجام با اهداء جان خویش ,به جوهر اصلى تعالیم اسلام جان میدادند , و جانهاى خفته را بیدار میكردند .طلوعها و غروبها را در آبادیهاى اسلامى به رنگ ارغوانى درمیآوردند و بر در و دیوار شهرها نقش جاوید مینگاشتند و بانگ اذان مؤذنان را بر مأ ذنه هاى مساجد اسلام شعله ور میساختند .  در مدینه از كارگزاران مهدى عباسى فرزند منصور دوانیقى در عمل , همان رفتار زشت دودمان سیاه بنى امیه را پیش گرفتند , و نسبت به آل على ( ع) آنچه توانستند بدرفتارى كردند .داستان دردناك فخ در زمان هادى عباسى پیش آمد .علت بروز این واقعه این بود كه حسین بن على بن عابد از اولادحضرت امام حسن ( ع ) كه از افتخارات سادات حسنى و از بزرگان علماى مدینه و رئیس قوم بود , به یارى عده اى از سادات و شیعیان در برابر بیدادگرى عبدالعزیز عمرى كه مسلط بر مدینه شده بود , قیام كردند و با شجاعت و رشادت خاص در سرزمین فخ عده زیادى از مخالفان را كشتند , سرانجام دشمنان دژخیم این سادات شجاع را در تنگناى محاصره قرار دادند و به قتل رساندند وعده اى را نیز اسیر كردند .مسعودى می نویسد : بدنهایى كه در بیابان ماند طعمه درندگان صحرا گردید .سیاهكاری هاى بنى عباس منحصر به این واقعه نبود .این خلفاى ستمگر صدها سید را زیر دیوارهاى و میان ستونها گچ گرفتند , و صدها تن را نیز در تاریكى زندانها حبس كردند و به قتل رساندند .عجب آنكه این همه جنایتها را زیرپوشش اسلامى و به منظور فروخواباندن فتنه انجام میدادند.  حضرت موسى بن جعفر ( ع ) را هرگز در چنین وضعى و با دیدن و شنیدن آن همه مناظر دردناك و ظلم هاى بسیار , آرامشى نبود .امام به روشنى میدید كه خلفاى ستمگر در پى تباه كردن و از بین بردن اصول اسلامى و انسانیاند .امام كاظم ( ع )سالها مورد اذیت و آزار و تعقیب و زجر بود , و در مدتى كه از 4 سال تا 14سال نوشته اند تحت نظر و در تبعید و زندانها و تك سلولها و سیاهی چالهاى بغداد- در غل و زنجیر - به سر میبرد .امام موسى بن جعفر ( ع ) بی آنكه - در مراقبت از دستگاه جبار هارونى -بیمى بدل راه دهد به خاندان و بازماندگان سادات رسیدگى میكرد و از گردآورى وحفظ آنان و جهت دادن به بقایاى آنان غفلت نداشت .آن زمان كه امام ( ع )در مدینه بود , هارون كسانى را بر حضرت گماشته بود تا از آنچه در گوشه وكنار خانه امام ( ع ) میگذرد , وى را آگاه كنند .هارون از محبوبیت بسیار ومعنویت نافذ امام ( ع ) سخت بیمناك بود .چنانكه نوشته اند كه هارون , درباره امام موسى بن جعفر ( ع ) میگفت : می ترسم فتنه اى بر پا كند كه خونها ریخته شود و پیداست كه این قیامهاى مقدس را كه سادات علوى و شیعیان خاص رهبرى میكردند و گاه خود در متن آن قیامها و اقدامهاى شجاعانه بودند از نظردستگاه حاكم غرق در عیش و تنعم به ناحق فتنه نامیده می شد .از سوى دیگر این بیان هارون نشانگر آن است كه امام ( ع ) لحظهاى از رفع ظلم و واژگون كردن دستگاه جباران غافل نبوده است .وقتى مهدى عباسى به امام ( ع ) میگوید : آیا من را از خروج خویش در ایمنى قرار می دهى نشانگر هراسى است كه دستگاه ستمگر عباسى از امام ( ع ) و یاران و شیعیانش داشته است .به راستى نفوذ معنوى امام موسى ( ع ) در دستگاه حاكم به حدى بود كه كسانى مانند على بن یقطین صدراعظم ( وزیر ) دولت عباسى , از دوستداران حضرت موسى بن جعفر ( ع ) بودند و به دستورات حضرت عمل میكردند .سخن چینان دستگاه از على بن یقطین در نزد هارون سخنها گفته و بدگویی هاكرده بودند , ولى امام ( ع ) به وى دستور فرمود با روش ماهران و تاكتیك خاص اغفالگرانه ( تقیه ) كه در مواردى , براى رد گمى حیله هاى دشمن ضرورى و شكلى ازمبارزه پنهانى است , در دستگاه هارون بماند و به كمك شیعیان و هواخواهان آل على ( ع ) و تزویج مذهب و پیشرفت كار اصحاب حق , همچنان پاى فشارد – بی آنكه دشمن خونخوار را از این امر آگاهى حاصل شود - . سرانجام بدگوییهایى كه اطرافیان از امام كاظم ( ع ) كردند در وجود هارون كارگر افتاد و در سفرى كه در سال 179 ه  به حج رفت , بیش از پیش به عظمت معنوى امام ( ع ) و احترام خاصى كه مردم براى امام موسى الكاظم ( ع ) قائل بودند پى برد .هارون سخت از این جهت , نگران شد .وقتى به مدینه آمد و قبر آن و قبر منور پیامبر اكرم ( ص ) را زیارت كرد , تصمیم بر جلب و دستگیرى امام ( ع ) یعنى فرزند پیامبر گرفت .هارون صاحب قصرهاى افسانه اى در سواحل دجله , و دارنده امپراطورى پهناور اسلامى كه آفتاب می گفت بتاب كه هر كجا بتابى كشور اسلامى و قلمرو من است آورند , دستور داد چند كجاوه با كجاوه امام ( ع ) بستند و بعضى را نابهنگام و از راههاى دیگر ببرند , تا مردم ندانند كه امام ( ع ) را به كجا و با كدام كسان بردند , تا یأس بر مردمان چیره شود و به نبودن رهبر حقیقى خویش خو گیرند و سر به شورش و بلوا برندارند و از تبعیدگاه امام ( ع ) بیخبر بمانند .و این همه بازگو كننده بیم و هراس دستگاه بود , از امام ( ع ) و از یارانى كه - گمان میكرد - همیشه امام ( ع ) آماده خدمت دارد میترسید , این یاران با وفا - در چنین هنگامى – شمشیرها برافرازند و امام خود را به مدینه بازگردانند .این بود كه با خارج كردن دو كجاوه از دو دروازه شهر , این امكان را از طرفداران آن حضرت گرفت و كار تبعید امام ( ع ) را فریبكارانه و با احتیاط انجام داد .بارى , هارون , امام موسى كاظم ( ع ) را  با چنین احتیاطها و مراقبتهایى از مدینه تبعید كرد.هارون , ابتدا دستور داد امام هفتم ( ع ) را با غل و زنجیر به بصره ببرند و به عیسى بن جعفر بن منصور كه حاكم بصره بود , نوشت , یك سال حضرت امام كاظم ( ع ) را زندانى كند , پس از یك سال والى بصره را به قتل امام ( ع )مأمور كرد .عیسى از انجام دادن این قتل عذر خواست.هارون امام را به بغدادمنتقل كرد و به فضل بن ربیع سپرد .مدتى حضرت كاظم ( ع ) در زندان فضل بود .در این مدت و در این زندان امام ( ع ) پیوسته به عبادت و راز و نیاز باخداوند متعال مشغول بود . هارون , فصل را مأمور قتل امام ( ع ) كرد ولى فضل هم از این كار كناره جست.بارى , چندین سال امام ( ع ) از این زندان به آن زندان انتقال می یافت .در زندانهاى تاریك و سیاه چاله هاى دهشتناك , امام بزرگوار ما با محبوب و معشوق حقیقى خود ( الله ) راز و نیاز میكرد و خداوند متعال را بر این توفیق عبادت كه نصیب وى شده است سپاسگزارى می نمود .عاقب آن امام بزرگوار در سال 183 هجرى در سن 55 سالگى به دست مردى ستمكار به نام سندى بن شاهك و به دستور هارون مسموم و شهید شد .شگفت آنكه , هارون با توجه به شخصیت والاى موسى بن جعفر ( ع ) پس ازدرگذشت و شهادت امام نیز اصرار داشت تا مردم این خلاف حقیقت را بپذیرند كه حضرت موسى بن جعفر ( ع ) مسموم نشده بلكه به مرگ طبیعى از دنیا رفته است ,اما حقیقت هرگز پنهان نمی ماند .بدن مطهر آن امام بزرگوار را در مقابر قریش - در نزدیكى بغداد - به خاك سپردند .از آن زمان آن آرامگاه عظمت و جلال پیدا كرد , و مورد توجه خاص واقع گردید , و شهر كاظمین از آن روز بنا شد و روى به آبادى گذاشت .زنان و فرزندان حضرت موسى بن جعفر ( ع ) تعداد زوجات حضرت موسى بن جعفر ( ع ) روشن نیست .بیشتر آنها از كنیزان بودند كه اسیر شده و حضرت موسى كاطم ( ع ) آنها را می خریدند و آزاد كرده یا عقد می بستند.نخستین زوجه آن حضرت تكتم یا حمیده یا نجمه داراى تقوا و فضیلت بوده و زنى بسیار عفیفه و بزرگوار و مادر امام هشتم شیعیان حضرت رضا ( ع ) است .فرزندان حضرت موسى بن جعفر را 37 تن نوشته اند : 19 پسر و 18 دختر كه ارشد آنها حضرت على بن موسى الرضا ( ع ) وصى و امام بعد از آن امام بزرگوار بوده است .حضرت احمد بن موسى ( شاهچراغ ) كه در شیراز مدفون است .حضرت محمد بن موسى نیز كه در شیراز مدفون است .حضرت حمزه بن موسى كه در رى مدفون میباشد .از دختران آن حضرت , حضرت فاطمه معصومه در قم مدفون است , و قبه و بارگاهى با عظمت دارد.سایر اولاد و سادات موسوى هریك مشعل دار علم و تقوا در زمان خود بوده اند , كه در گوشه و كنار ایران و كشورهاى اسلامى پراكنده شده ,و در همانجا مدفون گردیدهاند , روحشان شاد باد.صفات و سجایاى حضرت موسى بن جعفر ( ع )موسى بن جعفر ( ع ) به جرم حقگویى و به جرم ایمان و تقوا و علاقه مردم زندانى شد .حضرت موسى بن جعفر را به جرم فضیلت و اینكه از هارون الرشید درهمه صفات و سجایا و فضائل معنوى برتر بود به زندان انداختند .شیخ مفید درباره آن حضرت میگوید : او عابدترین و فقیه ترین و بخشنده ترین و بزرگ منش ترین مردم زمان خود بود , زیاد تضرع و ابتهال به درگاه خداوند متعال داشت .این جمله را زیاد تكرار میكرد : اللهم انى أ شأ لك الراحة عند الموت و العفوعند الحساب ( خداوندا در آن زمان كه مرگ به سراغم آید راحت و در آن هنگام كه در برابر حساب اعمال حاضرم كنى عفو را به من ارزانى دار ). امام موسى بن جعفر ( ع ) بسیار به سراغ فقرا می رفت .شبها در ظرفى پول و آرد و خرما می ریخت و به وسایلى به فقراى مدینه میرساند , در حالى كه آنها نمی دانستند ازناحیه كسى است .هیچكس مثل او حافظ قرآن نبود , با آواز خوشى قرآن میخواند ,قرآن خواندنش حزن و اندوه مطبوعى به دل میداد , شنوندگان از شنیدن قرآنش می گریستند , مردم مدینه به او لقب زین المجتهدین داده بودند .مردم مدینه روزى كه از رفتن امام خود به عراق آگاه شدند , شور و ولوله و غوغایى عجیب كردند.آن روزها فقراى مدینه دانستند چه كسى شبها و روزها براى دلجویى به خانه آنها میآمده است.----------------------------------------------------

امام رضا ( ع ) در روز جمعه ، یا پنج شنبه 11ذی حجه یا ذی قعده یا ربیع الاول سال 153یا 148هجری در شهر مدینه پا به دنیا گذاشت . بنابر این تولد آن حضرت مصادف با سال وفات امام صادق ( ع ) بوده یا پنج سال پس از در گذشت آن حضرت رخ داده است .همچنین وفات آن حضرت در روز جمعه یا دوشینه آخر صفر یا  17یا21 ماه مبارک رمضان یا 18جمادی الاولی یا 23ذی قعده یا آخر همین ماه در سال203 یا 206 یا 202 هجری اتفاق افتاده است . شیخ صدوق در عیون اخبار الرضا گویدقول صحیح آن است که امام رضا ( ع )در 21رمضان ، در روز جمعه سال 203 هجری درگذشته است . وفات آن حضرت در سال 203در طوس و در یکی از روستاهای نوقان بهنام سناآباد اتفاق افتاد . برای مشاهده ی متن کامل به ادامه مطلب برویدبا تاریخ های مختلفی که نقل شد ، عمر آن حضرت  48 یا  47 یا 50 یا  51 سال و 49 یا 79روز یا 9 ماه یا 6 ماه و 10روز بوده است ، اما برخی که سن آن حضرت را 55 یا 52 یا 49سال دانسته اند ، سخنشان با هیچ یک از اقوال و روایات ، منطبق نیست و ظاهرا تسامح آنان از اینجا نشأت گرفته که سال ناقص را به عنوان یکسال کامل حساب کرده اند . از جمله این اقوال شگفت آور سخن شیخ صدوق در عیون اخبار الرضا است که گفته است : میلاد امام رضا (ع ) در 11ربیع الاول سال 153و فاتوی در 21رمضان سال 203بوده و با این حساب آن حضرت 49سال و شش ماه در این جهان زیسته است . مطابق آنچه صدوق نقل کرده ، عمر آن حضرت پنجاه سال و شش ماه و ده روز میشود و منشاء این اشتباه را باید عدم دقت در جمع و تفریق اعداد دانست شیخ مفید نیز مرتکب این اشتباه شده است و ما در حواشیهای خود بر کتاب المجالس السنیه متذکر این خطا شده ایم.بنابر گفته مولف مطالب السؤول ، امام رضا ( ع ) 24سال وچند ماه بنابر قول ابن خشاب 24سال و 10ماه از عمر خویش را با پدرش به سر برد . لکن مطابق آنچه گفته شد ، عمر آن حضرت در روز وفات پدرش 35 سال یا 29سال و دو ماه بوده و پس از درگذشت پدرش چنانکه در مطالب السؤول نیز آمده ، 25سال زیسته است و نیز مطابق آنچه قبلا گفته شد آن حضرت پس از پدرش بیست سال در جهان زندگی کرد . چنانکه شیخ مفید نیز در اشارد همین قول را گفته است . برخی نیز این مدت را بیست سال و دو ماه ، یا بیست سال و نه ماه ، یا بیست سال و چهار ماه ، یا بیست و یکسال و 11ماه ذکر کرده اند که این مدت ، روزگار امامت و خلافت آن حضرت به شمار است . در طول این مدت آن حضرت دنباله حکومت هارون رشید را که ده سال و بیست و پنج روزبود درک کرد . سپس امین از سلطنت خلع شد و عمویش ابراهیم بن مهدی برای مدت بیست و چهار روز به سلطنت نشست . آنگاه دوباره امین بر او خروج کرد و برای وی از مردم بیعت گرفته شد و یکسال و هفت ماه حکومت کرد ولی به دست طاهر بن حسین کشته شد . سپس عبد الله بن هارون ، مامون ، به خلافت تکیه زد و بیست سال حکومت کرد . امام رضا ( ع ) پس از گذشت پنج یا هشت سال از خلافت مأمون به شهادت رسید . مادر امام رضا ( ع )در مطالب السؤول گفته شده است که : مادر آن حضرت کنیزی بود که خیزران مرسی نام داشت . برخی نام وی را شقراء نوبیه ، ذکر کرده اند که اروی ، اسم او و شقراء لقب وی بوده است .طبرسی در اعلام الوری گوید : مادرش کنیزی بود به نام نجمه که به وی ام البنین می گفتند . برخی نام مادر آن حضرت را سکن نوبیه و تکتم نیز گفته اند . حاکم ابو علی گوید :  از جمله شواهدی که دلالت دارد نام مادر امام رضا ( ع ) تکتم بود ، سخن شاعری است که در مدح آن حضرت فرموده است : و اجدادا علی المعظم رهظا الا ان خیر الناس نفسا و والدا و اتتنا به للعلم و الحلم ثامنا اماما یودی حجة الله تکتم ابو بکر گوید : عده ای این شعر را به عموی ابو ابراهیم بن عباس منسوب ساخته اند و من آن را روایت نمی کنم و روایت و سماع این شعر برای من واقع نشده بنابراین نه آن را اثبات می کنم و نه ابطال .وی همچنین گوید : تکتم از اسامی زنان عرب است و در اشعار بسیاری به کار رفته است . از جمله در این بیت : " طاف الخیالان فزا دا سقما خیال تکنی و خیال تکتما " فیروز آبادی نیز بر این اظهار نظر صحه گذارده و گفته است : تکنی و تکتم به صورت مجهول ، هر یک از نامهای زنان است . کنیه آن حضرتکنیه آن حضرت را ابوالحسن و نیز ابوالحسن ثانی خوانده اند . ابو الفرج اصفهانی در مقاتل الطالبین روایتی نقل کرده و مبنی بر آن که کنیه آن حضرت ، ابو بکر بوده است . وی به سند خود از عیسی بن مهران از ابوصلت هروی نقل کرده است که گفت : روزی مأمون از من پرسشی کرد . گفتم : ابو بکر در این باره چنین و چنان گفته است . مأمون پرسید : کدام ابو بکر ؟ ابو بکر ما یا ابو بکر اهل سنت ؟ گفتم ابوبکر ما . پس عیسی از ابوصلب پرسید : ابو بکر شما کیست ؟ پاسخ داد : علی بن موسی الرضاست که بدین کنیه خوانده می شود . لقب آن حضرتدر کتاب مطالب السؤول در این باره آمده است : القاب آن حضرت عبارت است از رضا، صابر ، رضی و وفی ، که مشهورترین آنها رضاست . در فصول المهمة نیز مشابه این مطلب آمده با این تقاوت که در آنجا به جای القاب رضی و وفی ، زکی و ولی یاد شده است . در مناقب ابن شهر آشوب گفته شده است : احمد بزنطی گوید : بدان جهت آن حضرت را رضا نامیدند که او از خدا در آسمانش رضا بود و برای پیامبر و ائمه در زمین رضا بود . و نیز گفته اند چون مخالف وموافق گرد آن حضرت بودند وی را رضا نامیدند . همچنین گفته اند : چون مأمون بدان حضرت ، رضایت داد وی را رضا گفتند . سیره اخلاقی امام رضا( ع )حلم: در شناخت‏حلم آن حضرت، شفاعت وى در نزد و مامون در حق جلودى کافى است جلودى کسى بود که به امر هارون رشید به مدینه رهسپار شد تا لباس زنان آل ابو طالب را بگیرد و بر تن هیچ یک از آنان جز یک جامه نگذارد.وى همچنین بر بیعت مردم با امام رضا (ع) انتقاد کرد. پس مامون او را به حبس افکند و بعد از آن که پیش از وى دو تن را کشته بود او را خواست. امام رضا (ع) به مامون گفت: اى امیر مؤمنان! این پیرمرد را به من ببخش!جلودى گمان برد که آن حضرت مى‏خواهد از وى انتقام گیرد. پس مامون را سوگند داد که سخن امام رضا (ع) را نپذیرد مامون هم گفت: به خدا شفاعت او را درباره تو نمى‏پذیرم و دستور داد گردنش را بزنند. تواضع: ابراهیم بن عباس روایت مى‏کند که چون امام رضا (ع) تنها بود و براى او غذا مى‏آوردند آن حضرت غلامان و خادمان و حتى دربان و نگهبان را بر سر سفره‏اش مى‏نشاند و با آنها غذا مى‏خورد. همچنین از یاسر خادم نقل شده است که گفت: چون آن حضرت تنها مى‏شد همه خادمان و چاکران خود را جمع مى‏کرد، از بزرگ و کوچک، و با آنان سخن مى‏گفت. او به آنان انس مى‏گرفت و آنان با او. کلینى در کافى به سند خود از مردى بلخى روایت مى‏کند که گفت: با امام رضا (ع) در سفر به خراسان همراه بودم. پس روزى خواستار غذا شد و خادمان سیه چرده خود را نیز بر سفره خود نشاند یکى از یارانش به او عرض کرد: اى کاش غذاى اینان را جدا مى‏کردى. فرمود: پروردگار تبارک و تعالى یکى است و مادر و پدر هم یکى. و پاداشها بسته به اعمال و کردارهاست. اخلاق نیکو:ابراهیم بن عباس در مورد صفات  امام رضا (ع)  می فرماید : امام رضا (ع) با سخن هرگز به هیچ کس جفا نکرد و کلام کسى را نبرید تا مگر شخص از گفتن باز ایستد. و حاجتى را که مى‏توانست ‏برآورده سازد رد نمى‏کرد. پاهایش را دراز نمى‏کرد و هرگز روبه‏روى کسى که نشسته بود، تکیه نمى‏داد و هیچ کس از غلامان و خادمان خود را دشنام نمى‏داد. هرگز آب دهان بر زمین نمى‏افکند و در خنده‏اش قهقهه نمى‏زد بلکه تبسم مى‏نمود. کلینى در کافى به سند خود نقل کرده است که مهمانى براى امام رضا (ع) رسید. امام شب در کنار مهمان نشسته بود و با وى سخن مى‏گفت که ناگهان وضع چراغ تغییر کرد. مرد مهمان دستش را دراز کرد تا چراغ را درست کند ولى امام او را از این کار بازداشت و خود به درست کردن چراغ پرداخت و کار آن را راست کرد. سپس فرمود: ما قومى هستیم که میهمانان خود را به کار نمى‏گیریم. همچنین در کافى به سند خود از یاسر و نادر خادمان امام رضا (ع) نقل شده است گفتند: ابو الحسن، صلوات الله علیه، به ما فرمود: اگر من بالاى سرتان بودم و شما خواستید از جا برخیزید، در حالى که غذا مى‏خورید برنخیزید تا از خوردن دست‏بکشید و بسیار اتفاق مى‏افتاد که امام بعضى از ما را صدا مى‏زد و چون به ایشان گفته مى‏شد آنان در حال خوردن هستند، مى‏فرمود: بگذاریدشان تا از خوردن دست‏بکشند. کرم و سخاوت: در مناقب از یعقوب بن اسحاق نوبختى نقل شده است که گفت: مردى به ابو الحسن رضا (ع) برخورد کرد و گفت: به قدر مردانگى‏ات بر من ببخش. امام گفت: به این مقدار ندارم. مرد گفت: به قدر مردانگى خودم ببخش. امام فرمود: این قدر دارم. سپس فرمود: اى غلام دویست دینار به او بده. همچنین در مناقب از یعقوب بن اسحاق نوبختى نقل شده است که امام رضا (ع ) تمام ثروت خود را در روز عرفه تقسیم نمود. پس فضل بن سهل به وى گفت: این ضرر است. امام فرمود: بل سود و بهره است. چیزى را که پاداش و کرامت ‏بدان تعلق مى‏گیرد ضرر محسوب مکن. کلینى در کافى به سند خود از الیسع بن حمزه نقل کرده است که گفت: در مجلس ابو الحسن رضا (ع) بودم. مردم بسیارى به گرد آن حضرت حلقه زده بودند و از وى درباره حلال و حرام پرسش مى‏کردند که ناگهان مردى بلند قامت و گندمگون داخل شد و گفت: السلام علیک یا بن رسول الله. من یکى از دوست داران تو و پدران و نیاکان تو هستم، من از حج‏ باز مى‏گردم و خرجى خود را گم کرده‏ام و با آنچه همراه من است نمى‏توانم به یک منزل هم برسم، پس اگر صلاح بدانى که مرا به دیارم روانه کنى که براى خدا بر من نعمتى داده‏اى و اگر به شهرم رسیدم آنچه از تو گرفته‏ام به صدقه مى‏دهم.امام (ع) به او فرمود: بنشین خدا تو را رحمت کند. آنگاه دوباره با مردم به گفت و گو پرداخت تا آنان پراکنده شدند و تنها سلیمان جعفرى و خیثمه و من مانده بودیم پس امام فرمود: اجازه مى‏دهید داخل شوم سلیمان گفت: خداوند فرمان تو را مقدم داشت. پس امام برخاست و به اتاقش رفت و لختى درنگ کرد و سپس بازگشت و در را باز کرد و دستش را از بالاى در بیرون آورد و پرسید: آن خراسانى کجاست؟ پاسخ داد: من اینجایم. فرمود: این دویست دینار را برگیر و در مخارجت از آن استفاده کن و بدان تبرک جو و آن را از جانب من به صدقه بده. اکنون برو که نه من تو را ببینم و نه تو مرا . مرد بیرون رفت. سلیمان به آن حضرت عرض کرد: دایت‏شوم بخشش بزرگى کردى و رحمت آوردى، پس چرا چهره از او پوشاندى؟فرمود: از ترس آن که مبادا خوارى خواهش را در چهره او ببینم. مگر این سخن رسول خدا را نشنیدى که مى‏گوید: آن که به نهان نکویى آورد با هفتاد حج‏برابرى مى‏کند و آن که پلیدى و زشتى را اشاعه مى‏دهد، مخذول و خوار است و کسى که در نهان گناه کند، آمرزیده است. آیا سخن اول را نشنیده‏اى که مى‏گوید: متى آته لا طلب حاجة رجعت الى اهلى و وجهى بمائه (1 )فراوانى صدقات: ابراهیم بن عباس می فرماید: امام رضا (ع) بسیار نکویى مى‏کرد و در نهان صدقه مى‏داد و بیشتر این عمل را در شبهاى تاریک به انجام مى‏رساند.

 امام نهم شیعیان حضرت جواد ( ع ) در سال 195 هجرى در مدینه ولادت یافت .نامش محمد معروف به جواد و تقى است.القاب دیگرى مانند : رضى و مقتى نیز داشته , ولى تقى از همه معروفتر میباشد.مادر گرامیاش سبیكه یا خیزران است كه این هر دو نام در تاریخ زندگى آن حضرت ثبت است.امام محمد تقى ( ع ) هنگام وفات پدر حدود 8 ساله بود.پس از شهادت جانگداز حضرت رضا علیه السلام در اواخر ماه صفر سال 203 ه مقام امامت به فرزند ارجمندش حضرت جوادالأ ئمه ( ع ) انتقال یافت .مأمون خلیفه عباسى كه همچون سایر خلفاى بنى عباس از پیشرفت معنوى ونفوذ باطنى امامان معصوم و گسترش فضایل آنها در بین مردم هراس داشت , سعى كرد ابن الرضا را تحت مراقبت خاص خویش قرار دهد .از اینجا بود كه مأمون نخستین كارى كه كرد , دختر خویش ام الفضل را به ازدواج حضرت امام جواد ( ع ) درآورد , تا مراقبى دایمى و از درون خانه برامام گمارده باشد . برای مشاهده ی متن کامل به ادامه مطلب برویدرنجهاى دایمى كه امام جواد ( ع ) از ناحیه این مأمور خانگى برده است , در تاریخ معروف است .از روشهایى كه مأمون در مورد حضرت رضا ( ع ) به كار می بست , تشكیل مجالس بحث و مناظره بود .مأمون و بعد معتصم عباسى می خواستند از این راه -به گمان باطل خود - امام ( ع ) را در تنگنا قرار دهند .در مورد فرزندش حضرت جواد ( ع ) نیز چنین روشى را به كار بستند .به خصوص كه در آغاز امامت هنوز سنى از عمر امام جواد ( ع ) نگذشته بود .مأمون نمیدانست كه مقام ولایت وامامت كه موهبتى است الهى , بستگى به كمى و زیادى سالهاى عمر ندارد .بارى , حضرت جواد ( ع ) با عمر كوتاه خود كه همچون نوگل بهاران زودگذربود , و در دورهاى كه فرقه هاى مختلف اسلامى و غیر اسلامى میدان رشد و نمو یافته بودند و دانشمندان بزرگى در این دوران , زندگى میكردند و علوم و فنون سایرملتها پیشرفت نموده و كتابهاى زیادى به زبان عربى ترجمه و در دسترس قرارگرفته بود , با كمى سن وارد بحثهاى علمى گردید و با سرمایه خدایى امامت كه ازسرچشمه ولایت مطلقه و الهام ربانى مایه ور بود , احكام اسلامى را مانند پدران و اجداد بزرگوارش گسترش داد و به تعلیم و ارشاد پرداخت و به مسائل بسیارى پاسخ گفت .براى نمونه , یكى از مناظرههاى ( = احتجاجات ) حضرت امام محمدتقى ( ع )را در زیر نقل می كنیم : عیاشى در تفسیر خود از ذرقان كه همنشین و دوست احمد بن ابى دؤاد بود ,نقل میكند كه ذرقان گفت : روزى دوستش ( ابن ابى دؤاد ) از دربار معتصم عباسى به نظر رسید .گفتم : چه شده است كه امروزاین چنین ناراحتى ؟ گفت : در حضور خلیفه و ابوجعفر فرزند على بن موسى الرضا جریانى پیش آمد كه مایه شرمسارى و خوارى ما گردید .گفتم : چگونه ؟ گفت : سارقى را به حضور خلیفه آورده بودند كه سرقتش آشكار و دزد اقرار به دزدى كرده بود .خلیفه طریقه اجراى حد و قصاص را پرسید .عده اى از فقها حاضر بودند ,خلیفه دستور داد بقیه فقیهان را نیز حاضر كردند , و محمد بن على الرضا را هم خواست .خلیفه از ما پرسید : حد اسلامى چگونه باید جارى شود ؟ من گفتم : از مچ دست باید قطع گردد .خلیفه گفت : به چه دلیل ؟ گفتم : به دلیل آنكه دست شامل انگشتان و كف دست تا مچ دست است , و در قرآن كریم در آیه تیمم آمده است : فامسحوا بوجوهكم و ایدیكم .بسیارى از فقیهان حاضر در جلسه گفته من را تصدیق كردند .یك دسته از علماء گفتند : باید دست را از مرفق برید .خلیفه پرسید : به چه دلیل ؟ گفتند : به دلیل آیه وضو كه در قرآن كریم آمده است : ... و ایدیكم الى المرافق .و این آیه نشان میدهد كه دست دزد را باید از مرفق برید .دسته دیگر گفتند : دست را از شانه باید برید چون دست شامل تمام این اجزاء میشود .و چون بحث و اختلاف پیش آمد , خلیفه روى به حضرت ابوجعفر محمد بن على كرد و گفت : یا اباجعفر , شما در این مسئله چه میگویید ؟ آن حضرت فرمود : علماى شما در این باره سخن گفتند .من را از بیان مطلب معذور بدار .خلیفه گفت : به خدا سوگند كه شما هم باید نظر خود را بیان كنید .حضرت جواد فرمود : اكنون كه من را سوگند میدهى پاسخ آن را میگویم .این مطالبى كه علماى اهل سنت درباره حد دزدى بیان كردند خطاست .حد صحیح اسلامى آن است كه باید انگشتان دست را غیر از انگشت ابهام قطع كرد .خلیفه پرسید : چرا ؟ امام ( ع ) فرمود : زیرا رسول الله ( ص ) فرموده است سجود باید بر هفت عضو از بدن انجام شود : پیشانى , دو كف دست , دو سر زانو , دو انگشت ابهام پا , و اگر دست را از شانه یا مرفق یا مچ قطع كنند براى سجده حق تعالى محلى باقى نمیماند , و در قرآن كریم آمده است و ان المساجد لله ... سجدهگاه هااز آن خداست , پس كسى نباید آنها را ببرد .معتصم از این حكم الهى و منطقى بسیار مسرور شد , و آن را تصدیق كرد و  امرنمود انگشتان دزد را برابر حكم حضرت جواد ( ع ) قطع كردند .ذرقان میگوید : ابن ابى دؤاد سخت پریشان شده بود , كه چرا نظر او در محضرخلیفه رد شده است .سه روز پس از این جریان نزد معتصم رفت و گفت : یا امیرالمؤمنین , آمده ام تو را نصیحتى كنم و این نصحیت را به شكرانه محبتى كه نسبت به ما دارى میگویم .معتصم گفت : بگو .ابن ابى دؤاد گفت : وقتى مجلسى از فقها و علما تشكیل میدهى تا یك مسئله یا مسائلى را در آنجا مطرح كنى , همه بزرگان كشورى و لشكرى حاضر هستند , حتى خادمان و دربانان و پاسبانان شاهد آن مجلس و گفتگوهایى كه در حضور تو میشود هستند , و چون می بینند كه رأى علماى بزرگ تو در برابر رأى محمد بن على الجواد ارزشى ندارد , كم كم مردم به آن حضرت توجه میكنند و خلافت از خاندان تو به خانواده آل على منتقل میگردد , و پایه هاى قدرت و شوكت تو متزلزل میگردد .این بدگویى و اندرز غرآلود در وجود معتصم كار كرد و از آن روز در صدد برآمد این مشعل نورانى و این سرچشمه دانش و فضیلت را خاموش سازد .این روش را - قبل از معتصم - مأمون نیز در مورد حضرت جوادالأ ئمه ( ع )به كار می برد , چنانكه در آغاز امامت امام نهم , مأ مون دوباره دست به تشكیل مجالس مناظره زد و از جمله از یحیى بن اكثم كه قاضى بزرگ دربار وى بود , خواست تا از امام ( ع ) پرسشهایى كند , شاید بتواند از این راه به موقعیت امام ( ع ) ضربتى وارد كند .اما نشد , و اما از همه این مناظرات سربلنددرآمد .روزى از آنجا كه یحیى بن اكثم به اشاره مأمون می خواست پرسشهاى خودرا مطرح سازد مأمون نیز موافقت كرد , و امام جواد ( ع ) و همه بزرگان ودانشمندان را در مجلس حاضر كرد .مأمون نسبت به حضرت امام محمد تقى ( ع ) احترام بسیار كرد و آنگاه از یحیى خواست آنچه میخواهد بپرسد .یحیى كه پیرمردى سالمند بود , پس از اجازه مأمون و حضرت جواد ( ع )گفت : اجازه میفرمایى مسأ له اى از فقه بپرسم ؟ حضرت جواد فرمود : آنچه دلت میخواهد بپرس .یحیى به اكثم پرسید : اگر كسى در حال احرام قتل صید كرد چه باید بكند ؟ حضرت جواد ( ع ) فرمود : آیا قاتل صید محل بوده یا محرم ؟ عالم بوده یاجاهل ؟ به عمد صید كرده یا خطا ؟ محرم آزاد بوده یا بنده ؟ صغیر بوده یا كبیر ؟ اول قتل او بوده یا صیاد بوده و كارش صید بوده ؟ آیا حیوانى را كه كشته است صید تمام بوده یا بچه صید ؟ آیا در این قتل پشیمان شده یا نه ؟ آیا این عمل درشب بوده یا روز ؟ احرام محرم براى عمره بوده یا احرام حج ؟ یحیى دچار حیرت عجیبى شد .نمیدانست چگونه جواب گوید .سر به زیرانداخت و عرق خجالت بر سر و رویش نشست .درباریان به یكدیگر نگاه میكردند .مأمون نیز كه سخت آشفته حال شده بود در میان سكوتى كه بر مجلس حكمفرما بود ,روى به بنى عباس و اطرافیان كرد و گفت : - دیدید و ابوجعفر محمد بن على الرضا را شناختید ؟ سپس بحث را تغییر داد تا از حیرت حاضران بكاهد.بارى , موقعیت امام جواد ( ع ) پس از این مناظرات بیشتر استوار شد .امام جواد ( ع ) در مدت 17 سال دوران امامت به نشر و تعلیم حقایق اسلام پرداخت , و شاگردان و اصحاب برجستهاى داشت كه : هریك خود قلهاى بودند ازقله هاى فرهنگ و معارف اسلامى مانند : ابن ابى عمیر بغدادى , ابوجعفر محمد بن سنان زاهرى , احمد بن ابى نصربزنطى كوفى , ابوتمام حبیب اوس طائى , شاعر شیعى مشهور , ابوالحسن على بن مهزیار اهوازى و فضل بن شاذان نیشابورى كه در قرن سوم هجرى میزیسته اند .اینان نیز ( همچنان كه امام بزرگوارشان همیشه تحت نظر بود ) هركدام به گونهاى مورد تعقیب و گرفتارى بودند .فضل بن شاذان را از نیشابور بیرون كردند .عبدالله بن طاهر چنین كرد و سپس كتب او را تفتیش كرد و چون مطالب آن كتابها را - درباره توحید و .. به او گفتند قانع نشد و گفت میخواهم عقیده سیاسى او را نیز بدانم .ابوتمام شاعر نیز از این امر بیبهره نبود , امیرانى كه خود اهل شعر و ادب بودند حاضر نبودند شعر او را - كه بهترین شاعر آن روزگار بود , چنانكه درتاریخ ادبیات عرب و اسلام معروف است - بشنوند و نسخه از آن داشته باشند .اگر كسى شعر او را براى آنان , بدون اطلاع قبلى , مینوشت و آنان از شعر لذت میبردند و آن را می پسندیدند , همین كه آگاه میشدند كه از ابوتمام است یعنى شاعر شیعى معتقد به امام جواد ( ع ) و مروج آن مرام , دستور میدادند كه آن نوشته را پاره كنند .ابن ابى عمیر - عالم ثقه مورد اعتماد بزرگ - نیز درزمان هارون و مأمون ,  محنتهاى بسیار دید , او را سالها زندانى كردند , تازیانه ها زدند .كتابهاى او را كه مأخذ عمده علم دین بود , گرفتند و باعث تلف شدن آن شدند و ... بدین سان دستگاه جبار عباسى با هواخواهان علم و فضیلت ظالمانه  رفتار میكرد . شهادت حضرت جواد ( ع )این نوگل باغ ولایت و عصمت گرچه كوتاه عمر بود ولى رنگ و بویش مشام جانها را بهره مند ساخت .آثار فكرى و روایاتى كه از آن حضرت نقل شده ومسائلى را كه آن امام پاسخ گفته و كلماتى كه از آن حضرت بر جاى مانده , تا ابد زینت بخش صفحات تاریخ اسلام است .دوران عمر آن امام بزرگوار 25 سال ودوره امامتش 17 سال بوده است .معتصم عباسى از حضرت جواد ( ع ) دعوت كرد كه از مدینه به بغداد بیاید .امام جواد در ماه محرم سال 220 هجرى به بغداد وارد شد .معتصم كه عموى ام الفضل زوجه حضرت جواد بود , با جعفر پسر مأمون و ام الفضل بر قتل آن حضرت همداستان شدند .علت این امر - همچنان كه اشاره كردیم - این اندیشه شوم بود كه مبادا خلافت از بنى عباس به علویان منتقل شود .از این جهت , درصدد تحریك ام الفضل برآمدند و به وى گفتند تو دختر و برادرزاده خلیفه هستى , و احترامت از هرجهت لازم است و شوهر تو محمد بن على الجواد , مادر على هادى فرزند خود را بر تو رجحان مینهد .این دو تن آن قدر وسوسه كردند تا ام الفضل - چنان كه روش زنان نازاست -تحت تأثیر حسادت قرار گرفت و در باطن از شوهر بزرگوار جوانش آزرده خاطر شدو به تحریك و تلقین معتصم و جعفر برادرش , تسلیم گردید .آنگاه این دو فردجنایتكار سمى كشنده در انگور وارد كردند و به خانه امام فرستاده تا سیاه روى دو جهان , ام الفضل , آنها را به شوهرش بخوراند .ام الفضل طبق انگور را دربرابر امام جواد ( ع ) گذاشت , و از انگورهاى تعریف و توصیف كرد .و حضرت جواد ( ع ) را به خوردن انگور وادار و در این امر اصرار كرد .امام جواد ( ع )مقدارى از آن انگور را تناول فرمود .چیزى نگذشت آثار سم را در وجود خود احساس فرمود و درد و رنج شدیدى بر آن حضرت عارض گشت .ام الفضل سیه كار با دیدن آن حالت دردناك در شوهر جوان , پشیمان و گریان شد ; اما پشیمانى سودى نداشت .حضرت جواد ( ع ) فرمود : چرا گریه میكنى , اكنون كه من را كشتى گریه تو سودى ندارد .بدان كه خداوند متعال در این چند روزه دنیا تو را به دردى مبتلا كند و به روزگارى بیفتى كه نتوانى از آن نجات یافت .در مورد مسموم كردن حضرت جواد ( ع ) قولهاى دیگرى هم نقل شده است .زنان و فرزندان حضرت جواد ( ع)زن حضرت جواد ( ع ) ام الفضل دختر مأ مون بود .حضرت جواد ( ع ) از ام الفضل فرزندى نداشت .حضرت امام محمد تقى زوجه دیگرى مشهور به ام ولد و به نام سمانه مغربیه داشته است .فرزندان آن حضرت را 4 پسر و 4 دختر نوشته اند بدین شرح :1 - حضرت ابوالحسن امام على النقى ( هادى )2- ابواحمد موسى مبرقع3- ابواحمد حسین4- ابوموسى عمران5- فاطمه6- خدیجه7- ام كلثوم8- حكیمه حضرت جواد ( ع ) مانند جدهاش فاطمه زهرا كوتاه زندگانى و عمرى سراسررنج و مظلومیت داشت .بدخواهان نگذاشتند این مشعل نورانى نور افشانى كند . امام نهم ما در آخر ماه ذیقعده سال 220 ه.ق به سراى جاویدان شتافت . قبر مطهرش در كاظمیه یا كاظمین عقب قبر منور جدش حضرت موسى بن جعفر زیارتگاه شیعیان است.

تولد امام‌ دهم‌ شیعیان‌ حضرت‌ امام‌ على‌ النقى‌ (ع‌) را نیمه‌ ذیحجه‌ سال‌ 212هجرى‌ قمرى‌ نوشته‌اند .پدر آن‌ حضرت‌ ، امام‌ محمد تقى‌ جوادالائمه‌ (ع‌) و مادرش‌ سمانه‌ از زنان‌ درست‌ كردار پاكدامنى‌ بود كه‌ دست‌ قدرت‌ الهى‌ او را براى‌ تربیت‌ مقام‌ ولایت‌ و امامت‌ مأمور كرده‌ بود ، و چه‌ نیكو وظ‌یفه‌ مادرى‌ را به‌ انجام‌ رسانید و بدین‌ مأموریت‌ خدایى‌ قیام‌ كرد . نام‌ آن‌ حضرت‌ - على‌ - كنیه‌ آن‌ امام‌ همام‌ " ابوالحسن‌ " و لقبهاى‌ مشهور آن‌ حضرت‌ " هادى‌ " و " نقى‌ " بود .حضرت‌ امام‌ هادى‌ (ع‌) پس‌ از پدر بزرگوارش‌ در سن‌ 8 سالگى‌ به‌ مقام‌ امامت‌ رسید و دوران‌ امامتش‌ 33 سال‌ بود . در این‌ مدت‌ حضرت‌ على‌ النقى‌ (ع‌) براى‌ نشر احكام‌ اسلام‌ و آموزش‌ و پرورش‌ و شناساندن‌ مكتب‌ و مذهب‌ جعفرى‌ و تربیت‌ شاگردان‌ و اصحاب‌ گرانقدر گامهاى‌ بلند برداشت‌ . نه‌ تنها تعلیم‌ و تعلم‌ و نگاهبانى‌ فرهنگ‌ اسلامى‌ را امام‌ دهم‌ (ع‌) در مدینه‌ عهده‌دار بود ، و لحظه‌اى‌ از آگاهانیدن‌ مردم‌ و آشنا كردن‌ آنها به‌ حقایق‌ مذهبى‌ نمى‌آسود ، بلكه‌ در امر به‌ معروف‌ و نهى‌ از منكر و مبارزه‌ پنهان‌ و آشكار با خلیفه‌ ستمگر وقت‌ - یعنى‌ متوكل‌ عباسى‌ - آنى‌ آسایش‌ نداشت‌ . به‌ همین‌ جهت‌ بود كه ... برای مشاهده ی متن کامل به ادامه مطلب بروید ...‌ عبدالله‌ بن‌ عمر والى‌ مدینه‌ بنا بر دشمنى‌ دیرینه‌ و بدخواهى‌ درونى‌ ، به‌ متوكل‌ خلیفه‌ زمان‌ خود نامه‌اى‌ خصومت‌آمیز نوشت‌ ، و به‌ آن‌ امام‌ بزرگوار تهمت ها زد ، و نسبتهاى‌ ناروا داد و آن‌ حضرت‌ را مركز فتنه‌انگیزى‌ و حتى‌ ستمكارى‌ وانمود كرد و در حقیقت‌ آنچه‌ در شأن‌ خودش‌ و خلیفه‌ زمانش‌ بود به‌ آن‌ امام‌ معصوم‌ (ع‌) منسوب‌ نمود ، و این‌ همه‌ به‌ جهت‌ آن‌ بود كه‌ جاذبه‌ امامت‌ و ولایت‌ و علم‌ و فضیلتش‌ مردم‌ را از اطراف‌ جهان‌ اسلام‌ به‌ مدینه‌ مى‌كشانید و این‌ كوته‌ نظران‌ دون‌ همت‌ كه‌ طالب‌ ریاست‌ ظ‌اهرى‌ و حكومت‌ مادى‌ دنیاى‌ فریبنده‌ بودند ، نمى‌توانستند فروغ‌ معنویت‌ امام‌ را ببینند .و نیز " مورخان‌ و محدثان‌ نوشته‌اند كه‌ امام‌ جماعت‌ حرمین‌ ( = مكه‌ و مدینه‌ ) از سوى‌ دستگاه‌ خلافت‌ ، به‌ متوكل‌ عباسى‌ نوشت‌ : اگر تو را به‌ مكه‌ و مدینه‌ حاجتى‌ است‌ ، على‌ بن‌ محمد ( هادى‌ ) را از این‌ دیار بیرون‌ بر ، كه‌ بیشتر این‌ ناحیه‌ را مظ‌یع‌ و منقاد خود گردانیده‌ است‌ ".این‌ نامه‌ و نامه‌ حاكم‌ مدینه‌ نشان‌ دهنده‌ نفوذ معنوى‌ امام‌ هادى‌(ع‌) در سنگر مبارزه‌ علیه‌ دستگاه‌ جبار عباسى‌ است‌ . از زمان‌ حضرت‌ امام‌ محمد باقر (ع‌) و امام‌ جعفر صادق‌ (ع‌) و حوزه‌ چهار هزار نفرى‌ آن‌ دوران‌ پربار ، شاگردانى‌ در قلمرو اسلامى‌ تربیت‌ شدند كه‌ هر یك‌ مشعل دار فقه‌ جعفرى‌ و دانشهاى‌ زمان‌ بودند ، و بدین‌ سان‌ پایه‌هاى‌ دانشگاه‌ جعفرى‌ و موضع‌ فرهنگ‌ اسلامى‌ ، نسل‌ به‌ نسل‌ نگهبانى‌ شد و امامان‌ شیعه‌ ، از دوره‌ حضرت‌ رضا (ع‌) به‌ بعد ، از جهت‌ نشر معارف‌ جعفرى‌ آسوده‌ خاطر بودند ، و اگر این‌ فرصت‌ مغتنم‌ در زمان‌ امام‌ جعفر صادق‌ (ع‌) پیش‌ نیامده‌ بود ، معلوم‌ نبود سرنوشت‌ این‌ معارف‌ مذهبى‌ به‌ كجا مى‌رسید؟به‌ خصوص‌ كه‌ از دوره‌ زندانى‌ شدن‌ حضرت‌ موسى‌ بن‌ جعفر (ع‌) به‌ بعد دیگر چنین‌ فرصتهاى‌ وسیعى‌ براى‌ تعلیم‌ و نشر براى‌ امامان‌ بزرگوار ما - كه‌ در برابر دستگاه‌ عباسى‌ دچار محدودیت‌ بودند و تحت‌ نظر حاكمان‌ ستمكار - چنان‌ كه‌ باید و شاید پیش‌ نیامد .با این‌ همه‌ ، دوستداران‌ این‌ مكتب‌ و یاوران‌ و هواخواهان‌ ائمه‌ طاهرین‌ - در این‌ سالها به‌ هر وسیله‌ ممكن‌ ، براى‌ رفع‌ اشكالات‌ و حل‌ مسائل‌ دینى‌ خود ، و گرفتن‌ دستور عمل‌ و اقدام‌ - براى‌ فشرده‌تر كردن‌ صف‌ مبارزه‌ و پیشرفت‌ مقصود و در هم‌ شكستن‌ قدرت‌ ظ‌اهرى‌ خلافت‌ به‌ حضور امامان‌ والاقدر مى‌رسیدند و از سرچشمه‌ دانش‌ و بینش‌ آنها ، بهره‌مند مى‌شدند و این‌ دستگاه‌ ستمگر حاكم‌ و كارگزارانش‌ بودند كه‌ از موضع‌ فرهنگى‌ و انقلابى‌ امام‌ پیوسته‌ هراس‌ داشتند و نامه‌ حاكم‌ مدینه‌ و مانند آن‌ ، نشان‌ دهنده‌ این‌ هراس‌ همیشگى‌ آنها بود . دستگاه‌ حاكم‌ ، كم‌كم‌ متوجه‌ شده‌ بود كه‌ حرمین‌ ( مكه‌ و مدینه‌ ) ممكن‌ است‌ به‌ فرمانبرى‌ از امام‌ (ع‌) درآیند و سر از اطاعت‌ خلیفه‌ وقت‌ درآورند . بدین‌ جهت‌ پیك‌ در پیك‌ و نامه‌ در پى‌ نامه‌ نوشتند ، تا متوكل‌ عباسى‌ دستور داد امام‌ هادى‌ (ع‌) را از مدینه‌ به‌ سامرا - كه‌ مركز حكومت‌ وقت‌ بود - انتقال‌ دهند . متوكل‌ امر كرد حاجب‌ مخصوص‌ وى‌ حضرت‌ هادى‌ (ع‌) را در نزد خود زندانى‌ كند و سپس‌ آن‌ حضرت‌ را در محله‌ عسكر سالها نگاه‌ دارد تا همواره‌ زندگى‌ امام‌ ، تحت‌ نظر دستگاه‌ خلافت‌ باشد .برخى‌ از بزرگان‌ مدت‌ این‌ زندانى‌ و تحت‌ نظر بودن‌ را - بیست‌ سال‌ - نوشته‌اند . پس‌ از آنكه‌ حضرت‌ هادى‌ (ع‌) به‌ امر متوكل‌ و به‌ همراه‌ یحیى‌ بن‌ هرثمه‌ كه‌ مأمور بردن‌ حضرت‌ از مدینه‌ بود ، به‌ سامرا وارد شد ، والى‌ بغداد اسحاق‌ بن‌ ابراهیم‌ طاهرى‌ از آمدن‌ امام‌ (ع‌) به‌ بغداد با خبر شد ، و به‌ یحیى‌ بن‌ هرثمه‌ گفت‌ : اى‌ مرد ، این‌ امام‌ هادى‌ فرزند پیغمبر خدا (ص‌) مى‌باشد و مى‌دانى‌ متوكل‌ نسبت‌ به‌ او توجهى‌ ندارد اگر او را كشت‌ ، پیغمبر (ص‌) در روز قیامت‌ از تو بازخواست‌ مى‌كند . یحیى‌ گفت‌ : به‌ خدا سوگند متوكل‌ نظر بدى‌ نسبت‌ به‌ او ندارد . نیز در سامرا ، متوكل‌ كارگزارى‌ ترك‌ داشت‌ به‌ نام‌ وصیف‌ تركى‌ . او نیز به‌ یحیى‌ سفارش‌ كرد در حق‌ امام‌ مدارا و مرحمت‌ كند . همین‌ وصیف‌ خبر ورود حضرت‌ هادى‌ را به‌ متوكل‌ داد . از شنیدن‌ ورود امام‌ (ع‌) متوكل‌ به‌ خود لرزید و هراسى‌ ناشناخته‌ بر دلش‌ چنگ‌ زد . از این‌ مطالب‌ كه‌ از قول‌ یحیى‌ بن‌ هرثمه‌ مأمور جلب‌ امام‌ هادى‌ (ع‌) نقل‌ شده‌ است‌ درجه‌ عظمت‌ و نفوذ معنوى‌ امام‌ در متوكل‌ و مردان‌ دربارى‌ به‌ خوبى‌ آشكار مى‌گردد ، و نیز این‌ مطالب‌ دلیل‌ است‌ بر هراسى‌ كه‌ دستگاه‌ ستمگر بغداد و سامرا از موقعیت‌ امام‌ و موضع‌ خاص‌ او در بین‌ هواخواهان‌ و شیعیان‌ آن‌ حضرت‌ داشته‌ است‌ . بارى‌ ، پس‌ از ورود به‌ خانه‌اى‌ كه‌ قبلا در نظر گرفته‌ شده‌ بود ، متوكل‌ از یحیى‌ پرسید : على‌ بن‌ محمد چگونه‌ در مدینه‌ مى‌زیست‌ ؟ یحیى‌ گفت‌ : جز حسن‌ سیرت‌ و سلامت‌ نفس‌ و طریقه‌ ورع‌ و پرهیزگارى‌ و بى‌اعتنایى‌ به‌ دنیا و مراقبت‌ بر مسجد و نماز و روزه‌ از او چیزى‌ ندیدم‌ ، و چون‌ خانه‌اش‌ را - چنانكه‌ دستور داده‌ بودى‌ - بازرسى‌ كردم‌ ، جز قرآن‌ مجید و كتابهاى‌ علمى‌ چیزى‌ نیافتم‌ . متوكل‌ از شنیدن‌ این‌ خبر خوشحال‌ شد ، و احساس‌ آرامش‌ كرد .با آنكه‌ متوكل‌ از دشمنان‌ سرسخت‌ آل‌ على‌ (ع‌) بود و بنا به‌ دستور او بر قبر منور حضرت‌ سیدالشهداء (ع‌) آب‌ بستند و زیارت‌ كنندگان‌ آن‌ مرقد مطهر را از زیارت‌ مانع‌ شدند ، و دشمنى‌ یزید و یزیدیان‌ را نسبت‌ به‌ خاندان‌ رسول‌ اكرم‌ (ص‌) تازه‌ گردانیدند ، با این‌ همه‌ در برابر شكوه‌ و هیبت‌ حضرت‌ هادى‌ (ع ) همیشه‌ بیمناك‌ و خاشع‌ بود .مورخان‌ نوشته‌اند : مادر متوكل‌ نسبت‌ به‌ مقام‌ امام‌ على‌ النقى (ع‌) اعتقادى‌ به‌ سزا داشت‌ . روزى‌ متوكل‌ مریض‌ شد و جراحتى‌ پیدا كرد كه‌ اطباء از علاجش‌ درماندند . مادر متوكل‌ نذر كرد اگر خلیفه‌ شفا یابد مال‌ فراوانى‌ خدمت‌ حضرت‌ هادى‌ (ع‌) هدیه‌ فرستد . در این‌ میان‌ به‌ فتح‌ بن‌ خاقان‌ كه‌ از نزدیكان‌ متوكل‌ بود گفت‌ : یك‌ نفر را بفرست‌ كه‌ از على‌ بن‌ محمد درمان‌ بخواهد شاید بهبودى‌ یابد . وى‌ كسى‌ را خدمت‌ آن‌ حضرت‌ فرستاد امام‌ هادى‌ فرمود : فلان‌ دارو را بر جراحت‌ او بگذارید به‌ اذن‌ خدا بهبودى‌ حاصل‌ مى‌شود . چنین‌ كردند ، آن‌ جراحت‌ بهبودى‌ یافت‌ . مادر متوكل‌ هزار دینار در یك‌ كیسه‌ چرمى‌ سر به‌ مهر خدمت‌ امام‌ هادى‌ (ع‌ ) فرستاد . اتفاقا چند روزى‌ از این‌ ماجرا نگذشته‌ بود كه‌ یكى‌ از بدخواهان‌ به ‌متوكل‌ خبر داد دینار فراوانى‌ در منزل‌ على‌ بن‌ محمد النقى‌ دیده‌ شده‌ است‌ . متوكل‌ سعید حاجب‌ را به‌ خانه‌ آن‌ حضرت‌ فرستاد . آن‌ مرد از بالاى‌ بام‌ با نردبان‌ به‌ خانه‌ امام‌ رفت‌ . وقتى‌ امام‌ متوجه‌ شد ، فرمود همان‌ جا باش‌ چراغ‌ بیاورند تا آسیبى‌ به‌ تو نرسد . چراغى‌ افروختند . آن‌ مرد گوید : دیدم‌ حضرت‌ هادى‌ به‌ نماز شب‌ مشغول‌ است‌ و بر روى‌ سجاده‌ نشسته‌ . امام‌ فرمود : خانه‌ در اختیار توست‌ . آن‌ مرد خانه‌ را تفتیش‌ كرد . چیزى‌ جز آن‌ كیسه‌اى‌ كه‌ مادر متوكل‌ به‌ خانه‌ امام‌ فرستاده‌ بود و كیسه‌ دیگرى‌ سر به‌ مهر در خانه‌ وى‌ نیافت‌ ، كه‌ مهر مادر خلیفه‌ بر آن‌ بود . امام‌ فرمود : زیر حصیر شمشیرى‌ است‌ آن‌ را با این‌ دو كیسه‌ بردار و به‌ نزد متوكل‌ بر . این‌ كار ، متوكل‌ و بدخواهان‌ را سخت‌ شرمنده‌ كرد .امام‌ كه‌ به‌ دنیا و مال‌ دنیا اعتنایى‌ نداشت‌ پیوسته‌ با لباس‌ پشمینه‌ و كلاه‌ پشمى‌ روى‌ حصیرى‌ كه‌ زیر آن‌ شن‌ بود مانند جد بزرگوارش‌ على‌ (ع‌ ) زندگى‌ مى‌كرد و آنچه‌ داشت‌ در راه‌ خدا انفاق‌ مى‌فرمود . با این‌ همه‌ ، متوكل‌ همیشه‌ از اینكه‌ مبادا حضرت‌ هادى‌ (ع‌) بر وى‌ خروج‌ كند و خلافت‌ و ریاست‌ ظ‌اهرى‌ بر وى‌ به‌ سر آید بیمناك‌ بود . بدخواهان‌ و سخن‌ چینان‌ نیز در این‌ امر نقشى‌ داشتند . روزى‌ به‌ متوكل‌ خبر دادند كه : "حضرت‌ على‌ بن‌ محمد در خانه‌ خود اسلحه‌ و اموال‌ بسیار جمع‌ كرده‌ و كاغذهاى‌ زیاد است‌ كه‌ شیعیان‌ او ، از اهل‌ قم‌ ، براى‌ او فرستاده‌اند ". متوكل‌ از این‌ خبر وحشت‌ كرد و به‌ سعید حاجب‌ كه‌ از نزدیكان‌ او بود دستور داد تا بى‌خبر وارد خانه‌ امام‌ شود و به‌ تفتیش‌ بپردازد . این‌ قبیل‌ مراقبتها پیوسته‌ - در مدت‌ 20 سال‌ كه‌ حضرت‌ هادى‌ (ع‌) در سامره‌ بودند - وجود داشت‌.و نیز نوشته‌اند : " متوكل‌ عباسى‌ سپاه‌ خود را كه‌ نود هزار تن‌ بودند از اتراك‌ و در سامرا اقامت‌ داشتند امر كرد كه‌ هر كدام‌ توبره‌ اسب‌ خود را از گل‌ سرخ‌ پر كنند ، و در میان‌ بیابان‌ وسیعى‌ ، در موضعى‌ روى‌ هم‌ بریزند . ایشان‌ چنین‌ كردند . و آن‌ همه‌ به‌ منزله‌ كوهى‌ بزرگ‌ شد . اسم‌ آن‌ را تل‌ " مخالى‌ " نهادند آنگاه‌ خلیفه‌ بر آن‌ تل‌ بالا رفت‌ و حضرت‌ امام‌ على‌ النقى‌ ( علیه‌ السلام‌ ) را نیز به‌ آنجا طلبید و گفت‌ : شما را اینجا خواستم‌ تا مشاهده‌ كنید سپاهیان‌ من‌ را . و از پیش‌ امر كرده‌ بود كه‌ لشكریان‌ با آرایشهاى‌ نظامى‌ و اسلحه‌ تمام‌ و كمال‌ حاضر شوند ، و غرض‌ او آن‌ بود كه‌ شوكت‌ و اقتدار خود را بنمایاند ، تا مبادا آن‌ حضرت‌ یا یكى‌ از اهل‌ بیت‌ او اراده‌ خروج‌ بر او نمایند".در این‌ مدت‌ 20 سال‌ زندگى‌ امام‌ هادى‌ (ع‌) در سامرا ، به‌ صورتهاى‌ مختلف‌ كارگزاران‌ حكومت‌ عباسى‌ ، مستقیم‌ و غیر مستقیم‌ ، چشم‌ مراقبت‌ بر حوادث‌ زندگى‌ امام‌ و رفت‌ و آمدهایى‌ كه‌ در اقامتگاه‌ امام‌ (ع‌) مى‌شد ، داشتند از جمله : "حضور جماعتى‌ از بنى‌ عباس‌ ، به‌ هنگام‌ فوت‌ فرزند امام‌ دهم‌ ، حضرت‌ سید محمد -  كه‌ حرم‌ مطهر وى‌ در نزدیكى‌ سامرا ( بلد ) معروف‌ و مزار است‌ - یاد شده‌ است‌ . این‌ نكته‌ نیز مى‌رساند كه‌ افرادى‌ از بستگان‌ و مأموران‌ خلافت‌ ، همواره‌ به‌ منزل‌ امام‌ سر  می زده اند ". اصحاب‌ و یاران‌ امام‌ دهم‌ (ع‌)در میان‌ اصحاب‌ امام‌ دهم‌ ، برمى‌خوریم‌ به‌ چهره‌هایى‌ چون‌ " على‌ بن‌ جعفرمیناوى‌ " كه‌ متوكل‌ او را به‌ زندان‌ انداخت‌ و مى‌خواست‌ بكشد . دیگر ادیب‌ معروف‌ ، ابن‌ سكیت‌ كه‌ متوكل‌ او را شهید كرد . و علت‌ آن‌ را چنین‌ نوشته‌اند كه‌ دو فرزند متوكل‌ خلیفه‌ عباسى‌ در نزد ابن‌ سكیت‌ درس‌ مى‌خواندند . متوكل‌ از طریق‌ فرزندان‌ خود كم‌كم‌ ، متوجه‌ شد كه‌ ابن‌ سكیت‌ از هواخواهان‌ على‌ (ع‌) و آل‌ على‌ (ع‌) است‌ . متوكل‌ كه‌ از دشمنان‌ سرسخت‌ آل‌ على‌ (ع‌) بود روزى‌ ابن‌ سكیت‌ را به‌ حضور خود خواست‌ و از وى‌ پرسید : آیا فرزندان‌ من‌ شرف‌ و فضیلت‌ بیشتر دارند یا حسن‌ و حسین‌ فرزندان‌ على‌ (ع‌) ؟ ابن‌ سكیت‌ كه‌ از شیعیان‌ و دوستداران‌ باوفاى‌ خاندان‌ علوى‌ بود ، بدون‌ ترس‌ و ملاحظه‌ جواب‌ داد : فرزندان‌ تو نسبت‌ به‌ امام‌ حسن‌ (ع‌) و امام‌ حسین‌ (ع‌) كه‌ دو نو گل‌ باغ‌ بهشت‌ و دو سید جنت‌ ابدى‌ الهى‌اند قابل‌ قیاس‌ و نسبت‌ نیستند .فرزندان‌ تو كجا و آن‌ دو نور چشم‌ دیده‌ مصطفى‌ كجا ؟ آنها را با قنبر غلام‌ حضرت‌ (ع‌) هم‌ نمى‌توان‌ سنجید . متوكل‌ از این‌ پاسخ‌ گستاخانه‌ سخت‌ برآشفت‌ . در همان‌ دم‌ دستور داد زبان‌ ابن‌ سكیت‌ را از پشت‌ سر درآوردند و بدین‌ صورت‌ آن‌ شیعى‌ خالص‌ و یار راستین‌ امام‌ دهم‌ (ع‌) را شهید كرد .دیگر از یاران‌ حضرت‌ هادى‌ (ع‌) حضرت‌ عبدالعظیم‌ حسنى‌ است‌ . بنا بر آنچه‌ محدث‌ قمى‌ در منتهى‌ الآمال‌ آورده‌ است‌ : " نسب‌ شریفش‌ به‌ چهار واسطه‌ به‌ حضرت‌ امام‌ حسن‌ مجتبى‌ علیه‌ السلام‌ منتهى‌ مى‌شود ... " از اكابر محدثین‌ و اعاظ‌م‌ علماء و زاهدان‌ و عابدان‌ روزگار خود بوده‌ است‌ و از اصحاب‌ و یاران‌ حضرت‌ جواد (ع‌) و حضرت‌ امام‌ هادى‌ (ع‌) بود . صاحب‌ بن‌ عباد رساله‌اى‌ مختصر در شرح‌ حال‌ آن‌ جناب‌ نوشته‌ . نوشته‌اند : " حضرت‌ عبدالعظیم‌ از خلیفه‌ زمان‌ خویش‌ هراسید و در شهرها به‌ عنوان‌ قاصد و پیك‌ گردش‌ مى‌كرد تا به‌ رى‌ آمد و در خانه‌ مردى‌ از شیعیان‌ مخفى‌ شد ".حضرت‌ عبدالعظیم‌ ، اعتقاد راسخى‌ به‌ اصل‌ امامت‌ داشت‌ . چنین‌ استنباط مى‌شود كه‌ ترس‌ این‌ عالم‌ محدث‌ زاهد از قدرت‌ زمان‌ ، به‌ خاطر زاهد بودن‌ و حدیث‌ گفتن‌ وى‌ نبوده‌ است‌ ، بلكه‌ به‌ علت‌ فرهنگ‌ سیاسى‌ او بوده‌ است‌ . او نیز مانند دیگر داعیان‌ بزرگ‌ و مجاهد حق‌ و عدالت‌ ، براى‌ نشر فرهنگ‌ سیاسى‌ صحیح‌ و تصحیح‌ اصول‌ رهبرى‌ در اجتماع‌ اسلامى‌ مى‌كوشیده‌ است‌ ، و چه‌ بسا از ناحیه‌ امام‌ ، به‌ نوعى‌ براى‌ این‌ كار مأموریت‌ داشته‌ است‌ . زیرا كه‌ نمى‌شود كسى‌ با این‌ قدر و منزلت‌ و دیانت‌ و تقوا ، كسى‌ كه‌ حتى‌ عقاید خود را بر امام‌ عرضه‌ مى‌كند تا از درست‌ بودن‌ آن‌ عقاید ، اطمینان‌ حاصل‌ كند - به‌ طورى‌ كه‌ حدیث‌ آن‌ معروف‌ است‌ - اعمال‌ او ، به‌ ویژه‌ اعمال‌ اجتماعى‌ و موضعى‌ او ، بر خلاف‌ نظر و رضاى‌ امام‌ باشد . حال‌ چه‌ به‌ این‌ رضایت‌ تصریح‌ شده‌ باشد ، یا خود حضرت‌ عبدالعظیم‌ با فرهنگ‌ دینى‌ و فقه‌ سیاسى‌ بدان‌ رسیده‌ باشد. صورت‌ و سیرت‌ حضرت‌ امام‌ هادى‌ (ع‌)حضرت‌ امام‌ دهم‌ (ع‌) داراى‌ قامتى‌ نه‌ بلند و نه‌ كوتاه‌ بود . گونه‌هایش‌اندكى‌ برآمده‌ و سرخ‌ و سفید بود . چشمانش‌ فراخ‌ و ابروانش‌ گشاده‌ بود . امام‌ هادى‌ (ع‌) بذل‌ و بخشش‌ بسیار مى‌كرد . امام‌ آن‌ چنان‌ شكوه‌ و هیبتى‌ داشت‌ كه‌ وقتى‌ بر متوكل‌ خلیفه‌ جبار عباسى‌ وارد مى‌شد او و درباریانش‌ بى‌درنگ‌ به‌ پاس‌ خاطر وى‌ و احترامش‌ برمى‌خاستند .خلفایى‌ كه‌ در زمان‌ امام‌ (ع‌) بودند : معتصم‌ ، واثق‌ ، متوكل‌ ، منتصر ، مستعین‌ ، معتز ، همه‌ به‌ جهت‌ شیفتگى‌ نسبت‌ به‌ قدرت‌ ظ‌اهرى‌ و دنیاى‌ فریبنده‌ با خاندان‌ علوى‌ و امام‌ همام‌ حضرت‌ هادى‌ دشمنى‌ دیرینه‌ داشتند و كم‌ و بیش‌ دشمنى‌ خود را ظ‌اهر مى‌كردند ولى‌ همه‌ ، به‌ خصال‌ پسندیده‌ و مراتب‌ زهد و دانش‌ امام‌ اقرار داشتند ، و این‌ فضیلتها و قدرتهاى‌ علمى‌ و تسلط وى‌ را بر مسائل‌ فقهى‌ و اسلامى‌ به‌ تجربه‌ ، آزموده‌ و مانند نیاكان‌ بزرگوارش‌ (ع‌) در مجالس‌ مناظ‌ره‌ و احتجاج‌ ، وسعت‌ دانش‌ وى‌ را دیده‌ بودند .شبها اوقات‌ امام‌ (ع ) پیوسته‌ به‌ نماز و طاعت‌ و تلاوت‌ قرآن‌ و راز و نیاز با معبود مى‌گذشت‌ . لباس‌ وى‌ جبه‌اى‌ بود خشن‌ كه‌ بر تن‌ مى‌پوشید و زیر پاى‌ خود حصیرى‌ پهن‌ مى‌كرد . هر غمگینى‌ كه‌ بر وى‌ نظر مى‌كرد شاد مى‌شد . همه‌ او را دوست‌ داشتند . همیشه‌ بر لبانش‌ تبسم‌ بود ، با این‌ حال‌ هیبتش‌ در دلهاى‌ مردم‌ بسیار بود . شهادت‌ امام‌ هادى‌ (ع‌)امام‌ دهم‌ ، حضرت‌ هادى‌ (ع‌) در سال‌ 254 هجرى‌ به‌ وسیله‌ زهر به‌ شهادت‌رسید . در سامرا در خانه‌اى‌ كه‌ تنها فقط فرزندش‌ امام‌ حسن‌ عسكرى‌ بر بالین‌ او بود . معتمد عباسى‌ امام‌ دهم‌ را مسموم‌ كرد . از این‌ سال‌ امام‌ حسن‌ عسكرى‌ پیشواى‌ حق‌ شد و بار تعهد امامت‌ را بر دوش‌ گرفت‌ . و در همان‌ خانه‌اى‌ كه‌ در آن‌ بیست‌ سال‌ زندانى‌ و تحت‌ نظر بود ، سرانجام‌ به‌ خاك‌ سپرده‌ شد .زن‌ و فرزندان‌ امام‌ هادى‌ (ع‌)حضرت‌ هادى‌ (ع‌) یك‌ زن‌ به‌ نام‌ سوسن‌ یا سلیل‌ و پنج‌ فرزند داشته‌ است‌ .1- ابومحمد حسن‌ علیه‌ السلام‌ ( امام‌ عسكرى‌ (ع‌) یازدهمین‌ اختر تابناك‌ ولایت‌ و امامت‌ است )‌2- حسین‌ . 3- سید محمد كه‌ یك‌ سال‌ قبل‌ از پدر بزرگوارش‌ فوت‌ كرد ، جوانى‌ بود آراسته‌ و پرهیزگار كه‌ بسیارى‌ گمان‌ مى‌كردند مقام‌ ولایت‌ به‌ وى‌ منتقل‌ خواهد شد . قبر مطهرش‌ كه‌ مزار شیعیان‌ است‌ در نزدیكى‌ سامرا مى‌باشد . 4- جعفر . 

زندگینامه اهل بیتسه شنبه ششم دی 1390 6:53امام‌ حسن‌ عسگرى‌ (ع‌) در سال‌ 232 هجرى‌ در مدینه‌ چشم‌ به‌ جهان‌ گشود . مادر والا گهرش‌ سوسن‌ یا سلیل‌ زنى‌ لایق‌ و صاحب‌ فضیلت‌ و در پرورش‌ فرزند نهایت‌ مراقبت‌ را داشت‌ ، تا حجت‌ حق‌ را آن‌ چنان‌ كه‌ شایسته‌ است‌ پرورش‌ دهد . این‌ زن‌ پرهیزگار در سفرى‌ كه‌ امام‌ عسكرى‌ (ع‌) به‌ سامرا كرد همراه‌ امام‌ بود و در سامرا از دنیا رحلت‌ كرد . كنیه‌ آن‌ حضرت‌ ابامحمد بود . برای مشاهده ی متن کامل به ادامه مطلب بروید صورت‌ و سیرت‌ امام‌ حسن‌ عسكرى‌ (ع‌)امام‌ یازدهم‌ صورتى‌ گندمگون‌ و بدنى‌ در حد اعتدال‌ داشت‌ . ابروهاى‌ سیاه‌كمانى‌ ، چشمانى‌ درشت‌ و پیشانى‌ گشاده‌ داشت‌ . دندانها درشت‌ و بسیار سفید بود . خالى‌ بر گونه‌ راست‌ داشت‌ . امام‌ حسن‌ عسكرى‌ (ع‌) بیانى‌ شیرین‌ و جذاب‌ و شخصیتى‌ الهى‌ باشكوه‌ و وقار و مفسرى‌ بى‌نظیر براى‌ قرآن‌ مجید بود . راه‌ مستقیم‌ عترت‌ و شیوه‌ صحیح‌ تفسیر قرآن‌ را به‌ مردم‌ و به‌ ویژه‌ براى‌ اصحاب‌ بزرگوارش‌ - در ایام‌ عمر كوتاه‌ خود - روشن‌ كرد . دوران‌ امامت‌به‌ طور كلى‌ دوران‌ عمر 29 ساله‌ امام‌ حسن‌ عسكرى‌ (ع‌) به‌ سه‌ دوره‌ تقسیم‌مى‌گردد : دوره‌ اول‌ 13 سال‌ است‌ كه‌ زندگى‌ آن‌ حضرت‌ در مدینه‌ گذشت‌ . دوره‌ دوم‌ 10 سال‌ در سامرا قبل‌ از امامت‌ . دوره‌ سوم‌ نزدیك‌ 6 سال‌ امامت‌ آن‌ حضرت‌ مى‌باشد .دوره‌ امامت‌ حضرت‌ عسكرى‌ (ع‌) با قدرت‌ ظ‌اهرى‌ بنى‌ عباس‌ رو در روى‌ بود . خلفایى‌ كه‌ به‌ تقلید هارون‌ در نشان‌ دادن‌ نیروى‌ خود بلند پروازی هایى‌ داشتند . امام‌ حسن‌ عسكرى‌ (ع‌) از شش‌ سال‌ دوران‌ اقامتش‌ ، سه‌ سال‌ را در زندان‌ گذرانید . زندانبان‌ آن‌ حضرت‌ صالح‌ بن‌ وصیف‌ دو غلام‌ ستمكار را بر امام‌ گماشته‌ بود ، تا بتواند آن‌ حضرت‌ را - به‌ وسیله‌ آن‌ دو غلام‌ - آزار بیشترى‌ دهد ، اما آن‌ دو غلام‌ كه‌ خود از نزدیك‌ ناظ‌ر حال‌ و حركات‌ امام‌ بودند تحت‌ تأثیر آن‌ امام‌ بزرگوار قرار گرفته‌ به‌ صلاح‌ و خوش‌ رفتارى‌ گراییده‌ بودند . وقتى‌ از این‌ غلامان‌ جویاى‌ حال‌ امام‌ شدند ، مى‌گفتند این‌ زندانى‌ روزها روزه‌دار است‌ و شبها تا بامداد به‌ عبادت‌ و راز و نیاز با معبود خود سرگرم‌ است‌ و با كسى‌ سخن‌ نمى‌گوید.عبیدالله‌ خاقان‌ وزیر معتمد عباسى‌ با همه‌ غرورى‌ كه‌ داشت‌ وقتى‌ با حضرت‌ عسكرى‌ ملاقات‌ مى‌كرد به‌ احترام‌ آن‌ حضرت‌ برمى‌خاست‌ ، و آن‌ حضرت‌ را بر مسند خود مى‌نشانید . پیوسته‌ مى‌گفت‌ : در سامره‌ كسى‌ را مانند آن‌ حضرت‌ ندیده‌ام‌ ، وى‌ زاهدترین‌ و داناترین‌ مردم‌ روزگار است‌ .پسر عبیدالله‌ خاقان‌ مى‌گفت‌ : من‌ پیوسته‌ احوال‌ آن‌ حضرت‌ را از مردم‌ مى‌پرسیدم‌ . مردم‌ را نسبت‌ به‌ او متواضع‌ مى‌یافتم‌ . مى‌دیدم‌ همه‌ مردم‌ به‌ بزرگواریش‌ معترفند و دوستدار او مى‌باشند . با آنكه‌ امام‌ (ع‌) جز با خواص‌ شیعیان‌ خود آمیزش‌ نمى‌فرمود ، دستگاه‌ خلافت‌ عباسى‌ براى‌ حفظ آرامش‌ خلافت‌ خود بیشتر اوقات‌ ، آن‌ حضرت‌ را زندانى‌ و ممنوع‌ از معاشرت‌ داشت‌ .از جمله‌ مسائل‌ روزگار امام‌ حسن‌ عسكرى‌ (ع‌) یكى‌ نیز این‌ بود كه‌ از طرف‌ خلافت‌ وقت‌ ، اموال‌ و اوقات‌ شیعه‌ ، به‌ دست‌ كسانى‌ سپرده‌ مى‌شد كه‌ دشمن‌ آل‌ محمد (ص‌) و جریانهاى‌ شیعى‌ بودند ، تا بدین‌ گونه‌ بنیه‌ مالى‌ نهضت‌ تقویت‌ نشود .چنانكه‌ نوشته‌اند كه‌ احمد بن‌ عبیدالله‌ بن‌ خاقان‌ از جانب‌ خلفا ، والى‌ اوقاف‌ و صدقات‌ بود در قم‌ ، و  او نسبت‌ به‌ اهل‌ بیت‌ رسالت‌ ، نهایت‌ مرتبه‌ عداوت‌ را داشت . ‌"نیز اصحاب‌ امام‌ حسن‌ عسكرى‌ ، متفرق‌ بودند و امكان‌ تمركز براى‌ آنان‌ نبود ، كسانى‌ چون‌ ابوعلى‌ احمد بن‌ اسحاق‌ اشعرى‌ در قم‌ و ابوسهل‌ اسماعیل‌ نوبختى‌ در بغداد مى‌زیستند ، فشار و مراقبتى‌ كه‌ دستگاه‌ خلافت‌ عباسى‌ ، پس‌ از شهادت‌ حضرت‌ رضا (ع‌) معمول‌ داشت‌ ، چنان‌ دامن‌ گسترده‌ بود كه‌ جناح‌ مقابل‌ را با سخت‌ترین‌ نوع‌ درگیرى‌ واداشته‌ بود . این‌ جناح‌ نیز طبق‌ ایمان‌ به‌ حق‌ و دعوت‌ به‌ اصول‌ عدالت‌ كلى‌ ، این‌ همه‌ سختى‌ را تحمل‌ مى‌كرد ، و لحظه‌اى‌ از حراست‌ ( و نگهبانى‌ ) موضع‌ غفلت‌ نمى‌كرد " .اینكه‌ گفتیم‌ : حضرت‌ هادى‌ (ع‌) و حضرت‌ امام‌ حسن‌ عسكرى‌ (ع‌) هم‌ از سوى‌ دستگاه‌ خلافت‌ تحت‌ مراقبت‌ شدید و ممنوع‌ از ملاقات‌ با مردم‌ بودند و هم‌ امامان‌ بزرگوار ما - جز با یاران‌ خاص‌ و كسانى‌ كه‌ براى‌ حل‌ مشكلات‌ زندگى‌ مادى‌ و دینى‌ خود به‌ آنها مراجعه‌ مى‌نمودند - كمتر معاشرت‌ مى‌كردند به‌ جهت‌ آن‌ بود كه‌ دوران‌ غیبت‌ حضرت‌ مهدى‌ (ع‌) نزدیك‌ بود ، و مردم‌ مى‌بایست‌ كم‌كم‌ بدان‌ خو گیرند ، و جهت‌ سیاسى‌ و حل‌ مشكلات‌ خود را از اصحاب‌ خاص‌ كه‌ پرچمداران‌ مرزهاى‌ مذهبى‌ بودند بخواهند ، و پیش‌ آمدن‌ دوران‌ غیبت‌ در نظر آنان‌ عجیب‌ نیاید . بارى‌ ، امام‌ حسن‌ عسكرى‌ (ع‌) بیش‌ از 29 سال‌ عمر نكرد ولى‌ در مدت‌ شش‌ سال‌ امامت‌ و ریاست‌ روحانى‌ اسلامى‌ ، آثار مهمى‌ از تفسیر قرآن‌ و نشر احكام‌ و بیان‌ مسائل‌ فقهى‌ و جهت‌ دادن‌ به‌ حركت‌ انقلابى‌ شیعیانى‌ كه‌ از راههاى‌ دور براى‌ كسب‌ فیض‌ به‌ محضر امام‌ (ع‌) مى‌رسیدند بر جاى‌ گذاشت‌ .در زمان‌ امام‌ یازدهم‌ تعلیمات‌ عالیه‌ قرآنى‌ و نشر احكام‌ الهى‌ و مناظ‌رات‌ كلامى‌ جنبش‌ علمى‌ خاصى‌ را تجدید كرد ، و فرهنگ‌ شیعى‌ - كه‌ تا آن‌ زمان‌ شناخته‌ شده‌ بود - در رشته‌هاى‌ دیگر نیز مانند فلسفه‌ و كلام‌ باعث‌ ظ‌هور مردان‌ بزرگى‌ چون‌ یعقوب‌ بن‌ اسحاق‌ كندى‌ ، كه‌ خود معاصر امام‌ حسن‌ عسكرى‌ بود و تحت‌ تعلیمات‌ آن‌ امام‌ ، گردید .در قدرت‌ علمى‌ امام‌ (ع‌) - كه‌ از سرچشمه‌ زلال‌ ولایت‌ و اهل‌ بیت‌ عصمت‌ مایه‌ گرفته‌ بود - نكته‌ها گفته‌اند . از جمله‌ : همین‌ یعقوب‌ بن‌ اسحاق‌ كندى‌ فیلسوف‌ بزرگ‌ عرب‌ كه‌ دانشمند معروف‌ ایرانى‌ ابونصر فارابى‌ شاگرد مكتب‌ وى‌ بوده‌ است‌ ، در مناظ‌ره‌ با آن‌ حضرت‌ درمانده‌ گشت‌ و كتابى‌ را كه‌ بر رد قرآن‌ نوشته‌ بود سوزانید و بعدها از دوستداران‌ و در صف‌ پیروان‌ آن‌ حضرت‌ درآمد . شهادت‌ امام‌ حسن‌ عسكرى‌ (ع‌)شهادت‌ آن‌ حضرت‌ را روز جمعه‌ هشتم‌ ماه‌ ربیع‌ الاول‌ سال‌ 260 هجرى‌ نوشته‌اند .در كیفیت‌ وفات‌ آن‌ امام‌ بزرگوار آمده‌ است‌ : فرزند عبیدالله‌ بن‌ خاقان‌ گوید روزى‌ براى‌ پدرم‌ ( كه‌ وزیر معتمد عباسى‌ بود ) خبر آوردند كه‌ ابن‌ الرضا - یعنى‌ حضرت‌ امام‌ حسن‌ عسكرى‌ - رنجور شده‌ ، پدرم‌ به‌ سرعت‌ تمام‌ نزد خلیفه‌ رفت‌ و خبر را به‌ خلیفه‌ داد . خلیفه‌ پنج‌ نفر از معتمدان‌ و مخصوصان‌ خود را با او همراه‌ كرد . یكى‌ از ایشان‌ نحریر خادم‌ بود كه‌ از محرمان‌ خاص‌ خلیفه‌ بود ، امر كرد ایشان‌ را كه‌ پیوسته‌ ملازم‌ خانه‌ آن‌ حضرت‌ باشند ، و بر احوال‌ آن‌ حضرت‌ مطلع‌ گردند  و  طبیبى‌ را مقرر كرد كه‌ هر بامداد و پسین‌ نزد آن‌ حضرت‌ برود ، و از احوال‌ او آگاه‌ شود . بعد از دو روز براى‌ پدرم‌ خبر آوردند كه‌ مرض‌ آن‌ حضرت‌ سخت‌ شده‌ است‌ ، و ضعف‌ بر او مستولى‌ گردیده‌ . پس‌ بامداد سوار شد ، نزد آن‌ حضرت‌ رفت‌ و اطبا را - كه‌ عموما اطباى‌ مسیحى‌ و یهودى‌ در آن‌ زمان‌ بودند - امر كرد كه‌ از خدمت‌ آن‌ حضرت‌ دور نشوند و قاضى‌ القضات‌ ( داور داوران‌ ) را طلبید و گفت‌ ده‌ نفر از علماى‌ مشهور را حاضر گردان‌ كه‌ پیوسته‌ نزد آن‌ حضرت‌ باشند . و این‌ كارها را براى‌ آن‌ مى‌كردند كه‌ آن‌ زهرى‌ كه‌ به‌ آن‌ حضرت‌ داده‌ بودند بر مردم‌ معلوم‌ نشود و نزد مردم‌ ظ‌اهر سازند كه‌ آن‌ حضرت‌ به‌ مرگ‌ خود از دنیا رفته‌ ، پیوسته‌ ایشان‌ ملازم‌ خانه‌ آن‌ حضرت‌ بودند تا آنكه‌ بعد از گذشت‌ چند روز از ماه‌ ربیع‌ الاول‌ سال‌ 260 ه . ق‌ آن‌ امام‌ مظلوم‌ در سن‌ 29 سالگى‌ از دار فانى‌ به‌ سراى‌ باقى‌ رحلت‌ نمود . بعد از آن‌ خلیفه‌ متوجه‌ تفحص‌ و تجسس‌ فرزند حضرت‌ شد ، زیرا شنیده‌ بود كه‌ فرزند آن‌ حضرت‌ بر عالم‌ مستولى‌ خواهد شد ، و اهل‌ باطل‌ را منقرض‌ خواهد كرد ... تا دو سال‌ تفحص‌ احوال‌ او مى‌كردند  .این‌ جستجوها و پژوهشها نتیجه‌ هراسى‌ بود كه‌ معتصم‌ عباسى‌ و خلفاى‌ قبل‌ و بعد از او - از طریق‌ روایات‌ مورد اعتمادى‌ كه‌ به‌ حضرت‌ رسول‌ الله‌ (ص‌) مى‌پیوست‌ ، شنیده‌ بودند كه‌ از نرگس‌ خاتون‌ و حضرت‌ امام‌ حسن‌ عسكرى‌ فرزندى‌ پاك‌ گهر ملقب‌ به‌ مهدى‌ آخر الزمان‌ - همنام‌ با رسول‌ اكرم‌ (ص‌) ولادت‌ خواهد یافت‌ و تخت‌ ستمگران‌ را واژگون‌ و به‌ سلطه‌ و سلطنت‌ آنها خاتمه‌ خواهد داد . بدین‌ جهت‌ به‌ بهانه‌هاى‌ مختلف‌ در خانه‌ حضرت‌ عسكرى‌ (ع‌) رفت‌ و آمد بسیار مى‌كردند ، و جستجو مى‌نمودند تا از آن‌ فرزند گرامى‌ اثرى‌ بیابند و او را نابود سازند . به‌ راستى‌ داستان‌ نمرود و فرعون‌ در ظ‌هور حضرت‌ ابراهیم‌ (ع‌) و حضرت‌ موسى‌ (ع‌) تكرار مى‌شد . حتى‌ قابله‌هایى‌ را گماشته‌ بودند كه‌ در این‌ كار مهم‌ پى‌ جویى‌ كنند . اما خداوند متعال‌ حجت‌ خود را از گزند دشمنان‌ و آسیب‌ زمان‌ حفظ كرد ، و همچنان‌ نگاهدارى‌ خواهد كرد تا مأموریت‌ الهى‌ خود را انجام‌ دهد .بارى‌ ، علت‌ شهادت‌ آن‌ حضرت‌ را سمى‌ مى‌دانند كه‌ معتمد عباسى‌ در غذا به‌ آن‌ حضرت‌ خورانید و بعد ، از كردار زشت‌ خود پشیمان‌ شد . بناچار اطباى‌ مسیحى‌ و یهودى‌ كه‌ در آن‌ زمان‌ كار طبابت‌ را در بغداد و سامره‌ به‌ عهده‌ داشتند ، به‌ ویژه‌ در مأموریتهایى‌ كه‌ توطئه‌ قتل‌ امام‌ بزرگوارى‌ مانند امام‌ حسن‌ عسكرى‌ (ع‌) در میان‌ بود ، براى‌ معالجه‌ فرستاد . البته‌ از این‌ دلسوزیهاى‌ ظ‌اهرى‌ هدف‌ دیگرى‌ داشت‌ ، و آن‌ خشنود ساختن‌ مردم‌ و غافل‌ نگهداشتن‌ آنها از حقیقت‌ ماجرا بود . بعد از آگاه‌ شدن‌ شیعیان‌ از خبر درگذشت‌ جانگداز حضرت‌ امام‌ حسن‌ عسكرى‌ (ع‌) شهر سامره‌ را غبار غم‌ گرفت‌ ، و از هر سوى‌ صداى‌ ناله‌ و گریه‌ برخاست‌ . مردم‌ آماده‌ سوگوارى‌ و تشییع‌ جنازه‌ آن‌ حضرت‌ شدند . ماجراى‌ جانشین‌ بر حق‌ امام‌ عسكرى‌ابوالادیان‌ مى‌گوید : من‌ خدمت‌ حضرت‌ امام‌ حسن‌ عسكرى‌ (ع‌) مى‌كردم‌ . نامه‌هاى‌آن‌ حضرت‌ را به‌ شهرها مى‌بردم‌ . در مرض‌ موت‌ ، روزى‌ من‌ را طلب‌ فرمود و چند نامه‌اى‌ نوشت‌ به‌ مدائن‌ تا آنها را برسانم‌ . سپس‌ امام‌ فرمود : پس‌ از پانزده‌ روز باز داخل‌ سامره‌ خواهى‌ شد و صداى‌ گریه‌ و شیون‌ از خانه‌ من‌ خواهى‌ شنید ، و در آن‌ موقع‌ مشغول‌ غسل‌ دادن‌ من‌ خواهند بود . ابوالادیان‌ به‌ امام‌ عرض‌ مى‌كند : اى‌ سید من‌ ، هرگاه‌ این‌ واقعه‌ دردناك‌ روى‌ دهد ، امامت‌ با كیست‌ ؟ فرمود : هر كه‌ جواب‌ نامه‌ من‌ را از تو طلب‌ كند . ابوالادیان‌ مى‌گوید : دوباره‌ پرسیدم‌ علامت‌ دیگرى‌ به‌ من‌ بفرما . امام‌ فرمود : هركه‌ بر من‌ نماز گزارد . ابوالادیان‌ مى‌گوید : باز هم‌ علامت‌ دیگرى‌ بگو تا بدانم‌ . امام‌ مى‌گوید : هر كه‌ بگوید كه‌ در همیان‌ چه‌ چیز است‌ او امام‌ شماست‌ . ابوالادیان‌ مى‌گوید : مهابت‌ و شكوه‌ امام‌ باعث‌ شد كه‌ نتوانم‌ چیز دیگرى‌ بپرسم‌ . رفتم‌ و نامه‌ها را رساندم‌ و پس‌ از پانزده‌ روز برگشتم‌ . وقتى‌ به‌ در خانه‌ امام‌ رسیدم‌ صداى‌ شیون‌ و گریه‌ از خانه‌ امام‌ بلند بود . داخل‌ خانه‌ امام‌ ، جعفر كذاب‌ برادر امام‌ حسن‌ عسكرى‌ را دیدم‌ كه‌ نشسته‌ ، و شیعیان‌ به‌ او تسلیت‌ مى‌دهند و به‌ امامت‌ او تهنیت‌ مى‌گویند . من‌ از این‌ بابت‌ بسیار تعجب‌ كردم‌ پیش‌ رفتم‌ و تعزیت‌ و تهنیت‌ گفتم‌ . اما او جوابى‌ نداد و هیچ‌ سؤالى‌ نكرد . چون‌ بدن‌ مظ‌هر امام‌ را كفن‌ كرده‌ و آماده‌ نماز گزاردن‌ بود ، خادمى‌ آمد و جعفر كذاب‌ را دعوت‌ كرد كه‌ بر برادر خود نماز بخواند . چون‌ جعفر به‌ نماز ایستاد ، طفلى‌ گندمگون‌ و پیچیده‌ موى‌ ، گشاده‌ دندانى‌ مانند پاره‌ ماه‌ بیرون‌ آمد و رداى‌ جعفر را كشید و گفت‌ : اى‌ عمو پس‌ بایست‌ كه‌ من‌ به‌ نماز سزاوارترم‌ . رنگ‌ جعفر دگرگون‌ شد . عقب‌ ایستاد . سپس‌ آن‌ طفل‌ پیش‌ آمد و بر پدر نماز گزارد و آن‌ جناب‌ را در پهلوى‌ امام‌ على‌ النقى‌ علیه‌ السلام‌ دفن‌ كرد . سپس‌ رو به‌ من‌ آورد و فرمود : جواب‌ نامه‌ها را كه‌ با تو است‌ تسلیم‌ كن‌ . من‌ جواب‌ نامه‌ را به‌ آن‌ كودك‌ دادم‌ . پس‌ " حاجزوشا " از جعفر پرسید : این‌ كودك‌ كه‌ بود ، جعفر گفت‌ : به‌ خدا قسم‌ من‌ او را نمى‌شناسم‌ و هرگز او را ندیده‌ام‌. در این‌ موقع‌ ، عده‌اى‌ از شیعیان‌ از شهر قم‌ رسیدند ، چون‌ از وفات‌ امام‌ (ع) با خبر شدند ، مردم‌ به‌ جعفر اشاره‌ كردند . چند تن‌ از آن‌ مردم‌ نزد جعفر رفتند و از او پرسیدند : بگو كه‌ نامه‌هایى‌ كه‌ داریم‌ از چه‌ جماعتى‌ است‌ و مالها چه‌ مقدار است‌ ؟ جعفر گفت‌ : ببینید مردم‌ از من‌ علم‌ غیب‌ مى‌خواهند ! در آن‌ حال‌ خادمى‌ از جانب‌ حضرت‌ صاحب‌ الامر ظ‌اهر شد و از قول‌ امام‌ گفت‌ : اى‌ مردم‌ قم‌ با شما نامه‌هایى‌ است‌ از فلان‌ و فلان‌ و همیانى‌ (كیسه‌اى‌ ) كه‌ در آن‌ هزار اشرفى‌ است‌ كه‌ در آن‌ ده‌ اشرفى‌ است‌ با روكش‌ طلا . شیعیانى‌ كه‌ از قم‌ آمده‌ بودند گفتند : هر كس‌ تو را فرستاده‌ است‌ امام‌ زمان‌ است‌ این‌ نامه‌ها و همیان‌ را به‌ او تسلیم‌ كن‌ . جعفر كذاب‌ نزد معتمد خلیفه‌ آمد و جریان‌ واقعه‌ را نقل‌ كرد . معتمد گفت‌ : بروید و در خانه‌ امام‌ حسن‌ عسكرى‌ (ع‌) جستجو كنید و كودك‌ را پیدا كنید . رفتند و از كودك‌ اثرى‌ نیافتند . ناچار " صیقل‌ " كنیز حضرت‌ امام‌ عسكرى‌ (ع‌) را گرفتند و مدتها تحت‌ نظر داشتند به‌ تصور اینكه‌ او حامله‌ است‌ . ولى‌ هرچه‌ بیشتر جستند كمتر یافتند . خداوند آن‌ كودك‌ مبارك‌ قدم‌ را حفظ كرد و تا زمان‌ ما نیز در كنف‌ حمایت‌ حق‌ است‌ و به‌ ظ‌اهر از نظرها پنهان‌ مى‌باشد . درود خداى‌ بزرگ‌ بر او باد .

از هجرت پیامبر ( ص ) گذشت ، و امامت به امام دهم حضرت هادی ( ع ) و امام یازدهم حضرت عسکری ( ع ) رسید ، کم کم در بین فرمانروایان و دستگاه حکومت جبار ، نگرانی هایی پدید آمد .علت آن اخبار و احادیثی بود که در آنها نقل شده بود : از امام حسن عسکری ( ع ) فرزندی تولد خواهد یافت که تخت و کاخ جباران و ستمگران را واژگون خواهد کرد و عدل و داد را جانشین ظلم و ستم ستمگران خواهد نمود . در احادیثی که بخصوص از پیغمبر ( ص ) رسیده بود ، این مطلب زیاد گفته شده و به گوش زمامداران رسیده بود . در این زمان یعنی هنگام تولد حضرت مهدی ( ع ) ، معتصم عباسی ، هشتمین خلیفه عباسی ، که حکومتش از سال 218هجری آغاز شد ، سامرا ، شهر نو ساخته را مرکز حکومت عباسی قرار داد . این اندیشه - که ظهور مصلحی پایه های حکومت ستمکاران را متزلزل می نماید و باید از تولد نوزادان جلوگیری کرد ، و حتی مادران بیگناه را کشت ، و یا قابله هایی را پنهانی به خانه ها فرستاد تا از زنان باردار خبر دهند - در تاریخ نظایری دارد . در زمان حضرت ابراهیم ( ع ) نمرود چنین کرد. برای مشاهده ی متن کامل به ادامه مطلب بروید  در زمان حضرت موسی ( ع ) فرعون نیز به همین روش عمل نمود . ولی خدا نخواست . همواره ستمگران می خواهند مشعل حق را خاموش کنند ، غافل از آنکه ، خداوند نور خود را تمام و کامل می کند ، اگر چه کافران و ستمگران نخواهند . در مورد نوزاد مبارک قدم حضرت امام حسن عسکری ( ع ) نیز داستان تاریخ به گونه ای شگفت انگیز و معجزه آسا تکرار شد . امام دهم بیست سال - در شهر سامرا - تحت نظر و مراقبت بود ، و سپس امام یازدهم ( ع ) نیز در آنجا زیر نظر و نگهبانی حکومت به سر می برد . " به هنگامی که ولادت ، این اختر تابناک ، حضرت مهدی(ع) ، نزدیک گشت ، و خطر او در نظر جباران قوت گرفت ، در صدد بر آمدند تا از پدید آمدن این نوزاد جلوگیری کنند ، و اگر پدید آمد و بدین جهان پای نهاد ، او را از میان بردارند . بدین علت بود که چگونگی احوال مهدی ، دوران حمل و سپس تولد او ، همه و همه ، از مردم نهان داشته می شد ، جز چند تن معدود از نزدیکان ، یا شاگردان و اصحاب خاص امام حسن عسکری ( ع ) کسی او را نمی دید . آنان نیز مهدی را گاه بگاه می دیدند ، نه همیشه و به صورت عادی ".شیعیان خاص ، مهدی ( ع ) را مشاهده کردنددر مدت 5 یا 4 سال آغاز عمر حضرت مهدی که پدر بزرگوارش حیات داشت ، شیعیان خاص به حضور حضرت مهدی ( ع ) می رسیدند . از جمله چهل تن به محضر امام یازدهم رسیدند و از امام خواستند تا حجت و امام بعد از خود را به آنها بنمایاند تا او را بشناسند ، و امام چنان کرد . آنان پسری را دیدند که بیرون آمد ، همچون پاره ماه ، شبیه به پدر خویش . امام عسکری فرمود : " پس از من ، این پسر امام شماست ، و خلیفه من است در میان شما ، امر او را اطاعت کنید ، از گرد رهبری او پراکنده نگردید ، که هلاک می شوید و دینتان تباه می گردد . این را هم بدانید که شما او را پس از امروز نخواهید دید ، تا اینکه زمانی دراز بگذرد . بنابراین از نایب او ، عثمان بن سعید ، اطاعت کنید " . و بدین گونه ، امام یازدهم ، ضمن تصریح به واقع شدن غیبت کبری ، امام مهدی را به جماعت شیعیان معرفی فرمود ، و استمرار سلسله ولایت را اعلام داشت .  یکی از متفکران و فیلسوفان قرن سوم هجری که به حضور امام رسیده است ، ابو سهل نوبختی می باشد . باری ، حضرت مهدی ( ع ) پنهان می زیست تا پدر بزرگوارش حضرت امام حسن عسکری در روز هشتم ماه ربیع الاول سال 260 هجری دیده از جهان فرو بست . در این روز بنا به سنت اسلامی ، می بایست حضرت مهدی بر پیکر مقدس پدر بزرگوار خود نماز گزارد ، تا خلفای ستمگر عباسی جریان امامت را نتوانند تمام شده اعلام کنند ، و یا بد خواهان آن را از مسیر اصلی منحرف کنند ، و وراثت معنوی و رسالت اسلامی و ولایت دینی را به دست دیگران سپارند . بدین سان ، مردم دیدند کودکی همچون خورشید تابان با شکوه هر چه تمامتر از سرای امام بیرون آمد ، و جعفر کذاب عموی خود را که آماده نماز گزاردن بر پیکر امام بود به کناری زد ، و بر بدن مطهر پدر نماز گزارد . ضرورت غیبت آخرین امام بیرون آمدن حضرت مهدی ( ع ) و نماز گزاران آن حضرت همه جا منتشر شد . کارگزاران و ماموران معتمد عباسی به خانه امام حسن عسکری (ع ) هجوم بردند، اما هر چه بیشتر جستند کمتر یافتند ، و در چنین شرایطی بود که برای بقای حجت حق تعالی ، امر غیبت امام دوازدهم پیش آمد و جز این راهی برای حفظ جان آن " خلیفه خدا در زمین " نبود ، زیرا ظاهر بودن حجت حق و حضورش در بین مردم همان بود و قتلش همان .  پس مشیت و حکمت الهی بر این تعلق گرفت که حضرتش را از نظرها پنهان نگهدارد ، تا دست دشمنان از وی کوتاه گردد ، و واسطه فیوضات ربانی ، بر اهل زمین سالم ماند . بدین صورت حجت خدا ، هر چند آشکار نیست ، اما انوار هدایتش از پس پرده غیبت راهنمای موالیان و دوستانش می باشد . ضمنا این کیفر کردار امت اسلامی است که نه تنها از مسیر ولایت و اطاعت امیر المؤمنین علی ( ع ) و فرزندان معصومش روی بر تافت ، بلکه به آزار و قتل آنان نیز اقدام کرد ، و لزوم نهان زیستی آخرین امام را برای حفظ جانش سبب شد .  در این باب سخن بسیار است و مجال تنگ ، اما برای اینکه خوانندگان به اهمیت وجود امام غایب در جهان بینی تشیع پی برند ، به نقل قول پروفسور هانری کربن - مستشرق فرانسوی - در ملاقاتی که با علامه طباطبائی داشته ، می پردازیم : " به عقیده من مذهب تشیع تنها مذهبی است که رابطه هدایت الهیه را میان خدا و خلق ، برای همیشه ، نگهداشته و بطور استمرار و پیوستگی ولایت را زنده و پابر جا می دارد ... تنها مذهب تشیع است که نبوت را با حضرت محمد - صلی الله علیه و آله و سلم - ختم شده می داند ، ولی ولایت را که همان رابطه هدایت و تکمیل می باشد ، بعد از آن حضرت و برای همیشه زنده می داند . رابطه ای که از اتصال عالم انسانی به عالم الوهی کشف نماید ، بواسطه دعوتهای دینی قبل از موسی و دعوت دینی موسی و عیسی و محمد - صلوات الله علیهم - و بعد از حضرت محمد ، بواسطه ولایت جانشینان وی ( به عقیده شیعه ) زنده بوده و هست و خواهد بود ، او حقیقتی است زنده که هرگز نظر علمی نمی تواند او را از خرافات شمرده از لیست حقایق حذف نماید ... آری تنها مذهب تشیع است که به زندگی این حقیقت ، لباس دوام و استمرار پوشانیده و معتقد است که این حقیقت میان عالم انسانی و الوهی ، برای همیشه ، باقی و پا برجاست " یعنی با اعتقاد به امام حی غایب" . صورت و سیرت مهدی ( ع )چهره و شمایل حضرت مهدی ( ع ) را راویان حدیث شیعی و سنی چنین نوشته اند : " چهره اش گندمگون ، ابروانی هلالی و کشیده ، چشمانش سیاه و درشت و جذاب ، شانه اش پهن ، دندانهایش براق و گشاد ، بینی اش کشیده و زیبا، پیشانی اش بلند و تابنده . استخوان بندی اش استوار و صخره سان ، دستان و انگشتهایش درشت .گونه هایش کم گوشت و اندکی متمایل به زردی - که از بیداری شب عارض شده - بر گونه راستش خالی مشکین . عضلاتش پیچیده و محکم ، موی سرش بر لاله گوش ریخته ، اندامش متناسب و زیبا ، هیاتش خوش منظر و رباینده ، رخساره اش در هاله ای از شرم بزرگوارانه و شکوهمند غرق . قیافه اش از حشمت و شکوه رهبری سرشار . نگاهش دگرگون کننده ، خروشش دریاسان ، و فریادش همه گیر " . حضرت مهدی صاحب علم و حکمت بسیار است و دارنده ذخایر پیامبران است . وی نهمین امام است از نسل امام حسین ( ع ) اکنون از نظرها غایب است . ولی مطلق و خاتم اولیاء و وصی اوصیاء و قائد جهانی و انقلابی اکبر است . چون ظاهر شود ، به کعبه تکیه کند ، و پرچم پیامبر ( ص ) را در دست گیرد و دین خدا را زنده و احکام خدا را در سراسر گیتی جاری کند . و جهان را پر از عدل و داد و مهربانی کند . حضرت مهدی ( ع ) در برابر خداوند و جلال خداوند فروتن است . خدا و عظمت خدا در وجود او متجلی است و همه هستی او را فراگرفته است . مهدی ( ع ) عادل است و خجسته و پاکیزه . ذره ای از حق را فرو نگذارد . خداوند دین اسلام را به دست او عزیز گرداند . در حکومت او ، به احدی ناراحتی نرسد مگر آنجا که حد خدایی جاری گردد . مهدی ( ع ) حق هر حق داری را بگیرد و به او بدهد . حتی اگر حق کسی زیر دندان دیگری باشد ، از زیر دندان انسان بسیار متجاوز و غاصب بیرون کشد و به صاحب حق باز گرداند .  به هنگام حکومت مهدی ( ع ) حکومت جباران و مستکبران ، و نفوذ سیاسی منافقان و خائنان ، نابود گردد . شهر مکه - قبله مسلمین - مرکز حکومت انقلابی مهدی شود . نخستین افراد قیام او ، در آن شهر گرد آیند و در آنجا به او بپیوندند ... برخی به او بگروند ، با دیگران جنگ کند ، و هیچ صاحب قدرتی و صاحب مرامی ، باقی نماند و دیگر هیچ سیاستی و حکومتی ، جز حکومت حقه و سیاست عادله قرآنی ، در جهان جریان نیابد . آری ، چون مهدی ( ع ) قیام کند زمینی نماند ، مگر آنکه در آنجا گلبانگ محمدی : اشهد ان لا اله الا الله ، و اشهد ان محمدا رسول الله ، بلند گردد . در زمان حکومت مهدی ( ع ) به همه مردم ، حکمت و علم بیاموزند ، تا آنجا که زنان در خانه ها با کتاب خدا و سنت پیامبر ( ص ) قضاوت کنند . در آن روزگار ، قدرت عقلی توده ها تمرکز یابد . مهدی ( ع ) با تایید الهی ، خردهای مردمان را به کمال رساند و فرزانگی  در همگان پدید آورد ... .  مهدی (ع (فریاد رسی است که خداوند او را بفرستد تا به فریاد مردم عالم برسد . در روزگار او همگان به رفاه و آسایش و وفور نعمتی بیمانند دست یابند . حتی چهارپایان فراوان گردند و با دیگر جانوران ، خوش و آسوده باشند . زمین گیاهان بسیار رویاند آب نهرها فراوان شود ، گنجها و دفینه های زمین و دیگر معادن استخراج گردد . در زمان مهدی ( ع ) آتش فتنه ها و آشوبها بیفسرد ، رسم ستم و شبیخون و غارتگری برافتد و جنگها از میان برود . در جهان جای ویرانی نماند ، مگر آنکه مهدی ( ع ) آنجا را آباد سازد . در قضاوتها و احکام مهدی ( ع ) و در حکومت وی ، سر سوزنی ظلم و بیداد بر کسی نرود و رنجی بر دلی ننشیند . مهدی ، عدالت را ، همچنان که سرما و گرما وارد خانه ها شود ، وارد خانه های مردمان کند و دادگری او همه جا را بگیرد . شمشیر حضرت مهدی ( ع)شمشیر مهدی ، سیف الله و سیف الله المنتقم است . شمشیری است خدائی ، شمشیری است انتقام گیرنده از ستمگران و مستکبران . شمشیر مهدی شمشیر انتقام از همه جانیان در طول تاریخ است . درندگان متمدن آدمکش را می کشد ، اما بر سر ضعیفان و مستضعفان رحمت می بارد و آنها را می نوازد . روزگار موعظه و نصیحت در زمان او دیگر نیست . پیامبران و امامان و اولیاء حق آمدند و آنچه لازمه پند دادن بود بجای آوردند . بسیاری از مردم نشنیدند و راه باطل خود را رفتند و حتی اولیاء حق را زهر خوراندند و کشتند . اما در زمان حضرت مهدی باید از آنها انتقام گرفته شود . مهدی ( ع ) آن قدر از ستمگران را بکشد که بعضی گویند : این مرد از آل محمد ( ص ) نیست . اما او از آل محمد ( ص ) است یعنی از آل حق ، آل عدالت ، آل عصمت و آل انسانیت است .  از روایات شگفت انگیزی که در مورد حضرت مهدی ( ع ) آمده است ، خبری است که از حضرت امام محمد باقر ( ع ) نقل شده و مربوط است به 1290سال قبل . در این روایت حضرت باقر ( ع ) می گویند : " مهدی ، بر مرکبهای پر صدایی ، که آتش و نور در آنها تعبیه شده است ، سوار می شود و به آسمانها ، همه آسمانها سفر می کند " . و نیز در روایت امام محمد باقر ( ع ) گفته شده است که بیشتر آسمانها ، آباد و محل سکونت است . البته این آسمان شناسی اسلامی ، که از مکتب ائمه طاهرین ( ع ) استفاده می شود ، ربطی به آسمان شناسی یونانی و هیئت بطلمیوسی ندارد ... و هر چه در آسمان شناسی یونانی ، محدود بودن فلک ها و آسمانها و ستارگان مطرح است ، در آسمان شناسی اسلامی ، سخن از وسعت و ابعاد بزرگ است و ستارگان بیشمار و قمرها و منظومه های فراوان . و گفتن چنین مطالبی از طرف پیامبر اکرم ( ص ) و امام باقر ( ع ) جز از راه ارتباط با عالم غیب و علم خدائی امکان نداشته است . غیبت کوتاه مدت یا غیبت صغری مدت غیبت صغری بیش از هفتاد سال بطول نینجامید ( از سال 260ه. تا سال 329ه. ) که در این مدت نایبان خاص ، به محضر حضرت مهدی ( ع ) می رسیدند ، و پاسخ نامه ها سؤوالات را به مردم می رساندند . نایبان خاص که افتخار رسیدن به محضر امام ( ع ) را داشته اند ، چهار تن می باشند که به " نواب خاص " یا " نایبان ویژه " معروفند : 1 - نخستین نایب خاص مهدی ( ع ) عثمان بن سعید اسدی است . که ظاهرا بعد از سال 260هجری وفات کرد ، و در بغداد به خاک سپرده شد . عثمان بن سعید از یاران و شاگردان مورد اعتماد امام دهم و امام یازدهم بود و خود در زیر سایه امامت پرورش یافته بود . 2 - محمد بن عثمان : دومین سفیر و نایب امام ( ع ) محمد بن عثمان بن سعید فرزند عثمان بن سعید است که در سال 305هجری وفات کرد و در بغداد بخاک سپرده شد . نیابت و سفارت محمد بن سعید نزدیک چهل سال بطول انجامید. 3 - حسین بن روح نوبختی : سومین سفیر ، حسین بن روح نوبختی بود که در سال 326 هجری فوت کرد . 4 - علی بن محمد سمری : چهارمین سفیر و نایب امام حجه بن الحسن ( ع ) است که در سال 329هجری قمری در گذشت و در بغداد دفن شد . مدفن وی نزدیک آرامگاه عالم و محدث بزرگ ثقه الاسلام محمد بن یعقوب کلینی است . همین بزرگان و عالمان و روحانیون برجسته و پرهیزگار و زاهد و آگاه در دوره غیبت صغری واسطه ارتباط مردم با امام غایب و حل مشکلات آنها بوسیله حضرت مهدی ( ع ) بودند . غیبت دراز مدت یا غیبت کبری و نیابت عامه این دوره بعد از زمان غیبت صغری آغاز شد ، و تاکنون ادامه دارد .این مدت دوران امتحان و سنجش ایمان و عمل مردم است . در زمان نیابت عامه ، امام (ع ) ضابطه و قاعده ای به دست داده است تا در هر عصر ، فرد شاخصی که آن ضابطه و قاعده ، در همه ابعاد بر او صدق کند ، نایب عام امام ( ع ) باشد و به نیابت از سوی امام ، ولی جامعه باشد در امر دین و دنیا . بنابراین ، در هیچ دوره ای پیوند امام (ع ) با مردم گسیخته نشده و نبوده است .  اکنون نیز ، که دوران نیابت عامه است ، عالم بزرگی که دارای همه شرایط فقیه و دانای دین بوده است و نیز شرایط رهبری را دارد ، در راس جامعه قرار می گیرد و مردم به او مراجعه می کنند و او صاحب " ولایت شرعیه " است به نیابت از حضرت مهدی ( ع ) . بنابراین ، اگر نایب امام ( ع ) در این دوره ، حکومتی را درست و صالح نداند آن حکومت طاغوتی است ، زیرا رابطه ای با خدا و دین خدا و امامت و نظارت شرعی اسلامی ندارد .  بنابر راهنمایی امام زمان ( عجل الله فرجه ) برای حفظ انتقال موجودیت تشیع و دین خدا ، باید همیشه عالم و فقیهی در راس جامعه شیعه قرار گیرد که شایسته و اهل باشد ، و چون کسی - با اعلمیت و اولویت - در راس جامعه دینی و اسلامی قرار گرفت باید مجتهدان و علمای دیگر مقام او را پاس دارند ، و برای نگهداری وحدت اسلامی و تمرکز قدرت دینی او را کمک رسانند ، تا قدرتهای فاسد نتوانند آن را متلاشی و متزلزل کنند . گر چه دوری ما از پناهگاه مظلومان و محرومان و مشتاقان - حضرت مهدی ( ع) - بسیار درد آور است ، ولی بهر حال - در این دوره آزمایش - اعتقاد ما اینست که حضرت مهدی ( ع ) به قدرت خدا و حفظ او ، زنده است و نهان از مردم جهان زندگی می کند ، روزی که " اقتضای تام " حاصل شود ، ظاهر خواهد شد ، و ضمن انقلابی پر شور و حرکتی خونین و پردامنه ، بشریت مظلوم را از چنگ ظالمان نجات خواهد داد ، و رسم توحید و آیین اسلامی را عزت دوباره خواهد بخشید . اعتقاد به مهدویت در دوره های گذشته اعتقاد به دوره آخرالزمان و انتظار ظهور منجی در دینهای دیگر مانند : یهودی ، زردشتی ، مسیحی و مدعیان نبوت عموما ، و دین مقدس اسلام ، خصوصا ، به عنوان یک اصل مسلم مورد قبول همه بوده است . اعتقاد به حضرت مهدی ( ع ) منحصر به شیعه نیستعقیده به ظهور حضرت مهدی ( ع ) فقط مربوطبه شیعیان و عالم تشیع نیست ، بلکه بسیاری از مذاهب اهل سنت ( مالکی ، حنفی ، شافعی و حنبلی و ... ) به این اصل اعتقاد دارند و دانشمندان آنها ، این موضوع را در کتابهای فراوان خود آورده اند و احادیث پیغمبر (ص ) را درباره مهدی ( ع ) از حدیثهای متواتر و صحیح می دانند . قرآن و حضرت مهدی ( ع )در قرآن کریم درباره حضرت مهدی و ظهور منجی در آخر الزمان و حکومت صالحان و پیروزی نیکان بر ستمگران آیاتی آمده است از جمله : " ما در زبور داوود ، پس از ذکر ( = تورات ) نوشته ایم که سرانجام ، زمین را بندگان شایسته ما میراث برند و صاحب شوند " . حضرت امام محمد باقر ( ع ) درباره " بندگان شایسته " فرموده است : منظور اصحاب حضرت مهدی در آخر الزمان هستند .  و نیز : " ما می خواهیم تا به مستضعفان زمین نیکی کنیم ، یعنی : آنان را پیشوایان سازیم و میراث بران زمین " . بسم الله الرحمن الرحیم . انا انزلناه فی لیله القدر ... ما قرآن را در شب قدر فرو فرستادیم . تو شب قدر را چگونه شبی می دانی ؟ شب قدر از هزار ماه بهتر است . در آن شب ، فرشتگان و روح ( جبرئیل ) به اذن خدا ، همه فرمانها و سرنوشتها را فرود می آورند . آن شب ، تا سپیده دمان ، همه سلام است و سلامت . چنانکه از آیه های " سوره قدر " به روشنی فهمیده می شود ، در هر سال شبی هست که از هزار ماه به ارزش و فضیلت برتر است . آنچه از احادیثی که در تفسیر این سوره ، و تفسیر آیات آغاز سوره دخان فهمیده می شود ، این است که فرشتگان ، در شب قدر ، مقدرات یکساله را به نزد " ولی مطلق زمان " می آورند و به او تسلیم می دارند . در روزگار پیامبر اکرم ( ص ) محل فرشتگان در شب قدر ، آستان مصطفی ( ع ) بوده است . هنگامی که در شناخت قرآنی ، به این نتیجه می رسیم که " شب قدر " در هر سال هست ، باید توجه کنیم پس " صاحب شب قدر " نیز باید همیشه وجود داشته باشد و گرنه فرشتگان بر چه کسی فرود آیند ؟ پس چنانکه " قرآن کریم " تا قیامت هست و " حجت " است ، صاحب شب قدر هست و همو " حجت " است . " حجت " خدا در این زمان جز حضرت ولی عصر ( ع ) کسی نیست . چندان که حضرت رضا علیه السلام می فرماید : " امام ، امانتدار خداست در زمین ، و حجت خداست در میان مردمان ، و خلیفه خداست در آبادیها و سرزمینها... ". فیلسوف معروف و متکلم بزرگ و ریاضی دان مشهور اسلامی ، خواجه نصیرالدین طوسی می گوید : " در نزد خردمندان روشن است که لطف الهی منحصر است در تعیین امام ( ع ) و وجود امام به خودی خود لطف است از سوی خداوند ، و تصرف او در امور لطفی است دیگر . و غیبت او ، مربوطبه خود ماست" .  طول عمر امام زمان (ع) درازی عمر امام ( ع ) با در نظر گرفتن عمرهای درازی که قرآن بدانها گواهی می دهد ، و در کتابهای تاریخی نیز افراد معمر ( دارای عمر دراز ) زیاد بوده اند ، و در گذشته و حال نیز چنین کسانی بوده و هستند ، عمر زیاد حضرت مهدی ( ع ) به هیچ دلیلی محال نیست ، بلکه از نظر عقلی و دید وسیع علمی و امکان واقع شدن بهیچ صورت بعید نیست .از اینها گذشته اگر از نظر قدرت الهی ، بدان نظر کنیم ، امری ناممکن نیست . در برابر قدرت خدا - که بر هر چیز تواناست - عمرهایی مانند عمر حضرت نوح ( ع ) و عمر بیشتر از آن حضرت و یا کمتر از آن کاملا امکان دارد. برای خدای قدیر و حکیم ، کوچک و بزرگ ، کم و بسیار ، همه و همه مساوی است . بنابراین حکمت کامل و بالغ او ، تا هر موقع اقتضا کند بنده خود را در نهایت سلامت زنده نگاه می دارد .پس طبق حکمت الهی ، امام دوازدهم ، مهدی موعود ( ع ) باید از انظار غایب باشد و سالها زنده بماند و راز دار جهان و واسطه فیض برای جهانیان باشد تا هر وقت خدا اراده کند ظاهر گردد ، و عالم را پس از آنکه از ظلم و جور پر شده ، از قسط و عدل پر کند . انتظار ظهور قائم ( ع (بر خلاف آنان که پنداشته اند انتظار ظهور یعنی دست روی دست گذاشتن و از حرکتهای اصلاحی جامعه کنار رفتن و فقط " گلیم " خود را از آب بیرون بردن ، و به جریانات اسلام دینی و اجتماعی بی تفاوت ماندن ، هرگز چنین پنداری درست نیست ... بر عکس ، انتظار یعنی در طلب عدالت و آزادگی و آزادی فعالیت کردن و در نپذیرفتن ظلم و باطل و بردگی و ذلت و خواری ، مقاومت کردن و در برابر هر ناحقی و ستمی و ستمگری ایستادن است . " مجاهدات خستگی ناپذیر و " فوران های خونین شیعه " در طول تاریخ ، گواه این است که در مکتب ، هیچ سازشی و سستی راه ندارد .شیعه در حوزه " انتظار " یعنی ، انتظار غلبه حق بر باطل ، و غلبه داد بر بیداد ، و غلبه علم بر جهل ، و غلبه تقوا بر گناه ، همواره آمادگی خود را برای مشارکت در نهضتهای پاک و مقدس تجدید می نماید ، و با یاد تاریخ سراسر خون و حماسه سربازان فداکار تشیع ، مشعل خونین مبارزات عظیم  را بر سر دست حمل می کند ". اینکه به شیعه دستور داده اند که به عنوان " منتظر " همیشه سلاح خود را آماده داشته باشد ، و با یاد کردن نام " قائم آل محمد ( ص ) " قیام کند ناشی از همین آمادگی است . ناشی از همین قیام و اقدام است .پایان این بحث را از نوشته زنده یاد آیه الله طالقانی ، عالم مبارز اسلامی بهره می بریم که می گوید : " ... توجه دادن مردم به آینده درخشان و دولت حق و نوید دادن به اجرای کامل عدالت اجتماعی ، و تاسیس حکومت اسلام و ظهور یک شخصیت خدا ساخته و بارز ، که مؤسس و سرپرست آن حکومت و دولت است ، از تعالیم مؤسسین ادیان است ، و در مکتب تشیع ، که مکتب حق اسلام و حافظ اصلی معنویات آن است ، جزء عقیده قرار داده شده ... و پیروان خود را به انتظار چنین روزی ترغیب نموده ، و حتی انتظار ظهور را از عبادات دانسته اند ، تا مسلمانان حق پرست ، در اثر ظلم و تعدی زمامداران خودپرست و تسلط دولتهای باطل ، و تحولات اجتماعی و حکومت ملل ماده پرست ، اعم از شرقی و غربی ، خود را نبازند و دل قوی دارند و جمعیت را آماده کنند . و همین عقیده است که هنوز مسلمانان را امیدوار و فعال نگاه داشته است ، این همه فشار و مصیبت از آغاز حکومت دودمان دنائت و رذالت اموی ، تا جنگهای صلیبی و حمله مغول ، و اختناق و تعدیهای دولتهای استعماری ، بر سر هر ملتی وارد می آمد ، خاکسترش هم به باد فنا رفته بود . لیکن دینی که پیشوایان حق آن دستور می دهند که چون اسم صریح " قائم " مؤسس دولت حقه اسلام برده می شود ، بپا بایستید و آمادگی خود را برای انجام تمام دستورات اعلام کنید ، و خود را همیشه نیرومند و مقتدر نشان دهید ، هیچ وقت ، نخواهد مرد